Gösteri kontrol ajanlarına dair değerlendirme raporu 

Türk Tabipleri Birliği (TTB), Mart 2025’te yerel yönetimlere yönelik görevden alma uygulamalarına karşı düzenlenen protestolarda kolluk kuvvetlerinin kullandığı orantısız güç ve kimyasal içerikli gösteri kontrol ajanlarına dair hazırladığı değerlendirme raporunu yayımladı. Raporda yer alan bulgular, kolluk güçlerinin söz konusu kimyasal ajanları temel insan hakları ile ulusal ve uluslararası düzenlemeleri ihlal eder biçimde kullandığını ortaya koydu.

RAPORDA YER ALAN DETAYLAR 

Gösteri kontrol ajanlarından etkilenen kişilere ulaşarak sağlıklarının nasıl etkilendiğini ortaya koymak ve yaşanan sağlık sorunlarını görünür kılmak amacıyla yürütülen çalışmada veriler, açık uçlu soruların da yer aldığı bir anket formu aracılığıyla toplandı. TTB internet sitesi ve sosyal medya hesaplarından duyurulan çalışmaya 2 bin 165 kişi katıldı. Toplanan veriler üzerinden hazırlanan ‘Türk Tabipleri Birliği Gösteri Kontrol Ajanlarının Sağlığa Etkileri ve Hak İhlalleri: Mart 2025 Dönemine İlişkin bir Değerlendirme’ başlıklı rapora göre, katılımcıların büyük çoğunluğu birden fazla kez, yaklaşık yarısı ise çok yakın mesafeden gaza maruz kaldığını belirtirken, gaza maruz kalma süresi ortalama 5,5 saat oldu. Katılımcıların üçte ikisi göz yaşartıcı gazdan yoğun şekilde etkilendiğini ifade etti. Kimyasalların yol açtığı en yaygın sağlık sorunları ise öksürük, boğazda yanma ve nefes darlığı oldu ve katılımcılar bu belirtilerin bir saat sonra dahi devam ettiğini dile getirdi.

YASAL İŞLEMLERİN BAŞLATILMASI TALEP EDİLDİ 

Araştırmada ayrıca katılımcıların üçte birinin gaz fişeği, biber gazı kapsülü veya plastik mermiyle yaralandığı, bu yaralanmaların önemli bir kısmının vücudun yaşamsal bölgelerinde gerçekleştiği tespit edildi. Ankete cevap veren katılımcılar, açık uçlu sorulara verdikleri yanıtlarda; kolluk güçlerinin kasklarında kimlik numarası taşımadığını, bazı göstericilerin yardım vaadiyle gözaltına alındığını, sağlık muayenelerinin gözaltı sırasında uygunsuz koşullarda yapıldığını, kendilerine karşı orantısız güç kullanıldığını ve cinsel şiddet vakaları gibi ağır hak ihlalleri iddialarını dile getirdiler. Raporun özet bölümünde, bu tür ajanların kısa ve uzun vadeli sağlık sorunlarına neden olabileceği; hatta Metin Lokumcu örneğinde olduğu gibi ölüme yol açabileceği hatırlatılarak insan sağlığına ciddi zararlar verebilecek biber gazı gibi ajanlarının kullanımının yasaklanması gerektiği vurgulandı. Ayrıca hak ihlallerinin soruşturularak sorumluların mutlaka belirlenmesi ve haklarında yasal işlemlerin başlatılması talep edildi.