Efes'te yeni bir tütsü kabı bulundu

UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer alan Efes’te, Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras Sonsuz Efes” Projesi kapsamında yürütülen kazı ve restorasyon çalışmaları yıl boyunca aralıksız sürüyor. Yaklaşık 570 metre uzunluğundaki Liman Caddesi ile üzerindeki Liman Hamamı’nda devam eden çalışmalar özellikle oval salon, avlu, tuvalet ve havuz bölümlerinde yoğunlaştırıldı. Kazı ekibi, bu alanda yürütülen araştırmalar sırasında Serapis tasvirli bir tütsü kabı ortaya çıkardı.

Projenin koordinatörü, Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Aybek, Efes’te proje kapsamında 2023’ten bu yana kesintisiz kazı ve restorasyon faaliyetleri yürütüldüğünü belirtti.

Liman Hamamı’nın kentin büyük limanına uzanan güzergâh üzerinde bulunduğunu kaydeden Aybek, çalışmaların temel amacının bu anıtsal yapının tüm görkemiyle ortaya çıkarılması olduğunu ifade etti.

Roma döneminin Anadolu’daki en büyük yapılarından biri olan Liman Hamamı’nın yaklaşık 70 bin metrekarelik bir alana yayıldığını söyleyen Aybek, burada sık sık döneme ait mermer süsleme parçalarına, bronz heykellere ve çeşitli mimari öğelere rastladıklarını dile getirdi.

SERAPİS TASVİRLİ TÜTSÜ KABI

Aybek, kazılar sırasında pişmiş topraktan üzerinde Mısır tanrısı Serapis'in kabartmasının yer aldığı tütsü kabının bulunduğunu söyledi. Serapis figürü nedeniyle eserin özel önem taşıdığını belirten Aybek, şunları söyledi:

"Serapis, Efes için önemli bir figür. Antik dünyanın belki de en önemli, en büyük yapılarından Serapis Tapınağı da burada bulunuyor. MS 2. yüzyıldan itibaren antik kentin her noktasında Serapis ile ilgili yazıtlar, grafitiler, eserlerle karşılaşıyoruz. Bulduğumuz bu eser de pişmiş topraktan üretilmiş bir tütsü kabı. Üzerinde bir haznesi var. Ön yüzünde Serapis kabartması yer alıyor. Serapis, çok karakteristik bir figür çünkü antik dönemde çok bilinen bir heykelin tasvir edildiğini görüyoruz. Ünlü antik heykeltıraş Briaksis tarafından yapıldığı düşünülen bir heykelin tasviri. Bir büst aslında, giyimli bir Serapis büstü, altında da makara şeklinde kaidesi var. Serapis'in karakteristik yüz yapısı, gür saçlı, gür sakallı yapısı hemen kendisini teşhis etmemize olanak veriyor. Başında da onun yüksek başlığı yer alıyor. Tam olarak antik dönemde bilinen bu meşhur heykeli aslında tekrar ediyor."

ARKA YÜZÜNDE YAZUT VAR

Aybek, tütsü kabının arka yüzündeki yazıtın buluntuyu daha da önemli hale getirdiğine dikkati çekti.

Yazıt sayesinde tütsü kabının Yamaç Evler'de daha önce bulunan aynı eserle eşleştirildiğini belirten Aybek, bunun da Efes'te aynı tip ürünler üreten atölyenin varlığına ya da bu ürünlerin düzenli ticaretine işaret ettiğini dile getirdi.

Tütsü kabının Efes Müzesi'ndeki koleksiyona ekleneceğini dile getiren Aybek, "Efes'teki arkeolojik araştırmalarda farklı yıllarda aynı eserlerin bulunması, aynı atölyelerden eserlerin olması, kentin hem ticari hem dini bakımdan ne kadar zengin bir altyapıya sahip olduğunu gösteriyor. Ayrıca bizim çalışma amaçlarımızdan biri de Efes Müzesi'nin harikulade koleksiyonuna yeni eserler kazandırmak ve ülkemizin, Efes başta olmak üzere kültürel zenginliğine yeni eserlerle katkı sunmak" diye konuştu.

Mısır Tanrısı Serapis, antik dönemde başlık giyen sakallı Tanrı olarak betimleniyor. Roma döneminde Mısır dışına yayılan Serapis adına birçok bölgede tapınaklar inşa ediliyor. Efes'teki Serapis Tapınağı'nın da MS 2. yüzyılda Mısırlı tüccarlar tarafından yaptırıldığı değerlendiriliyor.