Covid-19 sonrası Kooperatifler güçlenebilir

BURCU YANAR/ÖZEL HABER
Yeni nesil kooperatifçiler olarak eşitlikçi, demokratik ve sürdürülebilir bir ekonomiye inandıklarını belirterek, “Birlikten daima kuvvet doğar” sloganı ile yola çıkan Genç İşi Kooperatifi ortakları, Şubat 2015’te İzmir’de bir grup genç tarafından gençlerin insan onuruna yaraşır işe erişebilmesi için yol ve yöntemler geliştirmek amacıyla bir bilimsel araştırma, geliştirme ve eğitim kooperatifi olarak kurdukları Genç İşi Kooperatifi ve çalışmalarını anlattı.



5 HASSAS GRUBA YÖNELİK
İzmir’de sosyal kooperatifçilik çalışmalarının, emeğine bağlı yaşayan kesimlerin gücü yettiğince ilerlediğini belirten kooperatif ortakları:“Genç İşi Kooperatif, kooperatif destek ekosistemini geliştirerek taban örgütlenmelerinin kendi ayakları üzerinde durabileceği özerk ve direngen bir sosyal kooperatif iklimini yaygınlaştırmaya özen gösteriyor” diyerek sözlerine şu şekilde devam etti: “İçinde ‘ne eğitimde ne istihdamda’ olan gençlerin de bulunduğu toplam 5 farklı hassas gruba (Engellenmiş bireyler, ücretsiz ev emekçileri, kent çeperinde yerleşik olanlar, mülteciler) yönelik olarak Sosyal Kooperatifçilik konusunda, yönetişimsel, finansal, hukuksal ve iş geliştirme başlıklarında stratejik danışmanlık ve eğitim hizmetleri sunuyoruz. Belirtmiş olduğumuz gruplar için ilgili hizmetleri, ulusal veya uluslararası fonlardan almış olduğumuz finansman kaynaklarıyla sağlıyoruz.”
Sosyal kooperatiflerin toplumsal olarak dışlanmış olan grupların güvenceli çalışma yoluyla topluma yeniden dahil edilmesini amaçladığını da vurgulayan kooperatif ortakları: “Gençlik bir yaş dönemini işaret eden biyolojik bir kategori olmaktan ziyade, toplumsal bir kurgudur. Farklı tarihsel dönemleri ve farklı toplumları içine alan evrensel bir gençlik kavramından söz etmek veya bir gençlik tanımlaması yapmak doğru olmayacaktır. Birleşmiş Milletler, genç kavramını 15-24 yaş arası grup olarak tanımlamaktadır. OECD tarafından 15-29 yaş grubunda herhangi bir eğitim öğrenim faaliyetinde olmayan veya herhangi bir işte çalışmayan (referans hafta içinde en az 1 saat ücretli bir işte çalışmamış olan) grubun tanımlanmasında kullanılan NEET’in Türkçe karşılığı ‘ne eğitimde ne istihdamda yer alan gençler’ olarak kavramsallaştırılmıştır. Genç nüfusun eğitim, öğrenim ve istihdama katılımı ülkelerin kalkınma düzeylerini belirleyen etmenlerdendir. Eğitim, öğrenim ve çalışma çağındaki kesimin bu süreçlerin dışında kalması ekonomik ve sosyal maliyete sebep olmakla birlikte orta ve uzun vadede sosyal refah ve toplumsal huzur dinamikleri için de risk oluşturmaktadır” dedi.
KOOPERATİFLERİN GELECEĞİ…
Covid-19’un herkesin birlikte neler yapabileceğine dair düşünmesi için iyi bir fırsat olduğu kanaatinde olduklarına değinen kooperatif ortakları: “Herkes evlerine kapanıp yalnız kaldığında birlikte çalışmaya dair hayalleri güçlendi. Bu hayallerin gerçeğe dönüşmesi için Sosyal Dayanışma Ekonomisi’nin (SDE) iyi örneklerini çoğaltmaya ihtiyaç var. SDE nedir diye soracak olursanız ise; dayanışmayı kamçılayan, sosyal ve ekonomik amaçlar güden, mal, hizmet ve bilgi üreten kooperatif, dernek, vakıf, ortak çıkar toplulukları ve sosyal işletmelerden oluşur. Sosyal dayanışma ekonomisi örnekleri çoğalırsa ve bu dönemde ‘ne’ konusunda netlik varken ‘nasıl’ konusunda (kooperatifçilik) da iyi örnekler çoğalırsa; Covid-19 sonrasında kooperatifler güçlenebilir. Kooperatiflerin güçlenmesi için iyi örneklerin çoğalması gereklidir. Bu dönemde ihtiyacın ne olduğu anlaşıldı; ihtiyaçlarla iyi örnekler buluşturabilirse iyi uygulamalar gelecekte artabilecektir. Kooperatiflerin Covid-19 sonrasındaki durumu bu dönemde mevcut kooperatiflerin neler yaptığıyla yakından ilgilidir. Kooperatiflerin geleceğini yine kooperatifler belirleyecektir” diye konuştu.
“Kooperatifler toplumsal faydayı odağa alan ticari işletmelerdir” diyen kooperatif ortakları: “Kooperatifler, özellikle dezavantajlı topluluklar için istihdam ve geçim kaynağı sağlar, sermaye birikimini tabana yayarak gelir adaletine katkı sunar, serbest piyasanın döngüsel krizlerine göreli bağışıklığı sayesinde ekonomik küçülmeyi engelleyici işlev üstlenir. Dahası temel ürünlerde fiyat dalgalanmalarının dahi önüne geçici işleve sahip olduğu görülmektedir. AB ülkelerinde kooperatiflerin sahip olduğu piyasa payına dair istatistikler mevcut iken, ülkemizde ticaret şirketlerinin mülkiyet yapısına göre piyasa payı istatistiği bulunmadığından kooperatiflerimizin ekonomiye ne denli katma değer sağladığını ölçemiyoruz. Ancak anılan dört ana başlığa dair ülkemiz kooperatiflerinin de krize farklı biçim ve içeriklerde direnç gösterdiğini söyleyebiliriz. Kooperatiflerin pandemi sonrasında edinebileceği görev, kapsayıcı, adil, yeşil bir yeni ekonominin kurulmasına öncülük etmek olsa gerektir” ifadelerine yer verdi.
