Davranışsal bağımlılığın boşluk nedenleri

Davranışsal Bağımlılık

Davranışsal bağımlılık; fiziksel bir maddeye dayandırılamayan, davranış tabanlı bağımlılıklar olarak tanımlanabilir. Bunlar; oyun, kumar gibi bağımlılıklardır. Kompulsif (zorlantılı) davranış, madde kullanımdaki gibi beyin ödül sistemini (Nukleusakumbens) harekete geçirerek dopamin seviyesini arttırır. Dopamin salgısı keyif verir. Birey keyif aldıkça riskli davranışı daha çok yapar. Tüm davranışsal bağımlılıkların neden ve sonucunda duygusal boşluğun olduğu söylenebilir. Boşluk nedeni olan birey, kendini iyi hissetmek için riskli davranışları tekrar etmeye başlar. Sürekli olarak düşünülen bir nesne, sürekli tekrar edilen bir davranış ya da kullanılan bir madde boşlukları doldurur.

Boşluk Nedenleri

Günümüzde davranışsal bağımlılıkların “boşluk nedenleri” salgın gibi insanın evde kaldığı riskli dönemlerde bir sapma nedeni olarak tartışılmaya başlanmıştır. Boşluk nedenleri bağlanma kazanımı ile ilişkilidir. Bağlanma 0-2 yaşlarda anne, bebek/çocuk ilişkisi ile kazanılır. Temeli iyi atılmamış bağlanma tarzı gelecekteki riskli davranışların temelini atan boşluk nedenlerine evrilir. Özellikle ihmal ve istismara maruz kalmış bireyler bireyselleşememekte, özerk kararlarını verememekte, benlik saygıları ve kendilik değerleri düşmekte böylece bağlanmayı başaramamaktadırlar. Bağımlılık için riskli yaş olan 12’li yaşlardaki bireyler bağlanmayı, bağımlılık haline dönüştürebilmektedirler. Boşluk hissi yaşayan kişiler çoğunlukla yalnız büyüyen çocuklardır. Çocukluk döneminden sonra ergenlik döneminde davranışsal bağımlılığın boşluk nedenlerine yönelik ergenin beyin gelişiminin önemi ortaya çıkmaktadır. Bu döneminde, mantık ve düşünme yapısını oluşturan prefrontal korteks, gelişimini henüz tamamlamamıştır. Nukleusakumbens gibi ödül sistemlerinin dopamin duyarlılığı erişkinlik dönemine göre yüksektir. Bu durum, ödüle olan duyarlılığı arttıracaktır. Mantığın işletilememesi, engellenme ile baş edilememesi, öz denetimin henüz gelişimini tamamlamamış olması bağımlılık gelişimini kolaylaştırmaktadır. Yetişkinlik döneminde ise taşınmak, ölüm, partnerden ayrılmak, şehri değiştirmek, iş değiştirmek gibi durumlarda riskli davranışlar için boşluk ortamları yaratılmış olur.

Sonuç olarak; davranışsal bağımlılıkta, internet, kumar, alışveriş bir metafor gibi çocukluk boşluklarını doldurmaktadır. Boşluk hali bir bumerang şeklinde kompulsif yapılan internet, kumar bağımlılığına “neden” ve davranışsal bağımlılığı ardından “sonuç” olarak tekrar bireyin yaşantısında yer alır. Bireyin yaşadığı boşluklar riskli davranışlarla dolduğunda, bireyin enerjisi boşalır, görünürlük kazanır ve sosyalleşir. Birey yalancı bir iyilik hali içindedir. Birçok kişi normal hayatında sosyalleşmek için diyaloğa girmekte, göz kontağı kurmakta zorlanırken, internet üzerinde bunları kolayca yapar. Birey kendi kimliğini gizleyerek, gizemini sürdürür. Eğer bireyin tek ilgi alanı bunlar değilse, güvenli bağlanma duygusunu yönetebilir.

Davranışsal Bağımlılık ile Mücadelede Boşluk Nedenlerinin Bertarafı

Boşluklar dolar düşüncesinden yola çıkarak, davranışsal bağımlılık kaynağı olan boşluk nedenlerinin gerçek doğrularla benliği doldurması ve doyurması gerekir. Bu doğrultuda davranışsal bağımlılığın boşluk nedenlerinin bertarafında kişinin boşluk hissi ile karşı karşıya kaldığında yapması gereken ilk şey, yaşadığı durumu kabul etmesidir. Kişiyi boşluk duygusuna sürükleyen yalnızlık ve amaçsızlık durumları olduğundan, bu temel yapı ile ilgilenmek gerekir. Hedefsiz beden intihar eder, bu nedenle bireye yakın ve uzak hedefler oluşturmak iyi bir başlangıç olacaktır. Bireyin boşluklarını doğru doldurmak için aşağıdaki önerileri uygulaması yerinde olacaktır.

•             Uyku kalitenizi sağlayın

•             Sizi üzenlere mesafe koyun

•             Kendinizle olumlu diyaloğa girin, iç sesinizi duyun

•             Motivasyon düşürücü ve özgüven kıran düşüncelerinizi durdurun

•             Başardığınızı hatırlayıp, özgüveninizi tazeleyin

•             Zihni rahatlatmak için doğadan faydalanın

Sonuç olarak; kendi başına kalmaktan zevk alıyorsanız davranışsal bağımlılığa neden olan boşluk nedenleriniz bertaraf olmuştur.