Soğan fiyatları göz yaşartıyor

NURETTİN BAKİ-ÖZEL HABER
Seçimlerden önce ülkenin birçok noktasına konulan tanzim satış noktalarının taşınmasıyla birlikte zincir süpermarketlerde 2 liraya satıldığı için kuru soğan stoğu tükenirken, küçük marketlerde soğan fiyatı 10 liraya yaklaştı. Gıda enflasyonunun arttığı bir dönemde, özellikle soğan fiyatının marketlerde yüksek olmasıyla gözünü pazara diken vatandaş, burada da umduğunu bulmuyor. Pazarlardaki soğan fiyatı 6 ila 8 TL arasında değişiyor. Konuyla ilgili konuşan Ziraat Mühendisleri Odası Genel Başkanı Özden Güngör, soğan ve patates üreticisinin para kazanmaması, ekim planlamasının yapılmamasından dolayı üreticinin ekim alanlarını daralttığını söyledi.  Daraltılan ekim alanlarıyla soğan ve patates üretiminin tüketimi karşılamadığını belirten Özden, devletin müdahil olmasıyla girdi maliyetlerinin düşürülmesi gerektiğini dile getirdi.
ARZ TALEBİ KARŞILAMIYOR
Arz ve talep dengesine dikkati çeken Özden, “Türkiye’nin nüfusu Suriyelilerle beraber 86 milyon.
Geçen sene 2 milyon 2 yüz bin ton koru soğanımız vardı. Bu sene ise 1 milyon 900 bin ton koru soğan üretimimiz var. Kişi başına soğan tüketimimiz yıllık 23 kilogram. 86 milyon nüfusla bunu çarptığımızda ihtiyaç en az 2 milyon ton oluyor. Ancak ülke olarak her zaman olduğu gibi en kolay yolu seçiyor ve ithalat yoluna gidiyoruz. Soğanımızı ve patatesimizi bildiğiniz gibi ithalat yoluyla dışarıdan alıyoruz. Bu kesinlikle doğru bir politika değil. Bunun yanlış olduğunu sürekli söylüyoruz. Üretici para kazanamıyor, girdiler yüksek, bu girdilerde bir indirimin olması ve üreticinin desteklenmesi lazım. Geçen sene, 2018 yılında patates yerlerde sürünürken üreticiye en ufak bir katkı sağlanamadı. Patatesler hayvanlara yedirildi.  Üretici de ben bundan para kazanamıyorum diye bu sene üretimi kesti. Üretim olmayınca taleple arz arasında fark oluştu ve otomatikman fiyatlar yükseldi. Biz bu durumlar yaşanırken fiyatların çok yükseleceğini söylemiştik.  Ve bu saatten sonra bu fiyatların düşmesi mümkün değil” diye konuştu.



“ÜRETİM PLANLAMASI YOK”
Türkiye’de bir üretim planlamasının olmadığını söyleyen Özden, bir sene bolluktan hayvanlara yedirilen patates ve soğanın bir sene sonra pahalılıktan tüketilmediğini savundu. Özden, “Ülkemizde bir üretim planlaması yok. Rastgele davranılıyor, eğer ülkede bolluk varsa fiyatlar düşüyor ama üretici para kazanmadığı için bir yıl sonra bunu ekmiyor. Darlık olduğu zamanda ithalat yoluna gidiliyor. Bizim çiftçimize gitmesi gereken para başka ülkelerin refahını sağlıyor, ülkenin parasına ve çiftçisine yazık. Şu anda Adana ve kıyı bölgelerinde erken patates hasadı başladı ancak buralardaki patates maliyeti maalesef çok yüksek. Tahmini olarak söylüyorum ki; 1-1,5 liradan aşağı bir maliyeti yoktur. Bunun nakliyesi, işçi parası, aracıların olması gibi etkenlerle fiyat iyice yükselecektir. Zaten bu patates bizim ihtiyacımızı karşılamaz.  Yeni patatesin ekimi de bu ay başladı. Nisan’dan Mayıs’ın ortalarına kadar patates ekimi devam edecek. Bunların hasadı da bundan 3-4 ay sonra gerçekleşecek. Bu şekilde patates fiyatlarının düşmesi mümkün değil. Bu durumda yapacak bir şey yok ve devlet ithalat yoluna gidecek. İthalat yoluna gidildiğinde de üretici çok daha kötü etkilenecek. Zira devlet, 200 bin ton vergiden muaf olacak şekilde dışarıdan patates ithal edebilecek. Bu uygulama şu anda patates üreticilerini zaten çok kötü etkiledi. Çünkü dışardan patates ucuza getiriliyor. Ülkemizde de maliyeti yüksek ve maliyeti yüksek olan patates, üreticimizin elinde kalmış oluyor. Bu şekilde ithalat, üreticinin patatesinidaha ucuza satmasına neden oluyor. Bu durum üreticiyi baskı altında tutuyor. Ekimi yeni başlanan patates üreticisi de patatesin ithal edileceğini düşünüyor ve ‘ben bu patatesi yine satamayacağım’ korkusuyla patates ve soğan üretiminden vazgeçiyor” değerlendirmesinde bulundu.
GİRDİ MALİYETLERİ ARTIYOR
Marketlerin maliyetine satışı belli bir noktaya kadar yapabildiğini sonrasında karını koymak zorunda kaldığını belirten Özden, tanzim satışların göstermelik olduğunu söyledi. Girdi maliyetlerinin her geçen gün arttığını ve bu durumun çiftçinin üretimden vazgeçmesine neden olduğunu vurgulayan Özden, “Seçim bahanesiyle marketlere inanılmaz bir baskı oldu. Onlar da seçime kadar fiyatları stabil tuttular. Seçim bittikten sonra gerçek fiyatlar ortaya çıktı. Marketlerin fiyatlarını düşürmesinin şansı yok. Üreticinin fiyatları, maliyetleri dolayısıyla belli. Gübre fiyatları yüzde yüz artmış, ilaç fiyatları ve tohum fiyatları yine aynı şekilde yüzde 80 arttı. Mazota daha iki gün önce zam geldi. Patates ve soğan üretimi ancak bu girdilerin karşılanmasıyla gerçekleşir. Üreticinin patates ve soğan üretim maliyeti çok yüksek. Dolayısıyla artık 2-3 liraya soğan ve patates alma lüksümüz yok. Nitekim ben 4 ay önce uyarımı yapmış; soğan ve patates fiyatlarının 10TL’ye çıkacağını söylemiştim. Ama kalktılar depolara baskı yaptılar. Bu olacak şey değil. Patates ve soğan zaten depolarda saklanılır. Bunlar doğru politikalar değil. Gıda enflasyonu zaten yüksek. Yapılacak şey öncelikle girdi maliyetlerini düşürmek. Sonra da ithalata son vermek. Bunlar şu an yapılmıyor. Tanzim sadece satış mağazalarıyla göstermelik yapılıyor. Devlet, tanzim satış noktalarınızincir marketlere devretti ama bu marketler de kar amaçlı şirketler. Bir ay belki maliyetine satarlar. Seçim bitti bu firmalar karını koymak zorunda. Dolayısıyla soğan ve patates fiyatlarının düşmesi mümkün değil. Zaten şu an patates ve soğan başka ülkede de yok, yani paranız olsa da satın alamazsınız. O yüzden sağlıklı ve planlı üretim şart” ifadelerini kullandı.