Çocuklar oyuncak yerine çekiç tutuyor

Çocukların eğitim, oyun ve sağlıklı gelişim hakkı olması gerekirken, Türkiye’de her geçen yıl daha fazla çocuk; işçi, stajyer ya da çırak adı altında iş gücüne dahil ediliyor. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG), çocuk işçiliğin geldiği vahim tabloyu bir kez daha gözler önüne serdi. 

Meclis’in verilerine göre, son on iki buçuk yılda en az 770 çocuk işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. Sadece 2024 yılında 71 çocuk işçi hayatını kaybederken, 2025’in ilk beş ayında bu sayı şimdiden 28’i buldu.

TARIMDA, SOKAKTA, ATÖLYELERDE… 

Rapora göre 5-14 yaş grubundaki çocuk işçilerin tamamına yakını kayıt dışı çalıştırılıyor. Bu çocuklar mevsimlik tarımda, sokakta, atölyelerde, hatta inşaatlarda çalışıyor. En çarpıcısı ise; 5-9 yaş aralığında bile çalışırken yaşamını yitiren 53 çocuk tespit edilmiş. “Fabrikada çalışmıyor olabilir ama tarlada, sokakta, çadırda emek harcıyor bu çocuklar” denilen raporda, dilencilikten kağıt toplamaya, çobanlıktan yemek pişirmeye kadar pek çok alanda çocuk emeği sömürüsünün olduğu vurgulandı.

MESEM VE OSB’LERLE SİSTEMATİK ÇOCUK İŞÇİLİĞİ

İSİG Meclisi, çocuk işçiliğinin yalnızca yoksullukla değil, devlet politikalarıyla da yaygınlaştığını ifade ediyor. Özellikle Milli Eğitim Bakanlığı’nın uyguladığı Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) modeliyle çocukların haftada bir gün okula gidip dört gün çalıştırıldığını, Organize Sanayi Bölgeleri’nin yaygınlaştırılmasıyla da bu ucuz işgücünün sanayiye entegre edildiğini belirtiyor.

HER YIL 60’TAN FAZLA ÇOCUK İŞÇİ ÖLÜYOR, DEVLET SUSUYOR

Veriler, her yıl ortalama 60 ila 70 çocuğun çalışırken yaşamını yitirdiğini gösteriyor. Ancak resmi makamlar bu ölümleri kayıt altına almıyor, çocuk işçiliği adeta görünmez kılınıyor. 5-14 yaş grubundaki ölümlerin yüzde 20’si kız çocuklardan, yüzde 12’si ise göçmen çocuklardan oluşuyor. 15-17 yaş aralığında da genç kadın ve göçmen çocuk ölümleri ciddi oranlara ulaşıyor.

ÖLÜM NEDENLERİ: SERVİS KAZASI, BOĞULMA, DÜŞME, EZİLME…

Çocuk işçilerin ölüm nedenlerinin başında trafik ve servis kazaları geliyor. Mevsimlik tarım işçileri genellikle açık kasa kamyonetlerle taşındıkları için kazalar ölümcül oluyor. Ayrıca, yaz aylarında çocukların serinlemek ya da temizlik için girdikleri derelerde boğularak can verdikleri de sıkça görülüyor. Sanayi ve inşaatta çalışan çocuklarda ise yüksekten düşme ve ezilme ölümlerine rastlanıyor.

EN ÇOK ÖLÜM İSTANBUL, ŞANLIURFA, GAZİANTEP VE ADANA’DA

Çocuk işçi ölümlerinin yoğunlaştığı iller dikkat çekici: 5-14 yaş grubu: Gaziantep, Şanlıurfa, Konya, İstanbul, Samsun, Adana… 15-17 yaş grubu: İstanbul, Şanlıurfa, Adana, Gaziantep, Antalya, Konya… İki yaş grubunda da Gaziantep, Adana ve Şanlıurfa ortak noktada buluşuyor. Şanlıurfa’nın 1 milyona yakın çocuk nüfusu ile mevsimlik tarım işçiliğinin ana kaynaklarından biri olduğuna dikkat çekiliyor.

İSİG MECLİSİ’NDEN ÜÇ ACİL TALEP

Geçici değil, sistematik bir sömürü düzeniyle karşı karşıya olduklarını söyleyen İSİG Meclisi, bu tabloya karşı yalnızca talepte bulunmanın yeterli olmadığını, ortak bir mücadele hattı ve kalıcı bir koordinasyon ağı kurulması gerektiğini vurguladı. “Çocuk işçiliğiyle mücadele etmek isteyen tüm kurum, örgüt ve bireyleri bu koordinasyona çağırıyoruz. Söz değil, mücadele zamanı” sözlerine dikkat çeken İSİG Meclisi, şu 3 acil talebi de dile getirdi: “Çocuk işçilik yasaklanmalı, mesleki eğitim çocuk gelişimine uygun şekilde kamusal bir sistem içinde düzenlenmelidir. Eğitim her kademede ücretsiz olmalı, bilimsel, laik ve çocuk merkezli bir müfredatla yürütülmelidir. Çocukların yaşadığı mahalleler çeteleşme, şiddet ve uyuşturucudan arındırılmalı, güvenli yaşam alanları oluşturulmalıdır.”