Sarı Çizmeli Mehmet Ağa bir gün öder mi hesabı?

SULTAN GÜMÜŞ / ÖZEL HABER

Türkiye’de 2020’nin Mart ayında görülen ve şu an ciddi boyutlara ulaşan Kovid-19 salgını, hiç şüphesiz en fazla esnafı ve zor şartlar altında yaşamını idame ettiren vatandaşı etkiledi. Süreç içerisinde hayata geçirilen karantina, tam kapanma, sıkılaştırma gibi tedbirler var olan yoksulluğu daha da derinleştirirken, yıllar öncesinin ‘veresiye defteri’ tekrar bakkallarda yer almaya başladı. Sürecin ve ekonomik kaygıların belki de sembolü olan veresiye defterleri yeniden gün yüzüne çıktı ancak borç şimdiden kabarmaya başladı bile. Ramazan ayında hayırseverlerin desteği ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in ‘askıda veresiye defteri’ uygulaması ile gecekondu mahallelerindeki vatandaşların borçları silindi fakat yeterli olmadı. Kendisini ‘Kötü gün dostu’ olarak tanımlayan küçük esnaf, tüm bu bilinmezlik içerisinde hesabı kimin ödeyeceğini düşünürken, gözler Barış Manço’nun şarkısında geçen ‘Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’yı arar oldu.

DÜKKANIMA GELEN GİDEN OLMADI

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun yerel yönetimlerle yaptığı toplantılarda özellikle bayram öncesi bakkallarda bulunan vatandaşın veresiyelerinin kapatılması için ‘Askıda veresiye defteri’ uygulamasına ilk olarak İzmir başladı. Fakat bu uygulamanın geniş bir çerçevede tutulmadığını belirten 20 yıllık bakkal Ali Satıcı, “Belediye bünyesinde esnaf ziyaret edilmiş. Fakat benim dükkanıma gelen giden olmadı. Zaten sadece bir ya da iki dükkana gidilmiş… Veresiyelerin kapatıldığını duydum. Ancak başka bir duyum aldım, bu da bana çok ilginç geldi. Alkol satılan yerlerde veresiye defterleri kapanmayacakmış. Böyle yardımları görmek çok güzel, yapılsın, yapılmaya da devam etsin ama alkol satılan yerleri dışlamak doğru değil. Madem alkol sorun öyleyse onun dışındaki ihtiyaçların veresiyesini kapatsınlar… Bir de bu işin bir reklam boyutu var. Bir zamanlar Cumhurbaşkanı kendi ismini kullanarak yardımlarda bulunuyordu, Cumhuriyet Halk Partisi ve diğer muhalefet partileri çok büyük tepkiler göstermişti. Şu an da benim gördüğüm İzmir Büyükşehir Belediyesi de aynı şeyi yapıyor. Sayın Tunç Soyer’in isminin kullanılması doğru değil” ifadelerini kullandı.

KÖTÜ GÜN DOSTUYUZ

Pandemi sürecinde yaşanan ekonomik krizin vatandaşın veresiye defterine yansıdığını da belirten Satıcı, “Neticede kırsal kesimlere hizmet veren esnafız. Vatandaşın parası olmadığı zaman gelip bizden veresiye yazdırıyor, parası olduğu zaman da en yakın, diplerimize kadar giren zincir marketlere koşuyor, kartlarının içerisini de boşaltıyorlar. Ne kalıyor bakkala? Sigara parası. Komşuluk, dostluk ilişkilerimiz var, ‘yok’ta diyemiyoruz. Borcu geri alma konusunda da ciddi sıkıntılar yaşıyoruz. Vatandaş zor durumda kaldığı zaman bakkalına koşuyor. Kötü gün dostuyuz resmen. İnanın 20 TL, 50 TL isteyen çok fazla vatandaşımız var, bu sıkıntılar yaşanıyor, kimse göz ardı etmesin. Bakkalın da artık bu işte bir beklentisi kalmadı. Ben bu işte belli bir noktaya vardım zaten. Neredeyse 20 yıldır yapıyorum. Artık yapmakta istemiyorum, yapanların ise Allah yardımcısı olsun” dedi.

