Mardin’de Çağlar Arasında Dolaşmak -1

Mezopotamya ovasının kuzeyinde bir taç gibi uzan Mardin Kalesi Roma ve Bizans dönemlerinde ileri karakol görevi görürken Artukoğulları’nın yerleşmesiyle hem kale, hem etekleri Kudüs mimarisi ile şenlendirildi. Kudüs mimarisinin benimsenmesinin nedeni; Artuk Bey’in 1085-1091, 0ğullarının 1091-1099 yılları arasında Kudüs Valiliği yapmalarıydı. Bu süreçte Ortaçağ’ın en gözde uhrevi 3. şehrinin diğer geleneklerinden olan hoşgörüden de etkilendiler. Artuklular’ın, Osmanlılardan sonra en uzun süreli beylik olmasının nedeni her ırk, din ve dile gösterdikleri hoşgörülü, adil yönetimden kaynaklanır. Dilleri de bölgede konuşulan dillerin harmanıydı.

***

Ortaçağ’ın oya gibi işlenen mimarisini günümüze dek taşıyan kalenin ön yüzü ve eteklerindeki eserlere bakınca o çağda olduğunuzu hissedersiniz. Şehrin en ücra sokaklarından, en görkemli eserlerine kadar bu etki hissedilir. Mardin’in dışına çıkınca karşılaşılan ören ve mabetlerin gizemli havası İlkçağ’a kadar sürükler. Dara, Girnavaz örenleri İlkçağ’ın havasını estirirken, Dargeçit Boncuklu Tarla öreni, Göbeklitepe gibi tarihin başlangıcını esatir dönemlere iteler. Midyat yeraltı şehri Hıristiyanlığın yasak döneminde insanların yaşadıkları zor süreci lalca dillendirirken; Deyrül Zaferan Manastırı, Tur Abdin bölgesi manastırları ve kale eteklerindeki kiliseler Hıristiyanlığın görkemli dönemini, camiler ise işi aşkla, şevkle sağlam yapmanın önemini simgeler.

***

Binlerce yıllık eserler zamana meydan okurcasına ayakta sapasağlam dururken, yakın dönemde yapılanların yıkılarak, altlarındaki Artuklu eseri cami-medrese-mezarların olduğu gibi ortaya çıkıp, “ben buradayım!” dercesine haykırmaları Tarihin intikamı olarak düşünülmeli...

***

Mardin kalesi merkez özelliğini, ısınma ve susuzluk nedeniyle Uzay Çağını yaşatan Yenişehir’e kaptırırken aslında farklı bir özellik kazanmış bulunuyor; Citta Slow/Sakin Şehir... Daha Havaalanında görenlerde hüzün ve yalnızlık hislerini uyandıran kalenin görüntüsü, içine girince yer yer yıkılan binalar ve ıssızlıkla katmerlenir. Değerli Valimiz Sayın Mahmut Demirtaş’ın hızla başlattığı restorasyon ve çıkıntı yapan binaların yıkımıyla MARDİN en güzel sakin şehir özelliğine kavuşacak.

***

Anılarımın, rüyalarımın şehrini kuzenimin oğlu Hasan Işiktaş değişik saatlerde gezdirirken, Yenişehir’deki huzurlu civilti, memuniyet, rahatlık, gökdelenler ve her ihtiyacı karşılamaya hazır alışveriş merkezleri dikkatimi çekti. Evlerin içine girince, alan büyüklüğü geçmişte yaşanan tek manzaralı evlerde çekilen sıkıntılardan oç alır gibiydi. Salt alanda değil, inşaatın her bölümünde Artuklu döneminde olduğu gibi işlerin ince bir zevk, estetik ve şatafatla yapıldığını gördüm. Yenişehir Uzay Çağına uygun bir konforla inşa edilmiş, mega kentlerimizi bastıracak durum, görevli gelenlere rahat yaşam sunacak düzeyde..

Mardin’de Çağlar Arasında Dolaşmak -1