En sıcak kış geride kaldı, en sıcak bahara hazır mıyız?

Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz, El Nino etkisiyle aralık, ocak ve şubat aylarında dünyanın en sıcak kışının yaşandığını, rekor sıcaklıkların mart, nisan, mayıs aylarında da devam edeceğini söyledi.

El Nino hava olayının etkili olduğu 2023, tüm zamanların en sıcak yılı olurken rekor sıcaklıkların 2024'ün ilk aylarında da devam etmesiyle tarihin en sıcak kışı yaşandı. Dünya genelinde 1941-1980 yılları arasında aralık, ocak ve şubat aylarının ortalama sıcaklığı 11,9 dereceyken geçen kış mevsiminde sıcaklık, bu ortalamanın 1,29 derece üzerinde, 13,24 derece ölçüldü.

Soruları yanıtlayan Kurnaz, dünyanın genel ikliminin El Nino ve La Nina hava olaylarıyla çok yakından alakalı olduğunu kaydetti.

Pasifik Okyanusu'nun dünyanın yaklaşık yarısını kapladığını ve El Nino'nun bu suların normalden sıcak, La Nina'nın ise normalden serin olmasını sağladığını anlatan Kurnaz, "Bu nedenle bu sular sıcak olursa dünyanın ortalama sıcaklığı da artıyor, yani sadece orası sıcak olduğu için ortalama artmıyor. Oranın sıcak olması dünyada geri kalan her yerin sıcaklığının biraz daha yükselmesine neden oluyor." dedi.

İklim değişikliğinin sıcaklıkların devamlı artmasına neden olduğunu, sıcaklıkların El Nino senelerinde daha fazla, La Nina senelerinde ise biraz daha az arttığını belirten Kurnaz, şöyle devam etti:

"Dünya geçen sene haziran ayında El Nino dönemine girdi, dolayısıyla temmuz ayının başından itibaren bütün dünya ısındı ve yaşadığımız her ay, tarihte yaşadığımız en sıcak ay oldu. Bu da doğal olarak geçirdiğimiz kışı, en sıcak kış yaptı. Aralık, ocak ve şubat ayları dünyada geçirdiğimiz en sıcak kış oldu, muhtemelen mart, nisan ve mayıs da en sıcak ilkbahar mevsimi olacak."

El Nino etkisinin mayıs ayı sonunda etkisini kaybedeceği öngörüsünü paylaşan Kurnaz, daha sonra sıcaklıkların biraz daha azalacağını, gelecek yaz mevsiminin 2023 yazı kadar sıcak olmayacağını ve geçen seneki gibi rekorlar görülmeyeceğini ifade etti.

Isınmada asıl faktörün iklim değişikliği olduğunun altını çizen Kurnaz, "İklim değişikliği dünyayı zaten ısıtıyor, düzenli bir şekilde yukarı doğru giden bir eğri var. Bu eğrinin üzerinde bazen biraz daha yüksek, bazen biraz daha düşük olarak, sıcaklıklar dalgalanıyor. Bundan 6 sene sonranın La Nina sıcaklıkları, bu senenin El Nino sıcaklıkları kadar olabilir." değerlendirmesinde bulundu.

Kış kuraklığı

Ocak ve şubatta Türkiye'de ciddi kış kuraklığı görülmediğini, dünyada da tablonun benzer olduğunu aktaran Kurnaz, "Her 1 derece sıcaklık artışı, düşen yağış miktarını yüzde 7 artırır. 'Bütün dünyada kuraklık' diye bir kavram yoktur. Amerika'nın batı kesimleri çok ciddi yağış aldı, ama 2 sene önce susuzluk alarmı içindelerdi. Onun için bir tarafta çok yağış olan bir zamanda, başka bir tarafta tablo çok farklı olabilir, bu normal." diye konuştu.

