“Ekonomide Küreselleşen Sermaye Olgusu” beraberinde paylaşımın tekellerde toplanmasını, bu da yoksulluğu ve açlığı beraberinde getirmiştir. Ormanların yok olması, tarım arazilerinin sanayi artıkları ile kirlenmesi, çevresel dengenin bozulması, canlı bitki varlığının olumsuz yönde değişimine yol açmıştır. 2000’li yıllardan sonra gündemimize giren, “Tokat Hastalığı” veya “Kene Hastalığı” olarak adlandırdığımız “Kırım kongo kanamalı hastalığı”, diğer enfeksiyon hastalıklarında olduğu gibi yoksul insanımızın (genellikle kırsal kesim ) adeta başına bela olmuştur. Medyatik yönü de olan bu soruna karşı halkı eğitmek, özellikle kırsal kesimdeki insanları bilinçlendirmek (medyaya çok büyük görev düşüyor) hepimizin birer ödevi olmalıdır.
KKKA Virüsünün Özellikleri
• Nispeten dayanıksızdır. Konakçı dışında yaşayamaz.
• Ultra viyola ile hızla ölür.
• 56 derecede 30 dakikada inaktive olur.
• Kanda 40 derecede 10 gün yaşayabilir.
• Yüzde 1 çamaşır suyu ve yüzde 2 gluteraldehite duyarlıdır.
• Mevcut sistemlerde yüksek yoğunluklarda üretilememesi nedeni ile biyoterörizm ajanları arasında ilk sırada yer almaz
Tarihçe
KKKA hastalığı ilk kez II. Dünya Savaşı yıllarında, 1944 ve 1945 yılı yaz aylarında, Batı Kırım steplerinde çoğunlukla ürün toplamaya yardım eden Sovyet askerleri arasında görülmüş ve 200’den fazla kişiyi etkilemiştir. O zamanlar bu hastalığa Kırım Kanamalı Ateşi adı verilmiştir. İlerleyen yıllarda hastalığın eski Sovyetler Birliği’nin özellikle Orta Asya Cumhuriyetleri olmak üzere, diğer bölgelerinde de uzun yıllardan beri bilindiği, yine eski Yugoslavya’da ve Bulgaristan’da da olduğu anlaşılmıştır. İlerleyen yıllarda etken virüs, akut dönemde hasta kanından ve “Hyalomma marginatum” türü kene ve larvalarından izole edilmiştir.
Bulaş Özellikleri
KKKA virüsü, insanlara başlıca vektör olan Hyalomma cinsi keneler ile bulaşır. Günümüzde yaklaşık 850 tür kene vardır, bunların 30 kadarı KKKA bulaşında rol oynar. Virüs, aynı şekilde sığır, koyun, keçi, yabani tavşan ve tilki gibi hayvanlardan da izole edildi. Kongo virüs, 1956 yılında Zaire’de ateşli bir hastadan izole edildi. Aynı araştırmacılar, 1956 yılında izole edilen virüs ile sonradan elde edilen virüslerin aynı virüs olduğunu göstermişlerdir. 1969 yılında Kongo virüs ve Kırım Kanamalı Ateş virüslerinin aynı virüs olduğu gösterildi.
HYALOMMA CİNSİ KENELERİN GELİŞİMİ
Hastalığın Oluşumu
Virüs, sığır ve koyun gibi büyük memelilerde, tavşan ve kirpi gibi küçük memelilerde belirtisiz enfeksiyon ve bir hafta kadar süren geçici viremi (Virüsün kana geçmesi) yaparken insanlarda KKKA hastalığı oluşturur.
Erişkin keneler, kan emdiği sırada virüsü enfekte hayvanlardan aldıktan sonra; Virüs 36 saat içinde çoğalmaya başlar, 3-5 gün sonunda virüs maksimuma ulaşır, Virüs yoğunluğu azalarak aylarca devam eder. Enfekte kene aylarca virüs bulaştırabilir.
