İzmir'de su krizine topraksız tarım çözümü: Topraksız tarım nedir?

Türkiye, son yılların en kurak yazını yaşarken, özellikle İzmir’deki barajların doluluk oranları tehlikeli bir şekilde düşüş gösteriyor. İzmir Ekonomi Üniversitesi Afet Yönetimi ve Risk Azaltma Uygulama ve Araştırma Merkezi (EKOAYRA) Müdürü Prof. Dr. Gökhan Kılıç, Türkiye'deki suyun yaklaşık yüzde 74'ünün tarımda kullanıldığını belirterek, su krizinin boyutlarının giderek arttığına dikkat çekti.

Prof. Dr. Gökhan Kılıç, '' Artık ‘topraksız tarım’a geçmek bir zorunluluk. Açılan kaçak kuyular, yazlıklardaki havuzlar, kontrolsüz tarımsal sulama ve yer altı sularının bilinçsizce kullanılması, su varlığının ciddi anlamda azalmasına neden oluyor” diye konuştu.

İEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve EKOAYRA Müdürü Prof. Dr. Gökhan Kılıç, yalnızca yağış azlığı değil, insan kaynaklı etkenlerin de su kıtlığını oluşturan tabloyu derinleştirdiğini söyledi.

KAÇAK KUYULAR AÇILIYOR

Açılan kaçak kuyular ve yer altı sularının plansızca çekilmesi nedeniyle doğal dengenin bozulduğunu belirten Prof. Dr. Kılıç, “Kırsal bölgelerde özellikle çiftçilerin, resmi izin almadan açtığı kaçak sondaj kuyuları, yer altı su rezervlerinin kontrolsüz şekilde azalmasına yol açıyor. Bu durum sadece yer altı su seviyesini düşürmekle kalmıyor, aynı zamanda toprağın çökmesine, hatta bazı bölgelerde minyatür çölleşmeye neden oluyor. Her yıl binlerce kaçak kuyu açılıyor. Bu gidişle sadece kuraklık değil, tarımsal çöküş de yaşanabilir” diye konuştu.

ACİL MÜDEHALE GEREKTİREN BİR KRİZ

Kuruyan barajların, azalan yer altı sularının ve kontrolsüz su kullanımının, tarımı sürdürülemez bir noktaya getirdiğini belirten Prof. Dr. Kılıç, “İzmir ve Türkiye genelinde barajların kuruması, artık yalnızca bir uyarı değil; acil müdahale gerektiren bir kriz. Tarım, ülke genelindeki su tüketiminin yaklaşık yüzde 74’ünü oluşturuyor. Bu tablo, alternatif tarım yöntemlerinin artık bir seçenek değil, zorunluluk haline geldiğini gösteriyor. İşte bu noktada topraksız tarım ya da diğer adıyla hidroponik sistemler, geleceğin en önemli çözüm yollarından biri olarak öne çıkıyor” ifadelerini kullandı.

SU KITLIĞINA KARŞI EN ETKİLİ ÇÖZÜM

Topraksız tarımın, su kıtlığına karşı en etkili çözüm olduğunu dile getiren Prof. Dr. Kılıç, “Topraksız tarım ile su kullanımı yüzde 90’a varan oranda azalıyor, verimlilik ve üretim hızı artıyor, pestisit kullanımı düşüyor, herhangi bir tarım alanı kısıtlaması da bulunmuyor. Topraksız tarımda su, sistem içinde döngüsel olarak kullanılıyor. Buharlaşma ya da toprağa sızma gibi kayıplar minimum düzeyde kalıyor. Bitkiler, besinleri doğrudan ve düzenli şekilde aldıkları için daha hızlı büyüyor ve daha sık ürün veriyor. Aynı alanda daha fazla üretim yapılabiliyor. Kapalı sistemler, bitkilerin zararlılarla temas riskini önemli ölçüde azaltıyor. Bu da hem daha az kimyasal kullanımına hem de daha sağlıklı ürünlere olanak tanıyor” dedi. 

KONTEYNERLERDE ÜRETİM YAPILABİLİR

Topraksız tarımın büyük çaplı yapılabileceği gibi bireysel imkanlarla da gerçekleştirilebileceğine vurgu yapan Prof. Dr. Kılıç, “Tarım arazisi olmayan yerlerde; örneğin çatı katlarında, balkonlarda, seralarda ya da şehir içinde konteynerlerde üretim yapılabilir. Bu, özellikle kent tarımı ve gıda tedarik zinciri açısından büyük avantaj sağlar” ifadelerini kullandı.

