İlk oyun: Ce Eee

SULTAN GÜMÜŞ / ÖZEL HABER
“Eğer bebeğiniz bu oyunu oynarken sizi takip etmiyorsa, tepki vermiyorsa o zaman mutlaka bir doktora danışmalısınız” uyarısında bulunan Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı, Psikoterapist Dr. Deniz Tirit Karaca, çocukların ilk oyunu olan ‘Ce Eee’ davranışına karşı önemli açıklamalar yaptı. Karaca, oyunun otizm tanısı için önemli olduğunu vurguladı. Otizm spektrum bozukluklarındaki (OSB) en temel sorunun sosyal iletişim problemi olduğunu söyleyen Dr. Deniz Tirit Karaca, “Anne ve babaların bebeklerindeki sosyal iletişim problemini fark etmesini sağlayacak pek çok fırsatları var. Bu fırsatlar çok erken dönemde başlıyor. Çocuklarda ilk gelişen sosyal beceri gülümseme. Bunu daha sonra anneyi izleme, ortak dikkat kurmak için parmakla işaret etme, sesler çıkarma gibi davranışlar da izliyor. Anne ve babaların bebekleriyle sık oynadıkları oyunlar da birçok ipucu sağlıyor. Bu sosyal oyunlardan bir tanesi de her anne / bebeğin oynadığı Ce Eee oyunu” ifadelerini kullandı.
BAK BEN BURADAYIM
Bu oyunun oynanmasında yetişkinden öğrendiğini yansıtma dışında iki işlev daha olduğunu aktaran Karaca, “Bunlardan birincisi bu oyun onların kendi varlığını, bir birey olduklarını fark etmelerinden aldıkları hazzı ve kendi bedenini kontrol edebilmenin verdiği özgüveni yansıtır. Yani psikolojik boyutludur. İlk yetişkin deneyimlerinde eller kapandığında kişinin yok olduğunu düşünen bebek; eller açıldığında ve yetişkinin geri geldiğini düşündüğünde çok mutlu olur. Nesne devamlılığının kazanıldığı sonraki aylarda ise bu kez kendi varlığının devam ettiğini ispatlarcasına ellerini kapatır ve sonra açarak, ‘Bak ben buradayım, sana şaka yaptım, gitmedim’ demeye çalışır. Hem nesne devamlılığının pekiştirilmesi adına yaptığı bu hareket, kendi varlığının da devam ettiğini ve kendisinin var olduğunu göstermenin de en güzel yoludur” dedi.

BASİT BİR HAREKET DEĞİL!
İkinci nedenden de bahseden Karaca, şöyle devam etti: “Bir yetişkin yaptığında kendilerinin aldıkları zevki bizim de aldığımızı düşünürler ve bizi mutlu etmek amacıyla bu oyunu gerçekleştirirler. Sizce bu da empatinin ilk basamağı değil midir? Sosyal gelişim adına çok önemli olan bu adımda, çocuk duygusal bir bağ kurmakta ve karşısındaki yetişkini mutlu etmeye çabalamaktadır. Yani Ce Eee oyununa baktığınızda; oyun basit bir tekrar hareketi olarak nitelendirilmemelidir. Çocuğun psikososyal gelişimi ve duygusal gelişimi adına çok önemli bileşenlere hizmet etmektedir. Bebeklerinize bol bol Ce Eee yapın ve onlar yaptığında da mutluluğunuzu ifade edin.”
OTİZM TANISI İÇİN ÖNEMLİ BİR FIRSAT
Oyunda otizm açısından dikkat edilecek noktalar olduğunu söyleyen Dr. Deniz Tirit Karaca, “Anne / baba bu fırsatı yakalarsa erken teşhis için önemli bir imkan doğar. Bu kaçırılmayacak bir fırsattır. Öncelikle oyuna gerçek bir neşe ile katılmak gerekir. Örtü ya da eller çocukla anne arasında tutulup çocuğun ismi söylendikten sonra indirilir ve çocuğun hoşuna giden bir davranış yapılır. Daha sonra, örtü çocuk ile anne arasında iken anne bekler. Oyunun kritik kısmı buradadır. Sağlıklı bir çocuktan beklenen, çocuğun oyunu devam ettirmek için çaba göstermesidir. Bunun için çocuk size bakabilir, sesler çıkarabilir, örtüyü indirebilir. Oyun sırasında çocuğun gerçekten eğlenmesi, eğlendiğini anne ve babaya belli etmesi, oyunun devamı için çaba göstermesi, bütün bunları yaparken de göz teması, yüz ifadesi, ses çıkarma gibi davranışları bir arada kullanması beklenir” dedi.
PEKİ, ÇOCUK OYUNA KATILMIYORSA?
“Bebek tüm bunları yapmıyorsa bir doktora danışmak kesinlikle çok önemlidir” diyen Karaca, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Sosyal oyunların önemi nedeni ile bu oyunlara çocuğun katılımı, otizm tanısı için en iyi yöntem olan Autism Diagnostic Observation Schedule (ADOS-2) içerisinde de değerlendirilmektedir. Tabii, tek bir davranış veya tek bir oyundaki tutum ile tanı konulamaz. Çocuk bu oyunu sevmiyor, diğer karşılıklı oyunlardan hoşlanıyor olabilir. Önemli olan, çocuğun karşılıklı sosyal etkileşim gerektiren bir oyuna nasıl katıldığı, oyundan aldığı eğlenceyi nasıl belli ettiği, oyunu sürdürmek için neler yaptığı ve kullandığı davranışları nasıl bütünleştirdiğidir.”




 

Haber Merkezi