İnsanlara virüs bulaşı;
• Enfekte kenelerin ısırmasından sonra
• Virus bulaşmış hayvanların kesilmesi sırasında hayvana ait kan ve dokulara temastan sonra
• Enfekte hastalardan
-Direkt temas
-Enfekte doku ve kan teması ile
-Laboratuardan
KKKA Risk Grupları
• Tarım çalışanları
• Hayvancılık yapanlar
-Çiftlik çalışanları
-Çobanlar
-Kasaplar
-Mezbaha çalışanları
-Market işçileri
-Veterinerler ve hasta hayvan ile teması olanlar
• Salgın bölgelerinde görev yapan sağlık personeli
• Askerler
• Kamp yapanlar
• Deri fabrikası çalışanları
Dünyadaki Büyük Salgınlarda Risk Faktörleri
-Kırım’daki ilk salgında;
II. Dünya Savaşı yıllarında kene ile enfekte bölgelerin tarıma açılması
-Eski Sovyetler Birliği ve Bulgaristan’da olan diğer salgınlarda;
Ziraatçılık ve hayvancılıktaki değişmeler
Salgınlarda Mevsimlerin Rolü
KKKA mevsimsel özellik gösterir (vektör kenelerin hareketleri sıcak iklimde artar). Eski Sovyetler Birliği’nde olgu sayısı en fazla Haziran-Temmuz aylarında görülmektedir. Güney Afrika Cumhuriyeti’nde olguların çoğu ilkbahar ve sonbaharda görülür. Genelde çoğu olgu Haziran-Eylül arasında görülür ama nadiren Ocak ayında bile görülebilir. Ölümler genelde hastalığın 5-14. gününde olur.
Kuluçka Süresi
Bulaş yolu ile ilişkilidir. Kene ısırığında 1-9 gün, Enfekte kan ile bulaş durumunda 4-13 gündür. Boyundan ısıran kene durumunda kuluçka süresi kısadır.
Bu viruslarla olan Enfeksiyonların seyri sırasında;
İshal, kas ağrıları, Öksürük, Baş ağrısı, Zatürre, Beyin iltihabı, Hepatit (Karaciğer iltihabı) görülür. Kanama karakteristik, ama olmayabilir.
Başlangıç bulguları sonrası, modern Yoğun Bakım Tekniklerine günümüzde rağmen ölüm oranı yüksek!
Hastalığın seyri
Hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler 9-10 günde iyileşir. İyileşen olgularda sekel gözlenmez. Dünyadaki salgınlar incelendiğinde ölüm oranı oranı yüzde 30’dur. Ancak ülkemizde yüzde 5’dir. Ölüm klinik bulguların 2.haftasında görülür. Hastalıkta ilk ortaya çıkan belirtiler sıklıkla ani başlayan Ateş, başağrısı, aşırı halsizlik, yorgunluktur. Diğer belirti ve bulgular
Deri altına kanama,
Burun kanaması,
Diş eti kanaması,
Kanlı Balgam tükürme,
Kanlı kusma,
Kanlı dışkılama, İdrarda kanama, Vaginal kanama,
İç organlarda kanamadır.
Ciddi ve ağır seyreden olgularda;
Şok
Santral sinir sistemi fonksiyon bozukluğu
Koma
Karaciğer yetmezliği
Böbrek yetmezliği
Solunum yetmezliği görülebilir.
Tedavi
Destek Tedavisi/Etkene Yönelik Tedavi
Korunma
Sağlık çalışanları için de korunma önlemleri gereklidir:
* Tanı alan ya da şüphelenilen hastalar izole edilmelidir. Temas önlemleri alınmalıdır.
*Tanı amacıyla kan ve doku örnekleri alınırken ve laboratuara yollanırken korunma önlemleri alınmalıdır.
*Laboratuar uygulamaları 4. derece emniyet düzeyi özelliklerine sahip laboratuarlarda yapılmalıdır.
*Kesici ve delici aletler, vücut atıkları güvenli bir şekilde atılmalı veya dekontamine edilmelidir.
*Enfekte kan ve doku ile temas eden Sağlık Çalışanları temastan sonraki 14 gün boyunca ateş vb belirtiler yönünden günlük olarak izlenmelidir.
*Kene çıkarma işlemi usulüne göre olmalıdır. Tetanoz aşı programı uygulanmalı, hasta ilgili kan testleri yapılarak 14 gün sürece izlenmelidir. Bu süre gerektiğinde uzatılabilir.
*Ahırlar mevsim öncesi temizlenip, badana edilmelidir. Çıplak ayakla dolaşılmamalıdır.
