Sayıştay alarm verdi: Büyükşehir’in şirketleri sürekli zarar ediyor

Sayıştay Başkanlığı tarafından yayımlanan İzmir Büyükşehir Belediyesi 2024 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu'nda, belediyeye bağlı iktisadi teşebbüslerin yıllardır zarar ettiği ve bu zararların belediye tarafından her yıl sermaye artırımı yoluyla karşılandığı tespit edildi. Rapora göre, İzmir Büyükşehir Belediyesi 2017–2024 yılları arasında zarar eden şirketlerine toplam 9 milyar 755 milyon 995 bin 372,66 TL sermaye aktarımı yaptı.

BELEDİYEYE AİT ŞİRKETLERDE SÜREKLİ ZARAR

Sayıştay raporunda, Büyükşehir Belediyesi’nin hem sosyal hizmet niteliği taşıyan ulaşım, altyapı ve kültürel faaliyetler yürüten şirketleri bulunduğu hem de fuar, park, restoran ve tesis işletmeciliği gibi kâr elde etmesi beklenen ticari girişimlerinin olduğu belirtildi. Ancak yapılan incelemelerde, yalnızca sosyal hizmet gereği zarar edilmesi normal karşılanabilecek alanlarda değil, ticari faaliyetlerde bulunan şirketlerde de zararın sürdüğü ifade edildi. Raporda, bazı belediye şirketlerinin personel giderlerini dahi karşılayamadığına dikkat çekilerek, bu durumun şirket yönetimlerinde zafiyet yaşandığının göstergesi olduğu kaydedildi.

KAYNAK AKTARIMI YASAYA DAYANDIRILIYOR

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26’ncı maddesi, belediyelere otopark, sosyal tesis, toplu ulaşım gibi alanların işletmesini bağlı şirketlere ihale kanununa tabi olmaksızın devretme yetkisi veriyor. Sayıştay, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin bu yetkiyi kullanarak şirketlerine çeşitli faaliyetlerin işletmesini verdiğini, bunun da adı geçen şirketlere doğrudan kaynak aktarımı anlamına geldiğini belirtti. Ancak buna rağmen şirketlerin zarar etmeye devam ettiği, zararların da belediye tarafından sermaye artırımı yöntemiyle kapatıldığı raporda açıkça vurgulandı.

“ZARARA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME YAPILMAMIŞ”

Raporda en dikkat çekici eleştirilerden biri, belediye yönetiminin sürekli zarar eden şirketlere ilişkin herhangi bir analiz ya da iyileştirme çalışması yapmaması oldu. Sayıştay, bu durumun anlaşılır olmadığını belirterek şu değerlendirmeye yer verdi:  “Şirketlerin sürekli zarar etmesine ilişkin değerlendirme yapılmaması ve bu durumun ortadan kaldırılmasına yönelik çalışma yapılmaması anlaşılır bir durum değildir.”

Sayıştay ayrıca, 2020, 2021, 2022 ve 2023 yıllarında da aynı uyarıların raporlara girdiğini, ancak belediye tarafından gerekli adımların atılmadığını kaydetti.

BELEDİYENİN MALİ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ TEHLİKEDE

Denetim raporunda, belediyenin gelirlerini verimli yönetmek zorunda olduğu, aksi halde sürdürülebilirlik sorunu ile karşılaşabileceği uyarısı yapıldı. Raporun sonuç kısmında şu ifadeler yer aldı:  “Belediyenin mali kaynaklarının verimli bir şekilde kullanılması zorunludur. Mali disipline uyulmadığı takdirde belediyenin sürdürülebilirlik durumu olmayacaktır.” Sayıştay, özellikle ticari niteliği olan fuar, otopark, restoran ve tesis işletmeciliği gibi alanlarda faaliyet gösteren şirketlerin kâr elde etmesinin, belediye bütçesine katkıda bulunmasının beklendiğini hatırlattı.

DÖRT YILDIR AYNI UYARI

Raporda, önceki yıllarda yayımlanan denetim raporlarında da belediye şirketlerinin zarar ettiği ve sermaye artırımı yapıldığı konusunun yer aldığı belirtildi. Sayıştay, 2024 yılı raporunda da aynı durumun devam ettiğini vurgulayarak, kamu otoritesinin rapor gereklerini yerine getirmediği sonucuna vardı.