EGEÇEP’ten Efes Karşılama Merkezi için denetim başvurusu

UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Efes Antik Kenti’nin hemen bitişiğinde sürdürülen Karşılama Merkezi inşaatıyla ilgili tartışmalar sürerken, Ege Çevre ve Kültür Platformu (EGEÇEP) konuyu yargı ve koruma kurullarının gündemine taşıdı. EGEÇEP, Selçuk’ta devam eden inşaat faaliyetlerin, İzmir Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’nun izniyle ve kurul kararlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığının denetlenmesi talebiyle resmi başvuruda bulundu. EGEÇEP, 2025 yılı Nisan ayından bu yana iş makineleriyle sürdürülen fiziki müdahalelerin, Efes’in kültürel peyzajı ve arkeolojik bütünlüğü açısından ciddi ve geri dönüşü olmayan riskler yarattığını belirtti. Başvuruda, söz konusu alanın 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı kapsamında yer aldığına dikkat çekildi.

BİTKİ ÖRTÜSÜ YOK EDİLDİ, ALAN PARAVANLA GİZLENDİ

Başvuruda yer alan bilgilere göre; Selçuk Atatürk Mahallesi’nde bulunan ve toplam yüzölçümü on binlerce metrekareyi bulan üç ayrı parselde Karşılama Merkezi ve otopark yapılacağı gerekçesiyle geniş çaplı kazı ve dolgu çalışmaları yürütülüyor. EGEÇEP, dekarlarca alanda bitki örtüsünün tamamen yok edildiğini, alanın paravanlarla çevrilerek kamuoyundan gizlendiğini ve bölgeye tonlarca hafriyat döküldüğünü vurguladı. Müdahale edilen alanın, yaklaşık 3 bin yıl önce var olduğu bilinen Koressos Yerleşimi ve limanının konumlandığı bölge olduğu ifade edilen başvuruda, alanın Büyük İskender sonrası Efes’i yeniden kuran Lisimakhos’un yaptırdığı sur duvarlarına ve Koressos Kapısı’na komşu olduğu hatırlatıldı.

ÇALIŞMALARDA YAPI KALINTILARI TESPİT EDİLMİŞTİ

EGEÇEP, Avusturya Efes Kazıları kapsamında 2013 yılında yapılan jeofizik ve jeoradar çalışmalarında alanda bir kilise kalıntısı ile küçük bir tapınak yapısının tespit edildiğini belirtti. Bu bilginin, Selçuk’ta 2013 yılında düzenlenen bir toplantıda doğrudan araştırmayı yürüten uzman tarafından kamuoyuyla paylaşıldığı ifade edildi. Başvuruda ayrıca, alanın yaklaşık 100 metre batısında Artemis Tapınağı’ndan Efes Koressos Kapısı’na uzanan Kutsal Yol’un bulunduğu, yol çevresinde farklı türlerde mezar yapılarının yer aldığına dikkat çekildi. Efes Müzesi’nde sergilenen Gladyatör Mezarları’nın da bu bölgede tespit edildiği belirtilirken, 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olması nedeniyle başka tarihi kalıntıların bulunmasının kuvvetle muhtemel olduğu kaydedildi.

GÖZ GÖRE GÖRE TAHRİP EDİLİYOR

EGEÇEP, müdahale yapılan alanın yürürlükteki imar planlarında “Tarımsal Niteliği Korunacak Alan” olarak tanımlandığını, buna karşın Efes Alan Yönetim Planı’nda Karşılama Merkezi’nin Efes Havaalanı yakınında yapılmasının öngörüldüğünü hatırlattı. Buna rağmen inşaat faaliyetlerinin Efes Ören Yeri bitişiğinde yoğunlaştırıldığı ifade edildi. Başvuruda, yürütülen inşai faaliyetin 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na, arkeolojik ve doğal sit alanlarına ilişkin koruma kararlarına, arkeoloji biliminin temel ilkelerine ve UNESCO Dünya Miras Listesi başvuru dosyasında yer alan ilke ve taahhütlere aykırılık oluşturduğu belirtildi. 2015 yılında Dünya Miras Listesi’ne alınan Efes Antik Kenti’nin, bu çalışmalarla göz göre göre tahrip edildiği ifade edildi. EGEÇEP, “Geleceğe Miras Sonsuz Efes” adını taşıyan projenin, yaratılan riskler nedeniyle ciddi bir çelişki barındırdığına da dikkat çekti. EGEÇEP, İzmir Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’ndan Efes Antik Kenti Karşılama Merkezi inşaatı için kurul izni bulunup bulunmadığı konusunda bilgi verilmesini, izin verilmiş olması halinde karar ve proje örneklerinin paylaşılmasını ve süren inşai faaliyetin kurul kararlarına uygunluğunun denetlenmesini talep etti.