YAZDIRIYORLAR AMA ÖDEMİYORLAR!

Pandemi sebebiyle birçok vatandaşın gelirinin düştüğünü ve eskiye oranla veresiye yazdıranların sayısının arttığını söyleyen bakkal Tuncay Yağan da “İnsanlar veresiye defterine çok yazdırıyor. Borçlar bayağı yükseldi. Ama biz de veremiyoruz zamlardan dolayı. Müşterimizi maalesef geri çevirmek zorunda kalıyoruz. Vatandaş eskiden de yazdırıyordu ama bu kadar değildi yani. Şimdi daha çok ödemelerde sıkıntı olduğu için ödeyemiyor millet. Biz de vermemeye çalışıyoruz ama elimizden geldiği kadar da veriyoruz. Mahallede vatandaş yazdırıyor ama ödeme yok. Ödemeyen, ödeyemeyen daha doğrusu çok insan var. O yüzden bizde vermek istemiyoruz. Veresiye defteri eskiye göre kabardı.

Vatandaş ödeyemiyor ama çok işsiz vatandaşımız var. Mecburen ekmeği veriyoruz. Ama onun dışında ürünleri vermiyoruz. Ürünlere de çok zam var. Sattığımız fiyata yerine koyamıyoruz. Mesela defterde borcu bin lira olan var, bin 500 lira olan var. Geçen ay getirecekler vardı ama getirmeyenler var daha. Peynir, yumurta gıda üzerine yazdırıyorlar zaten hep. Vatandaşımızın da işi zor. Bizim de işler durgun. Bizi de vurdu pandemi. Zamlar bizi de etkiledi. 2021’deki satışlar düşük. 2019 daha iyiydi. Sıvı yağ çok yüksek mesela. Her aldığımda fiyat değişiyor. Vatandaş da şaşırıyor ama yapacak bir şey yok” bilgisini paylaştı.

BAKKALA SIĞINIYORLAR

Bakkal İnan Aydın da “Pandemi ile birlikte gelen ekonomik sıkıntıların altından kalkmak için vatandaşlar veresiyeye yöneldi. Bu yönelmeyle birlikte bizlerin veresiye defterlerinde de bir artış oldu. Bize veresiye teklifleriyle gelen vatandaşlar oluyor. Veresiye verdiğimiz müşterilerimiz, ödeyecekleri paranın gününü pandemi öncesinde geçirmezlerdi ama pandemi genelde aksamaya neden oluyor. Kovid-19 ile birlikte bizlere gelen veresiye talebinde bir yükseliş görünüyor çünkü insanlar süresiz izine çıkarılıyor ve bunun sonucunda mahalle bakkalına sığınıyor” yorumunda bulundu.

“BİR ŞEY ALAMIYORUM”

Veresiye defterinde borcunun çok olduğunu ve bu sebeple bir şey alamadığını anlatan vatandaş Sabiha Kara ise “Bu sıra hele çok zor. Ben bayağı bir limiti aştım yazdırmada, veresiyede. Şimdi bir şey alamıyorum maaşa kadar. Durdurdum. Ekmek dışında bir şey alamıyorum. 1 milyar küsuru buldu. O yüzden daha fazla olmaması için almıyorum. Bu sıra çok kötü. Pandemiden önce de yazdırıyorduk ama rahat ödüyorduk. Ben mesela yağımı, ekmeğimi, kuru malzememi her şeyimi bakkaldan alıyorum. Ama bu bir, iki ay gerçekten çok sıkışık. Zamlar yüzünden hep. Mesela sıvı yağ 50-60 lira oldu. Eskiden bu kadar değildi şimdi yazdırınca bunları veresiye defteri çok kabardı” diye konuştu.