Süryani edebiyatı konuşuldu

ONURHAN ALPAGUT

21. TÜYAP İzmir Kitap Fuarı etkinlikleri kapsamında, Uluslararası Aktivist Sanatçılar Birliği’nin (UASB) düzenlediği panelde Horepiskopos Gabriel Akyüz, yazar-şair ve UASB'nin kurucu Başkanı Ümit Yaşar Işıkhan ‘Süryani Edebiyatının Dünü ve Bugünü’nü anlattı.

Panelin açılışında konuşan yazar-şair ve UASB'nin Kurucu Başkanı Ümit Yaşar Işıkhan, Horepiskopos Gabriel Akyüz'ü katılımcılara tanıttı. Süryani medeniyetinin 7000 yıllık bir tarihe sahip olduğuna dikkat çeken Işıkhan, “Dünya medeniyet tarihine en büyük katkıyı koyan ırk Süryanilerdir. Süryanilerin bir kolu olan Kenaniler, Fenikeliler, Aramiler yani M.Ö. 5000 yıllarında mevcut olan medeniyetler dünyaya pek çok şey katmıştır. Dünyadaki ilk yazılı dil Süryanicedir. Hz. İsa ve Meryem Anne Süryanice konuşurdu. İlk çini tabletler ve el yazmaları Süryanicedir. Geometride Pi sayısı Süryanilerin bir buluşudur. Buna benzer birçok şey Süryani medeniyetinin dünyaya kazandırdıkları arasındadır” diye konuştu.

ADIM ADIM SÜRYANİ EDEBİYATI

Davetten dolayı teşekkür eden Horepiskopos Gabriel Akyüz, Süryani edebiyatını ikiye ayırarak M.Ö. ve M.S. olarak katılımcılara anlattı. Akyüz, “Süryanilerin edebiyatı çok eski dönemlere dayanır. Süryaniler, tarih boyunca değişik isimler adı altında varlıklarını sürdürmüşlerdir. 2000 yıl öncesine kadar bir isim değişikliğine ile Süryani adını almışlardır. Hıristiyanlık öncesi günümüze ulaşan eser sayısı azdır. Bunun sebebi Hıristiyanlık öncesi putperest döneminde yapılan eserleri yakılmıştır. Günümüze ulaşan yazılı edebiyat 7000 yıl öncesine rastlar. Medeniyete ait pek çok yazıt da mevcuttur. Sonrasında esas oluşumu M.S. ki süreçte başlar. 1950'li yıllara kadar Süryanilerde halk edebiyatı yoktu. Bu süreçten önceki dönemde ruhsal edebiyatla uğraşılmıştır. Bunun sebebi din değişikliğidir. Süryaniler, İncil’e dayalı bir medeniyet oluşturmuşlar ve zirveye ulaştırmışlardır. İnançları gereği halk edebiyatından söz etmek dahi günah sayılmıştır. Bundan dolayı halk edebiyatına geç geçilmiştir” dedi.

SAYISIZ ESERLER VAR

Akyüz, M.Ö. edebiyat, çivi yazısı dediğimiz döneme denk gelmektedir. Bu döneme ait çok sayıda eser vardır, fakat atalarımız tarafından yok edilmiştir. Bunun sebebi putperestliktir. M.S. ki dönemden bahsedecek olursak Süryani edebiyatını 9 bölüme ayırabiliriz. 1’inci kalemde azizlerin ve şehitlerin hikayelerini anlatan sayısız eser vardır. Bu eserler günümüze kadar gelmiştir ve 9. yüzyıla kadar deri üzerine yazılmıştır. Avrupa kütüphanelerinde örnekleri sergilenmektedir. Tarihi 1600-1700'lü yıllara dayanmaktadır. Pek çok tarihi bu eserler üzerinden öğrenebiliriz. Bu yaşam öykülerinin kaç cilt olduğu bilinmemektedir. Süryani edebiyatının 2’nci kalemi ilahilerden oluşmaktadır. Bunlar 5 ciltte toplanmıştır. Bunlara genel olarak af dileme denmektedir. 8 ayrı makamda terennüm edilmektedir. Hep İncil’den alıntıdır. Toplamda 10 cilttir. Hepsi 8 makama dayalı ve 2 koro tarafından terennüm edilmiştir. Hıristiyan dünyasında ilk dini reformu Süryaniler gerçekleştirmiştir. Kadınları kutsal sayılmıştır. Toplamda 2 koro oluşturulmuştur. Biri kadın biri erkektir. Müzik kiliseye girmiştir. Hem de kadınlar tarafından terennüm edilmesi de bir ayrıcalıktır. 3’üncü kalemde ayinler yer alır. Toplamda 10 cilttir" diye konuştu.

“BÜYÜK BİR BÖLÜMÜNÜ ŞİİRLER OLUŞTURUR"

Akyüz, sözlerine şu şekilde devam etti: “Süryani edebiyatının büyük bölümünü Süryani şiirler oluşturur. Süryani şairler pek çok şiir eseri vermişlerdir. Bunları topladığınızda 2 metre kalınlığında kitap çıkar. 18 çeşit şiir ölçüsü kullanılmıştır. 3’üncü heceden 20. heceye kadar uzanmıştır. 3, 5, 7 ve 12’nci ölçüler büyük önem taşır. Bazı Süryani şairlerin eseri farklı dillere çevrilmiştir. Süryani edebiyatının bir bölümümü de vaazlar oluşturur. Her haftaya özgü bir vaaz hazırlanmıştır. Toplanacak olursa 5 cilt olarak sayılabilir. 8’inci bölümde kilise atalarının hikmetli sözlerini sayabiliriz. Bunlarda günümüze kadar gelmiştir. 9’uncu ayakta Süryani hat sanatını söyleyebiliriz. Muazzam eserlerdir. Süryani edebiyatı günümüzde kilise ve halk edebiyatı olarak devam etmektedir."

Haber Merkezi