Ege’nin tarım hafızası: ETAE

NURETTİN BAKİ-ÖZEL HABER

Ege Bölgesi; geçmişten bugüne verimli tarım arazileri, havzaları, ovaları, çeşitliliği yüksek tarımsal ürünleri ile Türkiye’nin yanı sıra dünya tarımına da ilham kaynağı olmaya devam ediyor. Öyle ki Türkiye 2022 yılında yüzde 15 artışla 34.2 milyar dolarlık tarım ürünleri ihraç etti. Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) ise 6 milyar 727 milyon dolarlık ihracatla, Türkiye’nin tarım ürünleri ihracatının yüzde 19’unu tek başına gerçekleştirerek Türkiye şampiyonu oldu. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE) de bölgenin bu güçlü tarım potansiyeline, geçmişine ve geleceğine ışık tutan bir kurum. ETAE aynı zamanda bölgenin tarımsal hafızası ve en güçlü bankası konumunda da yer alıyor. Tarım Teknologu ve aynı zamanda Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Meclis Üyesi olan Eczacı Enver Olgunsoy, gazetemize ETAE’yi anlattı.

TÜRKİYE’NİN TOHUM HAFIZASI

ETAE’nin Türkiye tarımına yön verdiğini, ülkemizin tohum hafızası olan güçlü bir kurum olduğunu belirten Olgunsoy, şu ifadelere yer verdi: “Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü kelimelerinin baş harflerinden meydana gelen ETAE, 1963 yılından bu yana tarımımıza yön verme adına çalışmalar yapıyor. Ayrıca Türkiye’mizin tohum hafızası olan çok değerli bir kurumumuz. Tohum bankası ülkenin en zengin bankasıdır ve değeri ölçülemez düzeydedir. İzmir’in Menemen ilçesi sınırları içinde, İzmir kent merkezine 23 km uzaklıkta bulunuyor. Menemen’deki merkez kampüste çoğunluğu sulu tarım yapılan toplam bin 560 dekar arazinin yanı sıra; Ödemiş-Bozdağ istasyonunda 35 dekar, Kuşadası-Davutlar’da 70 dekar, Selçuk’ta 55 dekar ve Akhisar’da 90 dekar arazide denemeler, araştırma ve üretim çalışmaları sürdürülüyor. Bunlara ek olarak toplam 150 dekar arazi protokol ile kullanılıyor. Enstitüde, ulusal tohum gen bankası, arazi gen bankası, bitki doku kültürü merkezi, teknoloji laboratuvarı, arıcılık inovasyon merkezi, bölgesel tahıl pas hastalıkları araştırma merkezi ve herbaryum bulunmaktadır.”

ETAE’NİN GÖREV ALANLARI

ETAE’nin bölgesel görev alanlarını da hatırlatan Olgunsoy, “Bölgesel görev alanı İzmir, Çanakkale, Manisa, Aydın, Balıkesir ve Muğla’dır. Tahıllar, yağlı tohumlar, yemeklik tane baklagiller ve mera, patates, tütün, tıbbi bitkiler, meyvecilik, sebzecilik, süs bitkileri, arıcılık, biyolojik çeşitlilik ve genetik kaynaklar görev alanına giriyor. Çalışma konusu ise, Türkiye’deki bitkisel çeşitliliğin ve genetik kaynakların saptanması ve korunmasına yönelik araştırma ve çalışmalar yürütmek. Ayrıcahastalıklara dayanıklı çeşit geliştirmeye yönelik bitki ıslahı çalışmaları ve projeleri, yetiştirme tekniği araştırmaları yürütmek olarak sıralanabilir” dedi.

HASTALIKLARA DAYANIKLI ÜRÜNLER

ETAE’nin başta Ege Bölgesi olmak üzere ülke geneline yönelik yüksek verimli, kaliteli, hastalıklara dayanıklı ürünlerin araştırmasını yaptığını söyleyen Olgunsoy, “ETAE, ayrıca ülkemiz orjinli bitki genetik kaynaklarına ait tohum örneklerinin enstitü bünyesindeki ulusal gen bankasında korunmasından sorumlu olduğu meyve türlerine ait örneklerin arazi gen bankalarında (koleksiyon bahçelerinde) sürdürülebilir muhafazasını gerçekleştiriyor. Tarla ve bahçe bitkileri gruplarında belirlenen türlerde, öncelikle Ege Bölgesi olmak üzere ülke geneline yönelik yüksek verimli, kaliteli, hastalıklara dayanıklı, adaptasyon yeteneği yüksek yeni çeşitler geliştirmek amacıyla, bitki ıslahı projeleri ve çalışmaları yapar, ayrıca yetiştirme tekniği araştırmaları yürütüyor. Araştırma sonuçlarının hızlı ve etkili şekilde uygulamaya aktarılmasına yönelik olarak çiftçi şartlarında denemeler, demonstrasyonlar, yayımlar, bilgi alışverişi toplantıları gerçekleştirmek gibi çalışmaları yerine getirir. Biyoteknoloji çalışmaları ETAE, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğüne (TAGEM) bağlı olarak çalışmalarını yürütüyor. Bitkisel verimin sağlanmasında üreticinin ıslah edilmiş tohum, fidan ve fide ihtiyaçlarının karşılanması için de çaba harcayan ETAE, bitki doku kültürü merkezinde biyoteknolojik çalışmalar da yapıyor” dedi.

TOHUMLARIN ÜRETİM VE YENİLEME ÇALIŞMALARI

Yok olma tehdidiyle karşı karşıya olan salep konusunda çalışmalar yaptığını da sözlerine ekleyen Olgunsoy, “ETAE ayrıca tıbbi bitkiler şubesi aracılığı ile anason, nane, kekik, adaçayı, kapari gibi ülkemiz için değeri olan bitkilerle 1990 yılından bu yana çalışmalar yapmaktadır. Tıbbi ve aromatik bitkilerde toplama, kültüre alma, yetiştirme teknikleri ve çeşit geliştirme çalışmalarında da bulunmaktadır. Doğadan vahşi hasatla toplandığı için yok olma tehdidi ile karşı karşıya olan salep konusunda da kültüre alarak verim ve kaliteyi artırmaya dönük çalışmalar yapmaktadır. Gözbebeğimiz Ege Bölgesi tıbbi ve aromatik bitkiler çeşit geliştirme çalışmaları projesi ile ıslah çalışmaları sonucu kekik, melisa, tıbbi ve Anadolu adaçayı, dağ çayı, şevketi bostan, ekinezya tescil edilmiştir. Ayrıca ulusal gen bankasındaki tıbbi ve aromatik bitki tohumlarını üretim, yenileme çalışmalarını da yapan ETAE bölgemizin göz bebeği bir kurumdur. Bu konuda yetişmiş değerli çalışanları, akademisyenleri ülke ekonomisine katkı vermek üzere canla başla çalışmaktadırlar” ifadelerini kullandı.