İzmir Büyükşehir’e Sayıştay raporu: Alacak takibi yok, muhasebe kayıtları risk altında

Sayıştay tarafından İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ilişkin 2024 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu yayımlandı. Raporda, belediyenin mali işlemlerinde ciddi aksaklıklar tespit edildi. Özellikle belediyenin kişilerden alacaklarının yıllardır tahsil edilmediği, takibinin yapılmadığı ve bazı alacakların zaman aşımına uğrama riskiyle karşı karşıya olduğu belirtildi. Ayrıca belediyenin kullandığı muhasebe sisteminin geçmiş kayıtlarda iz bırakmadan değişiklik yapılmasına izin verdiği ortaya çıktı. Sayıştay, hem alacakların tahsil sürecinin işletilmesi hem de muhasebe kayıt güvenliğinin sağlanması için belediyeye acilen gerekli önlemleri alma çağrısında bulundu.

ALACAKLARIN TAKİP VE TAHSİLİNE YÖNELİK DÜZENLİ İŞLEMLER YAPILMADI

Sayıştay tarafından ‘Kişilerden Alacakların Mevzuata Uygun Olarak Takip ve Tahsilinin Yapılmaması’ başlıklı raporun detayları ise şöyle;

Belediyenin faaliyet ve kurum alacakları dışında kalan diğer alacaklarını izlemek için kullandığı 140-Kişilerden Alacaklar Hesabında yıllar itibariyle devreden tutarların bulunduğu, bu alacakların takip ve tahsiline yönelik düzenli işlemlerin yapılmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 110’uncu maddesinde 140- Kişilerden Alacaklar Hesabına ilişkin işlemler ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Madde hükmünde, bu hesapta takip edilmesi gereken alacakların mahiyeti sayılmakla birlikte ilgili hesapta kayıtlı alacaklardan kanunlarında tahsil şekli hakkında özel hükümler bulunanların bu hükümlere göre, diğer alacakların ise Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre takip ve tahsil edilmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu kapsamda belirtilen Yönetmelik’te kişilerden alacaklar hesabına kaydedilen alacakların her biri için ayrı bir alacak izleme dosyası açılacağı bu dosyalar numaralandırılmak suretiyle alacağın aslının ve faizinin tahsilat takiplerinin bu sayede yapılacağı belirtilmiştir. Ayrıca muhasebe birimlerince 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 71'inci maddesinde sayılan kamu zararı halleri hariç olmak üzere kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmesi gereken tutarlar faize de tabidir.

Belediyenin mali kayıt ve işlemlerinin incelenmesi sonucunda; 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına kayıtlı alacaklardan; 821.643,84 TL alacağın 2007-2017, 183.017,89 TL alacağın 2018, 12.729,61 TL alacağın 2019, 1.188.884,44 TL alacağın 2020, 4.126.959,80 TL alacağın da 2021 yılı alacağı olduğu anlaşılmış olup alacakların tahsil ve tahakkukuna yönelik işlemlerin düzenli olarak takip edilmediği ayrıca alacak takip dosyalarının da açılmadığı görülmüştür. İdaresi tarafından, bulguda belirtilen hususlar ile ilgili gerekli kontroller sağlanarak iş ve işlemlerin sağlanacağı ifade edilmesine karşın 2024 yılında herhangi bir işlem yapılmamıştır. İdarenin 2023 yılı Sayıştay Denetim Raporunun gereğini yerine getirmediği sonucuna varılmıştır. Söz konusu alacakların takipsizlik nedeni ile zaman aşımına uğratılmasının kamu zararına neden olacağı dikkate alınarak 140-Kişilerden Alacaklar Hesabı’nda yer alan tutarların zaman aşımına uğratılmasını engelleyerek takip ve tahsil işlemleri sürecinin işletilmesi gerekmektedir.

MUHASEBE KAYITLARI DA RİSK ALTINDA

Sayıştay Raporunda, belediyenin mali sistem güvenliğinde önemli bir açık tespit etti. Rapora göre, belediyenin kullandığı muhasebe yazılımı, yasalara aykırı olarak, geçmişte yapılmış muhasebe kayıtlarının yeni bir düzeltme kaydı açılmadan, aynı yevmiye üzerinde değiştirilmesine olanak tanıyor. Mahalli İdareler Muhasebe Yönetmeliği, hatalı kayıtların eski kaydı silmeden, mutlaka yeni bir kayıtla düzeltilmesini zorunlu tutuyor. Sayıştay, programın bu özelliğinin, harcama yetkilileri ve muhasebe yetkilileri tarafından onaylanmış yevmiyelerin sonradan iz bırakmadan değiştirilebilmesi anlamına geldiğini ve bunun "muhasebe sisteminin güvenilirliği açısından önemli riskler barındırdığını" belirtti. Denetim sonucunda, belediyeden programın geçmişe dönük değişiklik yapma özelliğinin kapatılması ve hatalı kayıtların yönetmeliğe uygun olarak yeni bir yevmiye kaydıyla düzeltilmesi için gerekli önlemleri alması talep edildi.