Dünyadaki Büyük Salgınlarda Risk Faktörleri, Kırım’daki ilk salgında; II. Dünya Savaşı yıllarında kene ile enfekte bölgelerin tarıma açılması. Eski Sovyetler Birliği ve Bulgaristan’da olan diğer salgınlarda; Ziraatçılık ve hayvancılıktaki değişmeler.
Salgınlarda Mevsimlerin Rolü: KKKA mevsimsel özellik gösterir (vektör kenelerin hareketleri sıcak iklimde artar). Eski Sovyetler Birliği’nde olgu sayısı en fazla Haziran-Temmuz aylarında görülmektedir. Güney Afrika Cumhuriyeti’nde olguların çoğu ilkbahar ve sonbaharda görülür. Genelde çoğu olgu Haziran-Eylül arasında görülür ama nadiren Ocak ayında bile görülebilir. Ölümler genelde hastalığın 5-14. gününde olur.
Kuluçka Süresi: Bulaş yolu ile ilişkilidir. Kene ısırığında 1-9 gün, enfekte kan ile bulaş durumunda 4-13 gündür. Boyundan ısıran kene durumunda kuluçka süresi kısadır. Bu virüslerle olan enfeksiyonların seyri sırasında; ishal, kas ağrıları, öksürük, baş ağrısı, zatürre, beyin iltihabı, hepatit (karaciğer iltihabı) görülür. Kanama karakteristik, ama olmayabilir. Başlangıç bulguları sonrası, modern yoğun bakım tekniklerine günümüzde rağmen ölüm oranı yüksek!
Hastalığın seyri: Hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler 9-10 günde iyileşir. İyileşen olgularda sekel gözlenmez. Dünyadaki salgınlar incelendiğinde ölüm oranı oranı yüzde 30’dur. Ancak ülkemizde yüzde 5’dir. Ölüm klinik bulguların 2. haftasında görülür. Hastalıkta ilk ortaya çıkan belirtiler sıklıkla ani başlayan ateş, baş ağrısı, aşırı halsizlik, yorgunluktur. Diğer belirti ve bulgular: Deri altına kanama, burun kanaması, diş eti kanaması, kanlı balgam tükürme, kanlı kusma, kanlı dışkılama, idrarda kanama, vaginal kanama, iç organlarda kanamadır. Ciddi ve ağır seyreden olgularda; şok, santral sinir sistemi fonksiyon bozukluğu, koma, karaciğer yetmezliği, böbrek yetmezliği, solunum yetmezliği görülebilir.
Tedavi: Destek tedavisi, etkene yönelik tedavi.
Korunma:
Sağlık çalışanları için de korunma önlemleri gereklidir:
Tanı alan ya da şüphelenilen hastalar izole edilmelidir. Temas önlemleri alınmalıdır.
Tanı amacıyla kan ve doku örnekleri alınırken ve laboratuara yollanırken korunma önlemleri alınmalıdır.
Laboratuar uygulamaları 4. derece emniyet düzeyi özelliklerine sahip laboratuarlarda yapılmalıdır.
Kesici ve delici aletler, vücut atıkları güvenli bir şekilde atılmalı veya dekontamine edilmelidir.
Enfekte kan ve doku ile temas eden Sağlık Çalışanları temastan sonraki 14 gün boyunca ateş vb belirtiler yönünden günlük olarak izlenmelidir.
Kene çıkarma işlemi usulüne göre olmalıdır. Tetanoz aşı programı uygulanmalı, hasta ilgili kan testleri yapılarak 14 gün sürece izlenmelidir. Bu süre gerektiğinde uzatılabilir.
Ahırlar mevsim öncesi temizlenip, badana edilmelidir. Çıplak ayakla dolaşılmamalıdır.