Kış kuraklığını, mevsim normallerinin altında düşen yağış miktarı şeklinde tanımlayan Kurnaz, şu görüşleri paylaştı:

"Türkiye'de aralık ve ocak ayları oldukça yağışlı geçti. Şubatta ve şimdiye kadar martta çok fazla yağış görmedik, bu çok beklediğimiz bir şey değil ama hiç olmayan bir şey de değil. Ama bu yazın sonunda itibaren El Nino etkisini kaybedip La Nina geldiğinde eylül, ekim ve kasım ayları nispeten daha az yağışlı geçecek gibi duruyor. Gelecek sonbahar ve kış, yağışlar azalabilir, bunun için de hazırlıklı olmamız gerekiyor ama bu 'kuraklık' demek değil."

Tarımda ihtiyaç duyulan yağışların esasında mart ve nisan yağışları olduğunu işaret eden Kurnaz, şubat ayı boyunca Türkiye'nin hiçbir bölgesine yeterli yağış düşmediğini, bunun mart boyunca sürmesi ve nisan ayına sarkması durumunda Türkiye'de tarım sektöründe ciddi sorunlar yaşanabileceği uyarısında bulundu. Kurnaz, "Kış kuraklığı yaşamadık ama bahar kuraklığı tarımı etkileyecektir." sözlerini sarf etti.

1,5 derece hedefi

Paris Anlaşması'nda küresel ısınmayı sınırlamak için belirlenen 1,5 derece hedefinin son 12 ayda aşıldığını ancak bu hedefin kalıcı olarak aşıldığını söylemek için henüz erken olduğunu bildiren Kurnaz, sözlerini şöyle tamamladı:

"Her yıl 1,5 derecenin üzerinde ısınma yaşandığında 1,5 derece hedefinin aşıldığı söylenebilir. Şu anda son 12 ayın sıcaklığı 1,5 derecenin üzerinde. Haziran ya da temmuz ayı birazcık normalin hafif çevresinde olursa rakam 1,48'e düşebilir. Bu yüzden 1,5 derece hedefinin aşılması bugün, yarın olacak şeyler değil. Önümüzdeki 3-5 yıl içinde aşılacak, her ayın ortalaması 1,5 derece sıcak olacak ki 'kalıcı olarak aşıldı' diyebilelim. Bunu demek için daha birkaç sene var."

Tarihsel veriler

Kurnaz'ın verdiği bilgilere göre, 1984'ten bugüne kadarki kış mevsimi sıcaklık değerleri ve bu değerlerle 1941-1980 yılları ortalaması arasındaki fark şu şekilde oluştu:

YIL   KIŞ SICAKLIKLARI       1941-1980 ORTALAMASINA GÖRE FARK

    (SANTİGRAT DERECE)              (SANTİGRAT DERECE)

1984      12,150                                              0,206

1985      12,040                                              0,096

1986      12,154                                              0,209

1987      12,250                                              0,306

1988      12,410                                               0,466

1989      12,171                                               0,226

1990      12,360                                               0,415

1991      12,462                                               0,518

1992      12,340                                               0,395

1993      12,245                                               0,300

1994      12,151                                              0,206

1995      12,488                                               0,543

1996      12,295                                               0,351

1997      12,296                                               0,352

1998      12,621                                               0,677

1999      12,482                                               0,538

2000      12,351                                               0,407

2001      12,320                                               0,375

2002      12,647                                                0,702

2003      12,575                                                0,631

2004      12,658                                                0,713

2005      12,629                                                0,684

2006      12,655                                                0,711

2007      12,828                                                0,883

2008      12,359                                                0,415

2009      12,604                                                0,660

2010      12,767                                               0,823

2011      12,486                                                0,542

2012      12,480                                                0,536

2013      12,652                                                0,708

2014      12,666                                                0,721

2015      12,802                                               0,858

2016      13,192                                               1,248

2017      13,018                                               1,074

2018      12,901                                               0,957

2019      12,915                                               0,970

2020      13,177                                              1,233

2021      12,791                                              0,847

2022      12,885                                             0,941

2023      12,876                                             0,931

2024      13,241                                               1,297.