Ney ustalığı büyük dikkat gerektiriyor

NİLGÜN TAZE/ÖZEL HABER

Ney yapmak yerine “ney açmak” tabiri de kullanılan ney yapımında eskiden ney açımında ustalaşmış kişiler olmadığından genellikle neyzenler kendi neylerini kendileri yapmak zorunda kalırlarmış. Günümüzde ise bu konuda ustalaşan kişilerin artması ve bu işi meslek haline getirmeleri sayesinde bu sorun ortadan kalkmış durumda. Ney yapımı ise neyin ham maddesi olan zor bulunan neylik kamışının bulunması ile başlıyor.

Lise yıllarında ney sesini duymasıyla birlikte neyin etki alanına girdiğini açıklayan Ney Ustası Ali Can Demir, neye karşı olan sevgisinin öğrencilik yıllarında başladığını belirterek, “Neyin hayatıma girmesi benim için büyük şans oldu. Öğretmenlerimizden bir tanesi de benim bu merakımı görerek beni yanına aldı ve bir baba oğul ilişkisi kurarak benimle yıllarca ilgilendi. Neyle ilgili birçok bilgiyi ondan edindim. Üniversite okumak için İzmir’e geldiğimde de öğrenim hayatım boyunca neyle olan ilişkimi devam ettirdim. Volkan Yıldız beyle tanışarak Ege Neyzenler Derneğini kurduk. Derneğimizde ney üflemesini öğretmenin yanı sıra klasik Türk müziği dersleri veriyoruz. Biz eğitmenler ise aynı zamanda ney yapımı ile ilgileniyoruz” dedi.

NEY SEVGİSİ

Neye olan ilginin zaman zaman artıp zaman zaman azaldığını ifade eden Demir, “Özellikle okullar açıldığında yoğun bir ilgi ile karşılıyoruz fakat zaman yetersizliği yada daha öncelikli uğraşların olması nedeni ile bırakanlar oluyor. Eğer bir dizi de ney sahnesi yer almışsa insanlar bu sahnelerden etkilenerek ney öğrenmeye karar veriyor. Neyde diğer tüm hobiler gibi devamlılık ister ancak sadece bir hevesle başlayıp arkasını getirmeyenlerde oluyor. Gerçekten sevenler ise hiçbir zaman vazgeçmiyorlar. İzmir’de öğrenciler, memurlar, eğitmenler ve tolumun her kesiminden ve her yaştan insan ney öğrenmeye merak duyabiliyor. Kültürel aktiviteler düzenleyerek aynı zamanda ney konserleri vasıtasıyla ney sevgisini geliştirmeye çalışıyoruz” açıklamasını yaptı.

NEY USTALIĞI

İyi bir ney yapım ustası olabilmek için öncelikle iyi bir neyzen olmak gerektiğini açıklayan Demir, neyin kargı denilen bir kamıştan yapıldığı bilgisini vererek, “Akdeniz ikliminde yetişen bu kamış türünün boğum aralıkları ney yapımına oldukça uygun. Bu nedenle de öncelikle zor bulunan kargıyı bulmak gerekiyor. Bulunduktan sonra iki yıl boyunca gölgede ve rüzgar alan bir yer de kurutulma işleminin yapılması ağır bir külfet. Genelde gece kesilen bu kamış türünün çok doğru bir zamanda kesilip yine çok doğru bir şekilde kurutulması oldukça önemli. Bugün günümüzde sadece kamış üretimi geçim kaynağı olan insanlar bulunuyor. Yapım aşamasında ise neyin hem boyunu keserken hem de deliklerini ayarlarken son derece dikkatli olmanız gerekiyor” ifadelerini kullandı.

YAPIM AŞAMASI

Neyi üflemeye yarayan başpare isimli ağızlığın kamışın çapına uygun olarak yapılması gerektiğini ifade eden Demir, “Yapım aşaması hatayı affetmediğinden son derece dikkatli olmak gerekiyor. Perde ismini verdiğimiz delikleri her açtığımızda üfleyerek kontrol ediyor doğru sesi vermeye başladığında üretimi tamamlamış oluyoruz. Akort işlemleri yapıldıktan sonra da süslemesi yapılarak yapım işlemini bitirmiş oluyoruz. Neyden ses çıkarmak oldukça zor çünkü özel bir üfleme tekniği gerektiriyor. Siz kendi başınıza yıllarca değil asırlarca çalışsanız neyden ses çıkaramazsınız. Düşünün ki elinize bir anahtar ve önünüzde de 100 tane kapı var. O anahtarı yüz kapıda denemiz gerekiyor ki doğru kapıyı bulabilesiniz. Ney de tıpkı bu örnekte olduğu gibi doğru bir öğretmenin size doğru teknikleri göstermesi ile kısa bir sürede öğrenebiliyor. İyi bir öğretmenin yanında 10 ya da 20 dakika da neyden ses çıkarabilmek mümkün” şeklinde konuştu.