Çeşme’de Atatürk’ün izinde duygusal yolculuk

Çeşme Belediyesi’nin düzenlediği ve Atatürk’ün Ilıca’ya gelişinin 99. yılına ithafen organize edilen "Ilıca’dan Ata’ya Selam" etkinliklerinin ikinci gününde, Çeşmeli yazar Mehmet Culum, dinleyicileri 1926 yılına, Cumhuriyet’in kuruluşundan yalnızca üç yıl sonrasına götüren benzersiz bir söyleşi gerçekleştirdi. “Atatürk’ün Çeşme Günleri” adlı kitabıyla da tanınan Culum, Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Çeşme’ye geliş sürecini ve burada geçirdiği ilk günü, belgeler, tanıklıklar ve tarihsel veriler ışığında çarpıcı bir şekilde aktardı.

İzmir Suikasti girişimi ve sonrası

Söyleşinin temel eksenini, 1926 yılında Atatürk’e yönelik düzenlenmek istenen ve son anda engellenen İzmir Suikasti oluşturdu. Mehmet Culum, suikastın perde arkasını ve bu girişimin Atatürk’ün Çeşme’ye gelişinde nasıl belirleyici olduğunu ayrıntılarıyla anlattı. Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın, yurt gezisi kapsamında İzmir’e geleceği bilgisi suikast planlayanlar tarafından önceden öğrenilmiş, bu hain girişim için İzmir’in Kemeraltı Caddesi’nde pusulu bir saldırı planlanmıştı.

Ancak suikastın kilit ismi olan Giritli Şevki, son anda emniyete giderek planı tüm detaylarıyla ifşa etmiş, böylece bir Cumhurbaşkanı suikastı önlenmişti. Olay üzerine İzmir’de İstiklal Mahkemesi kurularak soruşturma başlatıldı. Atatürk ise tüm uyarılara rağmen İzmir’e geldi ve Naim Palas Oteli’ne yerleşti.

Atatürk’ün Çeşme’ye gidişi

Mehmet Culum’un vurguladığı bir diğer önemli nokta ise Atatürk’ün Çeşme’yi seçmesinin sadece güvenlik amacı taşımadığı, aynı zamanda sağlık gerekçelerine dayandığıydı. 1918’de böbrek rahatsızlığı nedeniyle Çekoslovakya’daki Karlovy Vary kaplıcalarında şifa bulan Atatürk, benzer bir tedavi sürecini Çeşme Ilıca’da tekrar etmek istemişti.

Culum’un ifadesine göre, Gazi’nin konaklaması için ilk başta Rasim Palas Oteli düşünülse de, güvenlik endişeleri nedeniyle bu seçenek elenmişti. Ilıca sahilinde bulunan ve sahibi tarafından gönüllü olarak tahsis edilen Kraemer ailesine ait bir ev, kısa sürede hazırlıklar tamamlanarak Atatürk’ün kullanımına sunulmuştu. Çeşme halkı ise bu tarihi ziyarete en iyi şekilde hazırlanmak için gecesini gündüzüne katmıştı.

30 Haziran 1926: Coşku, Gözyaşı ve Minnet

Atatürk, 30 Haziran 1926 Çarşamba günü öğleden sonra, İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak ile birlikte Urla-Alaçatı güzergâhından Ilıca’ya ulaştı. Yol boyunca halk, kürsüler kurarak onu selamladı. Alaçatı’da yaptığı konuşmada suikast girişiminin yarattığı üzüntüyü dağıtmak için meşhur sözlerini yineledi:

“Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır ama Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.”

Ilıca girişinde, Çeşmeliler en güzel halılarını serip yollara döşemiş, öğrenciler ezberledikleri şiirleri okumak için sıraya girmişti. Mehmet Culum’un etkileyici anlatımıyla canlandırdığı bu sahnede, Atatürk arabasından inip halkı fötr şapkasıyla selamladı. Ancak gözlerinin altındaki yorgunluk ve yüzündeki burukluk dikkat çekiyordu. O anları dinleyicilere aktaran Culum, Gazi’nin halkla kurduğu duygusal bağın yalnızca sözle değil, davranışla da tezahür ettiğini vurguladı.

Duygu Dolu Anlar: Gözyaşı Döken Öğrenci ve Altın Lira

Söyleşide en çok dikkat çeken anekdotlardan biri ise küçük bir öğrencinin Atatürk’e şiir okuyamayıp heyecandan ağlayarak dizlerine kapanmasıydı. Atatürk’ün çocuğu alnından öperek kaldırması, salonda duygusal anların yaşanmasına neden oldu. Bir diğer çarpıcı detay ise Çeşmeli genç İbrahim Kabadayı’nın (nam-ı diğer Kolovo) oynadığı zeybek oyunuydu. Atatürk bu zeybeği Rumeli ezgilerine benzeterek çok beğendi ve İbrahim’e altın lira hediye etti.

“Bu altın lira, o günün şartlarında bir ailenin tüm aylık giderlerine denk geliyordu” diyen Culum, bu olayın Gazi’nin halkı ne denli önemsediğini ve gönülleri nasıl fethettiğini gösterdiğini söyledi.

Madam Kraemer’in evi ve O gecenin sessizliği

Törenin ardından Atatürk, Kraemer ailesinin evine geçti. Halk, evin önünde sabaha kadar bekleyip sevgi gösterisinde bulunmaya devam etti. Akşam saatlerinde balkona çıkan Atatürk, eliyle halkı selamlayarak evlerine dönmelerini istedi. Ev halkına sunulan yorgunluk kahvelerinin ardından İnönü ve Çakmak İzmir’e dönerken, Atatürk birkaç gün Ilıca’da kaplıca tedavisine devam etti.

Banu Ayhan çiçek verdi

Söyleşi sonunda Çeşme Belediye Başkan Yardımcısı Banu Ayhan, yazar Mehmet Culum’a çiçek takdim ederek teşekkür etti. Katılımcılar tarafından dakikalarca alkışlanan Culum’un anlatısı, tarihin tozlu sayfalarından çıkıp Ilıca Meydanı’nda adeta yeniden can buldu. Etkinlik, yalnızca bir söyleşi değil, geçmişle bugün arasında kurulan güçlü bir bağ olarak hafızalara kazındı.