Bugün sizlere İngiliz Kemal lakabıyla tanınan ve Türk Kurtuluş Savaşı’ndan önemli katkıları olan Ahmet Esat Tomruk’tan bahsedeceğim. Bilgileri Vikipedi’den topladım. Ahmet Esat Tomruk, sarışın ve mavi gözlüydü. Galatasaray Lisesi’nde ve İngiltere’de okudu. Boks şampiyonuydu. Ortalama İngiliz’den daha iyi İngilizce konuşuyordu. Babası öldüğünde, ‘Ahmet Esat Tomruk beş yaşındaydı. O ve annesi, dayısı Sezai Bey’in himayesine girdi. Ahmet Esat, ilköğrenimini Emirgan’da tamamladıktan sonra dayısı tarafından 679 numara ile Galatasaray Lisesi’ne kaydedildi. Parlak bir öğrenciydi. Fransızcasını geliştirmiş; yurt dışından edindiği arkadaşları ile mektuplaşmaya başlamıştı. Yurt dışından sık sık mektupların gelmesi iktidarın dikkatini çekmiş ve hafiyeler tarafından takibe alınmıştır. Hatta bir ara hafiyelerce tutuklanıp Yıldız Sarayı’na götürülmüş; sonra serbest bırakılmıştı. Bunun üzerine Ahmet Esat 1908’de İngiltere’ye hareket etmişti. İngiltere’de Navy College’e kayıt yaptırmıştı. Galatasaray Lisesi’nde boksa ilgi duyan genç Türk, Navy College’de artık profesyonel olarak boks yapmaya başlamıştı. Çok da başarılı olmuştu. Ahmet Esat, 1914’te Navy College’dan mezun olmuştu. Mezuniyetten sonra İngiltere’de bir müddet kalmış; bu arada Fransa başta olmak üzere diğer Avrupa ülkelerini de gezmişti. İngilizce bilgisini çok geliştirmişti. Değişik şiveleri rahatlıkla konuşabilmekteydi. Yalnız dilinden değil hal ve tavrından da onu bir Avrupalı’dan ayırmak mümkün değildi.
TEŞKİLAT-I MAHSUSA
1914’te İstanbul’a dönmüş ve Teşkilat-ı Mahsusa’ya üye olmuş ve ünlü ittihatçılardan Kara Kemal ile Dramalı Rıza Beylerden çetecilik dersleri almıştı. Bir ara Kut’ül Ammare’de esir edilen İngiliz Generali Townshend’in yanına hapsedilerek ondan gerekli bilgileri almakla görevlendirilmişti. 1918’de İstanbul işgal edilmiş, İngilizler’in şehirdeki baskıları giderek artmıştı. Bu sırada İngiliz boksörlerle de ringlerde mücadele edip başarılar kazanan Ahmet Esat Tomruk; sporcu İngiliz askerlerinin de ilgisini çekmişti. Ahmet Esat, tutuklu İttihatçılar’ı kurtarmak için çabalamış, ancak bu yüzden İngiliz istihbaratı tarafından tutuklanarak Beyoğlu’ndaki İngiliz hapishanesine atılmıştı. Pek çok işkenceye maruz kalan Ahmet Esat Bey; bir ara firar teşebbüsünde bulunmuş; yabancı bir gemiyle yurt dışına kaçarken Çanakkale Boğazı’nda yakalanmış ve tekrar İstanbul’da hapse atılmıştı. Bir süre sonra Çanakkale’deki sahra hapishanesine gönderilmişti. Orada Hint Müslüman askerlerle yakın ilişkiye girmiş; onların sempatisini kazanmış; bir müddet sonra da buradan kaçmayı başarmıştı. Ahmet Esat Bey, İngiliz Sahra Hapishanesi’nden kaçtıktan sonra Biga’da Kuva-yi Milliyeciler’e sığınmıştı. Bu arada ona “İngiliz Kemal” adı takılmıştı.
KURTULUŞ SAVAŞINDA
Yunan ileri harekatı[1] başlayınca Ankara’ya giden İngiliz Kemal, Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Albay İsmet (İnönü) Bey ve Fevzi Paşa tarafından da kabul edilmiş ve İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Rumca bildiği için Genelkurmay İstihbarat Şubesi’nde görevlendirilmişti. Albay İsmet Bey’in huzuruna çıkarılan Ahmet Esat burada tabanca, bayrak ve Kur’an üzerine elini koyarak, sadakat yemini etmişti. Görevi Yunan ordusu karargahına girip gerekli bilgileri toplamaktı. Antalya’dan Rodos’a geçti. Burada kendini Amerikalı gazeteci olarak tanıttı. Kumardan hileyle kazandığı 45 bin frank ile kendi deyimiyle İzmir’deki vatan görevine başlar. Ahmet Esat Bey’in İzmir’deki hayatı bonkör bir Amerikalı gibi geçmiş; kısa sürede gece hayatının aranan siması olan Ahmet Esat Bey, üst düzey Yunan subaylarıyla da samimiyetini arttırmış; hatta onların en gizli toplantılarına dahi katılmış, aldığı bilgileri İzmir’deki kendisi gibi görevli bulunan Uşaklı Alaattin Tiritoğlu vasıtasıyla Antalya mutasarrıfı Aşir Bey’e aktarmıştı. Ancak bir süre sonra ihbar sonucu yakalanmıştı. Fakat o bu tutukluluk dönemi sırasında hiçbir şekilde Türkçe konuşmayarak kimliğinin meçhul kalmasını sağlamıştı. Hatta Yunan hakimler bile onun Amerikalı olduğuna kanaat getirmişlerdi. Bilahare Yunanistan’a nakledilmişti. Ama o Atina’daki hapishaneden de kaçmayı başarmış ve el becerileri konusunda mahir biri olduğundan caddede avare avare dolaşan birisinden çaldığı parayla bir Fransız şilebine kaçak olarak binip İzmir’e gelmişti.
Anadolu’ya geri döndüğünde ona yeni bir görev verilir ve Batı Trakya’ya gönderilir. Burada o esnada Yunan Ordusu’nun hizmetindeki Ermeni General Antranik’in karargahına sızmayı başarır ve çok değerli bilgileri Ankara’ya ulaştırır.
CUMHURİYET YILLARI
Ahmet Esat Bey, 1924 yılında Genelkurmaydaki istihbarat görevinden ayrılmış, Millî Mücadele dönemini içeren anılarını yazıp yayınlamıştı. “Tomruk” soyadını alacak olan Ahmet Esat Bey, İstanbul’a yerleşmiş ve tercüman-rehber olarak çalışmış; bu arada 1932’ye kadar da hafif sıklet boks şampiyonluğunu kimseye bırakmamıştı. İlk eşi Mevhibe Hanım’dan Günseli adında bir kızı olduğu rivayet edilen Ahmet Esat Tomruk, bu eşinden ayrıldıktan sonra 11 Şubat 1943 tarihinde Dorothy Minnic adlı bir İngiliz aktrisle evlenmiş, 14 Şubat 1966’da vefat etmiştir.