“SOSYAL KOOPERATİFÇİLİĞİ ÖRÜYORUZ”
Yeni nesil kooperatifçilerin ne istedikleri sorusuna da yanıt veren kooperatif ortakları: Genç İşi Kooperatif’in tam üye olduğu Young European Cooperators Network tarafından kabul edilen manifestonun bu konuda cevapları vermekte olduğunu söyleyerek, “Biz yeni nesil kooperatifçiler olarak eşitlikçi, demokratik ve sürdürülebilir bir ekonomiye inanıyoruz. Neslimiz muazzam boyuttaki eşitsizlik, çevresel yıkım, yoksulluk ve artık bizlere hizmet etmeyen siyasi kurumlar ve mekanizmalar miras almış bulunuyor. Bizler, şahsi mülkiyete ve sermaye birikimine dayalı ekonomi için değil, ortaklaşa sahiplenilen bir dünya için çalışıyoruz. Kooperatifçilik hareketinin toplumu değiştirebileceğine inanıyoruz. Kooperatifçilik, anlamlı ve hakkaniyetli çalışmayı mümkün kılar, ihmal edilmiş bireyleri ve toplulukları güçlendirir, halkımızın ve gezegenimizin müşterek refahını temin eder. Kaybedilenleri topluma geri kazandırıyoruz. Bizler kooperatif modeli ile barınmadan beslenmeye, çalışma yaşamından kamusal alanlara dek yaşamımızı etkileyen tüm sahalara etki ediyoruz. Yeni nesil kooperatifçiler tüm dünyada demokratik, eşitlikçi, toplumsal ve çevresel duyarlılığa sahip bir kooperatifçiliği örgütlüyor. Genç İşi Kooperatif olarak biz Türkiye’de bu sorumluluk ile durmaksızın çalışıyoruz. Patronsuz, eşitlikçi ve adilane bir biçimde üreterek etkin ve yaygın bir sosyal kooperatifçiliği Türkiye’de ilmek ilmek örüyoruz. Başka bir dünya mümkün diyen tüm sosyal dayanışma ekonomisi bileşenlerini bu yola davet ediyoruz. Çünkü biliyoruz: Birlikten daima kuvvet doğar” alıntısı ile cevap verdi.
“KAR ODAKLI GÖRÜLMEMELİ”
Kooperatifleri, her toplumsal sorunu hızla çözen bir araç olarak görmek yerine ekonomik ve sosyal kapsayıcılığı temin eden kar odaklı olmayan ticari işletmeler olarak görmek gerektiğini söyleyen ortaklar: “Ülkemizde, ilgili bakanlıkları, yerel yönetimleri, kalkınma ajanslarını, üniversiteleri ve ticaret odalarını kapsayan kooperatif destek ekosisteminin bugüne dek yaptığı çalışmalar kayda değer olmakla beraber kooperatiflerimizi evrensel ilkelere uyumlu ve dirençli hale getirmekten henüz uzaktır. Pozitif gelir gider farkını ortaklarına dağıtan kooperatiflerimizin, kamu hizmet ve teşviklerine erişim konusunda diğer ticaret şirketleriyle eşit muamele görebilmesi esastır. Aynı şekilde, ortaklarına pozitif gelir gider farkını dağıtmayıp kamusal fayda için kullanan sosyal kooperatiflerin sözgelimi kayıtlı istihdam, vergilendirme, finansmana erişim gibi hususlarda reformlara bağlı olarak gelişebileceğini aktarmak yanlış olmayacaktır” diye belirtti.
Pandemi nedeniyle bazı süreçlerin askıda olmasıyla birlikte şu an sahada yürüttükleri çalışmalardan da bahseden Genç İşi Kooperatif  ortakları: “Güçlü Kadın Güçlü Kooperatifi: Sabancı Vakfı desteğiyle ‘hayata geçirildi. Gaziantep, Konya, Isparta, Hatay, İstanbul gibi kadınların yoğun faaliyet gösterendiği beş kooperatife ve üç başlıkta (Yönetişim Uygulamaları, Finansal Uygulamalar ve İnsan Hakları) kapasite geliştirme eğitimleri sağlanıyor.
HALKA Kooperatifi: HALKA Projesi ile kadınlar, temizlik sektöründe ortaklaşa çözümler sunmak için sosyal kooperatifçilik ilkeleri ile bir araya geliyor. Genç İşi Kooperatif, atölyeler, eğitim faaliyetleri ve danışmanlık desteği ile HALKA Kooperatifinin yönetsel, mali ve hukuki sürdürülebilirliğini sağlamak için çalışıyor. HALKA Projesi, Avrupa Birliği’nin finansal desteği ve Dünya Bankası’nın idaresinde, Impact Hub İstanbul’un uygulayıcılığında, Genç İşi Kooperatif işbirliğinde kadınların iş hayatına katılımının teşvik edildiği program kapsamında İzmir’de yürütülmektedir.
KoopDestek: Kooperatifçilerin sıklıkla sorduğu sorulara avukat, mali müşavir ve kooperatif uzmanlarının verdikleri yetkin ve yalın yanıtları içeren bir soru-yanıt platformudur” açıklamalarına yer verdi.