Serbest piyasa dinamikleri Türkiye’de çalışmaz

BERKAY ERDEN / ÖZEL HABER - Ekonomik krizin içindeki Türkiye’de vergi gelirlerini arttırmak ve bütçe açığını kapatmak için hükümet tarafından zaman içerisinde vergi sisteminde düzenlemeler yapılmışken; 2024 yılında bir önceki yıla kıyasla vergilerden toplanan gelirler yüzde 104,6 oranında arttı. Yapılan düzenlemeler vergi gelirlerini kağıt üzerinde arttırırken; OECD raporlarına göre Türkiye vergi kaçağında Avrupa’da zirvede yer alırken; Türkiye’nin toplaması gerekenden yüzde 30 daha az vergi topladığı da belirtildi. Ekonomideki bu tarz sorunların temelinde Türkiye’deki piyasanın tek elden yönetilmesi olarak ifade eden Ekonomist ve Siyaset Bilimci Profesör Hüsnü Erkan, Türkiye’de serbest piyasa ekonomisinin mantığına uymayan uygulamalar olduğunu belirtti. Serbest piyasa dinamiklerinde geçerli olan Laffer Eğrisi gibi görüşlerin Türkiye piyasasında beklenen sonuçları göstermeyeceğini vurgulayan Erkan, Türkiye’de verginin çok kazanandan alınmadığını söyledi.

LAFFER EĞRİSİ İSTENİLDİĞİ GİBİ ÇALIŞMAZ

Türkiye şartlarında Laffer Eğrisinin serbest piyasa koşullarında gösterdiği sonuçları göstermeyeceğini aktaran Erkan, Türkiye’deki piyasanın tek elden yönetildiğini söyledi. Hükümetin piyasaya sürekli baskı yaptığını da söyleyen Erkan, “Laffer eğrisinin özü şu; vergileri çok yükseltirse insanlar vergi ödemekten kaçınır dolayısıyla daha az vergi gelir tahsil edersiniz. Bu normal piyasa koşullarında oluşturulmuş liberal bir görüş. Türkiye'de ise piyasaya tamamen tek elin kontrolünde bir piyasa olarak karşımıza çıkıyor yani sağlıklı işleyen piyasa değil. Hükümet sürekli baskı yapıyor serbest piyasa sisteminin mantığına uymayan uygulamalar var bu ülkede. Laffer eğrisinin istendiği gibi çalışacağı bir ortam pek göremiyorum. Enflasyon oranları düşük gösteriliyor, vergi kontrolleri ile korkutarak yönlendirmeler yapılıyor. Bu keyfi davranış ortamında piyasa sisteminin kurallarını uygulamaya kalktığınızda sonuç alamazsınız. Vergi oranları düşürülürse belli bir gelir düzeyi olup bu hesabı yapabilecek kesim vergisini ödeyebilir. Ancak Türkiye'de piyasa mekanizması devre dışı olduğu ve sistem merkezden gelen talimatlarla yönetildiği için serbest piyasa koşullarında olması beklenen sonuçlar bizim piyasamızda gözlemlenebildiğini ben düşünmüyorum. Merkezden yönetimli sistem gibi iktidarın keyfi uygulamaları, vatandaşta da keyfi uygulama olarak olarak olabildiğince vergiden kaçma arayışı, oldukça yaygın, hatta daha da fazlası olarak yandaş işletmelere fazladan vergi afları getirildiği için piyasa sistemi işlevsel değil” diye konuştu.

SANAYİ EKONOMİSİNDEN PİYASA EKONOMİSİNE

Türkiye’de rekabet ortamının kalmadığını belirten Erkan, sanayi ekonomisinin yerini piyasa ekonomisine bıraktığını söyledi. Açıklamasında Türkiye’de çoğulcu demokrasi ve çoğulcu piyasa ekonomisinin mantığına uymayan yaklaşımlarda bulunduğunu ifade eden Erkan, şu açıklamalarda bulundu: “Sürekli açıkları olan üst düzey yönetimin tasarruf etmeden kaçarcasına harcama yaptığı bir ekonomi ile karşı karşıyayız. Türkiye'de 5 tane büyük inşaat şirketi var. Onlardan vergi alınmıyor. Vergi, çok kazanandan alınmak yerine daha az kazanandan alınıyor. 1987 yılında yayınladığım Sosyal Piyasa Ekonomisi kitabında 120 sayfada rekabetten bahsettim. Türkiye'de şu an İnsanlar hak ederek kazanç elde etmiyor ki rekabet olsun. Sanayi ekonomisinden ticaret ekonomisine geçtik.  Burası başıboş bir ekonomiye döndük. Çoğulcu demokrasi ve çoğulcu piyasa ekonomisinin kültür ve mantığına uymayan yaklaşımlar içerisindeyiz.”

BERKAY ERDEN