YATIRIM MALİYETİ 3 YILDA AMORTİ EDİYOR

Topraksız tarıma geçmek için hidroponik altyapı, LED ışıklar, pompalar, sensörler, aydınlatma, ısıtma/soğutma sistemleri ve otomasyon gibi kurulumların gerekli olduğunu belirten Prof. Dr. Kılıç, bu sistemin 3 yıl içinde yatırım maliyetini amorti etmeye başlayacağını ifade etti.

Prof. Dr. Kılıç, daha az su kullanımı ile birlikte, ilaç ve gübre giderlerinin düşmesi sayesinde işletme karlılığının önemli ölçüde artacağını vurguladı. Topraksız tarımın bir politika haline getirilmesinin ve bu alana yönelik teşviklerin hayata geçirilmesinin şart olduğunu dile getiren Prof. Dr. Kılıç, çiftçilerin ise teorik, uygulamalı, teknolojik ve donanımsal açıdan kapsamlı bir eğitimden geçirilmesi gerektiğinin altını çizdi. Prof. Dr. Kılıç, bu sistemin uzun vadede sürdürülebilirlik, verimlilik ve yüksek ürün kalitesi sayesinde ekonomik açıdan karlı bir modele dönüşebileceğini sözlerine ekledi.

TOPRAKSIZ TARIM NEDİR?

Topraksız tarım, bitkilerin toprak yerine besin çözeltileri içinde yetiştirildiği bir yöntemdir. Bu yöntemde bitkiler, besin maddeleri, su ve oksijenle zenginleştirilmiş bir ortamda büyür. Toprağa gereksinim duyulmaz, bitkiler doğrudan ihtiyaç duyduğu maddelere ulaşır. Bu, bitkilerin besin aramak için enerji harcamadığı, dolayısıyla büyüme hızlarının arttığı bir ortam yaratır. Ayrıca, aynı alanda farklı bitki türlerinin yetişmesi de mümkündür.

Bu tarım yöntemi, su tasarrufu sağlamakla kalmaz, aynı zamanda hastalık ve zararlı canlıların kontrol edilmesine de olanak tanır. Kentsel bölgelerde sınırlı alanlarla tarım yapabilme imkanı sunarak, tarımsal üretimin verimli ve sürdürülebilir bir şekilde yapılmasına katkı sağlar.

TOPRAKSIZ TARIMIN AVANTAJLARI

Topraksız tarımın avantajları şu şekildedir:

Topraksız tarım, geleneksel tarıma göre su kullanımını yüzde 90 oranında azaltır.

Aynı alanda daha fazla bitki yetiştirilebilir, dikey tarım gibi yöntemlerle verimlilik artırılabilir.

Topraksız tarımda toprak kullanılmadığı için topraktan kaynaklanan hastalıklar ve zararlılar daha kolay kontrol edilebilir.

Bitkiler ihtiyaç duyduğu besin maddelerini doğrudan ve düzenli şekilde alır, bu da sağlıklı büyümelerini sağlar.

Toprak işleme gereksiz olduğundan, işçilik maliyetleri azalır.

Kapalı alanlarda üretim yapılabildiği için yağmur, fırtına, don, sel gibi olumsuz hava koşullarından etkilenmez.

Sıcaklık ve nem kontrollü ortamlar sayesinde yıl boyunca kesintisiz üretim yapılabilir.

Sınırlı alanlarda bile yüksek verim elde edilebilir, özellikle şehir içi tarımda avantaj sağlar.

Daha az pestisit kullanımı ve azalan su tüketimi, çevresel etkiyi azaltır.

TOPRAKSIZ TARIMDA YETİŞTİRİLEBİLEN ÜRÜNLER

Topraksız tarımda pek çok bitki türü başarılı bir şekilde yetiştirilebilmektedir. Su tüketiminin verimli yönetilmesi ve daha az alan gerektirmesi gibi avantajlar, bu yöntemi cazip kılmaktadır. Topraksız tarımda en yaygın yetiştirilen ürünler şunlardır:

Çilek

Domates

Salatalık

Kavun ve Karpuz

Biber türleri

Marul

Kaynak : HABER MERKEZİ