Çaka Bey

Tarihte önemli bir yeri olan Çaka Bey’i anlatacağım. Bilgileri Wikipedia’dan derledim. Çaka Bey Selçuklu komutanı ve denizcisidir. 1071’deki Malazgirt Meydan Muharebesi’nin ardından Selçukluların Anadolu coğrafyasına yayıldıkları dönemde Smirni merkezli bağımsız bir beylik kurmuştur. Türk tarihinin ilk donanmasını oluşturduğu için tarihteki ilk Türk amirali olarak kabul edilmektedir. 1071 yılı sonrasında Anadolu’ya yapılan Selçuklu akınlarına katılan ve 1078 civarında Bizans İmparatorluğu’na esir düşen Çaka Bey, İmparator III. Nikiforos’un dikkatini çekerek protonobilissimus unvanıyla saraya alındı. 1081’de I. Aleksios’un imparator olmasıyla, kendisine verilen unvan ve ayrıcalıkların geri alınması sebebiyle saraydan ayrıldı. Aynı yıl, İzmir tarihindeki ilk Türk hâkimiyetini sağladı. Bir müddet sonra sınırlarını genişleterek Ege Denizi’ndeki bazı adalar ile denizin kıyı şeridindeki bazı yerlerde hâkimiyet kurdu. 1092 yılı civarında, Abidos’u kuşattı, fakat Bizans İmparatoru I. Aleksios’un Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan’ı kışkırtması üzerine Kılıç Arslan tarafından öldürüldü ve kuşatma başarısızlıkla sonuçlandı.

BEYLİK ÖNCESİ DÖNEM

1071 yılında Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu arasında yapılan Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında Bizans İmparatoru Romen Diyojen esir düşmüş, Anadolu’da Türkmen boyları tarafından kurulan beylikler ortaya çıkmıştı. 1080 yılında, Sivas merkezli olarak kurulan Dânişmendliler Beyliği’nin kurucusu Dânişmend Gazi’ye bağlı bir bey olarak, Batı’daki Bizans topraklarına düzenlenen akınlara katılan Oğuzların Çavuldur boyuna mensup Çaka Bey, 1078 yılı civarındaki akınların birinde Bizans’a esir düştü. Başkent Konstantinopolis’e götürülmesini takiben İmparator III. Nikiforos’un dikkatini çekerek saraya alındı ve kendisine protonobilissimus unvanı verildi. Burada Yunanca da öğrenerek diğer bazı Türk esirler gibi sarayda iyi mevkilere yükseldi. 1081 yılında tahta İmparator I. Aleksios geçince kendisine verilen unvan ve ayrıcalıklar geri alındı ve saraydan ayrılarak Anadolu’daki Türkmenlerin arasına döndü.

Çaka Bey, Bizans ile Peçenekler arasındaki mücadeleden de faydalanarak 1081 yılında Bizans’ın elindeki Smirni’yi, yaklaşık 8.000 askeriyle ele geçirdi. Buradaki Rum ustaları kullanarak 40 parçalık bir donanma oluşturdu. Donanmanın oluşturulduğu 1081 yılı, aynı zamanda Türk Deniz Kuvvetlerinin kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir. Bizans’ın Balkanlar’da ve Peçenekler ile yaptığı çarpışmalardan haberdar olan Çaka Bey, Smirni merkezli beyliğinin sınırlarını genişletme amacı çerçevesinde, ilk olarak Klazomenai’i ele geçirdi. Ardından Fokaia’ya düzenlediği ilk saldırıda şehri topraklarına kattı. Bir süre sonra Lesbos’un yönetiminden sorumlu Alopus’a yazdığı mektuplarla, şehri terk etmemesi durumunda kendisini cezalandıracağını bildirdi. Bu tehditlerin ardından Alopus adayı terk ederken, Çaka Bey komutasındaki kuvvetler 1089’da herhangi bir direnişle karşılaşmadan Mytilene şehrini ele geçirdi. Ancak adanın diğer tarafındaki Mithymna şehri, kuvvetli surları ve yapılacak saldırılara elverişsiz coğrafyası sebebiyle alınamadı. Lesbos’un Çaka Bey’in kontrolüne geçtiğini öğrenen Bizans İmparatoru I. Aleksios, derhal adaya bir donanma gönderdi. Öte yandan Lesbos’tan ayrılan Çaka Bey ise 1090 yılında Chios’a düzenlediği ilk saldırı sonrasında adayı kontrolü altına aldı. Aynı yıl, Niketas Kastamonites komutasındaki Bizans kuvvetleriyle Chios’ta yapılan muharebeyi kazandı. Elde edilen bu mağlubiyetin ardından imparator, Konstantinos Dalassenos komutasındaki başka bir Bizans donanmasını Chios üzerine gönderdi.[9] Adadaki kalenin Dalassenos tarafından kuşatılmasının ardından Smirni’den yaklaşık 8.000 Türkmen ile ayrılan Çaka Bey; 19 Mayıs 1090 günü, Chios ile Karaburun arasında kalan Koyun Adaları civarında yapılan deniz muharebesini kazanan taraf oldu ve elde edilen bu galibiyetin ardından bazı Bizans gemilerini ele geçirdi. Muharebenin ardından barış görüşmeleri için Dalassenos ile buluşan Çaka Bey, kendisine imparator tarafından Bizans unvanları verilir ve kendi oğlunun imparatorun bir kızıyla evlenmesi kabul edilirse barışa hazır olduğunu ve zapt ettiği adaları geri vereceğini söyledi. Ancak bu talepler imparator tarafından kabul edilmedi. Çaka Bey Smirni’ye döndükten sonra Dalassenos Chios’u geri alsa da, 1090 yılı sonlanmadan ada yeniden Çaka Bey’in kontrolüne geçti. 1090 ve sonrasında ise Rodos ve Samos adalarında hâkimiyet kurdu.

Çaka Bey