- Gündem
- 04.07.2025 14:24
Türk yumurtacılarına mayıs ayından bu yana kapılarını kapatan Irak, Türk yumurta sektörünü derin bir krize soktu. Tarım Yazarı Yıldırım “Üreticiler, aylardır maliyetin altında yumurta satıyor. Ucuzluğun arkasında büyük bir zarar ve iflaslar var” dedi
NURETTİN BAKİ-ÖZEL HABER
Uzun süredir yaşanan yumurta krizi devam ediyor. Irak’ın mayıs ayı başında Türkiye’den yumurta ihracatını durdurması ise krizi daha da derinleştirdi. Sektör temsilcilerine göre üreticiler, aylardır maliyetin altında yumurta satıyor. Bu nedenle yumurta ucuz. O ucuzluğun arkasında büyük bir zarar ve iflaslar var. Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım ise “Kişi başına 295 yumurta üretiliyor. Fakat kişi başına tüketim 224 adet. Dolayısıyla üretimde bir fazlalık var. İhtiyaç fazlası yumurta ihraç ediliyor. İhraç edilen yumurta sayısı yaklaşık 5.8 milyar adet. Bu ihracatın da yaklaşık yüzde 80’i Irak’a yapılıyordu. Irak, kapıları kapatınca ihraç edilmesi gereken yumurtalar büyük oranda iç piyasaya sunuldu. Bu nedenle fiyatlar hızla düştü” diye konuştu. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği Yönetim Kurulu Üyesi ve Basın Sözcüsü Derya Pala da yumurtada herhangi bir üretim planlamasının yapılmamasından yakındı.
ÜRETİM PLANLAMASI YOK!
Yumurta Üreticileri Merkez Birliği Yönetim Kurulu Üyesi ve Basın Sözcüsü Derya Pala’ya göre Irak’ın ihracata yasak getirmesi sektörü derin bir krize soktu. Bu karardan önce de üreticilerin maliyetin altında yumurta satmak zorunda kaldığını belirten Pala, “Asıl sorunumuz üretim planlaması. Yumurta üreticisi, Irak’ın kararından önce yani Nisan 2019’da da zarar ediyordu. Çünkü üretim planlaması yok. İhtiyacın üzerinde üretim yapılıyor sonra onu büyük bir rekabet içinde satmaya çalışıyoruz. Yapılması gereken ihtiyaca ve ihracat olanaklarına göre üretimin planlanmasıdır. Bugün Irak pazarı açılsa ve biz normal ihracatımızı yapsak da üretim planlaması olmazsa yine zararına satışlar olur” görüşünü dile getirdi. Sektörde yüzde 15-20 küçülen, tamamen çekilen firmaların olmasına rağmen yeni aktörlerle üretimin arttığına dikkat çeken Derya Pala, “Bu kadar sıkıntıya rağmen üretim artarak devam ediyor. Bu nedenle Irak pazarının açılması bizim asıl sorunumuz olan üretimdeki plansızlığı çözmeyecek. Elbette, Irak pazarının açılması çok önemli. Bunun için zaten aylardır çalışıyoruz. Fakat maliyetler artıyor, fiyat aynı oranda artmıyor. Bu kısırdöngünün kırılması gerekiyor. Tarım Bakanlığı ile görüşmelerimizde yaşlı tavukların kesilmesi konusunda bir adım atılmasını istedik. Fakat bu da olmadı. Çünkü sektörde de çatlak sesler var. Üretimin düşürülmesi gerekiyor. Ama kimse buna yanaşmıyor” değerlendirmesinde bulundu.
SATIŞLAR MALİYETİN ALTINDA
Yumurta satışlarının maliyetlerin altında satıldığını vurgulayan Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım ise bu fiyatın marketlere yansımadığını söyledi. Yıldırım, “Bir yumurtanın üretim maliyeti ortalama 36 kuruş seviyelerinde. Haziran ayında yumurtanın satış fiyatı boyuna göre 15 ile 17 kuruşa kadar düştü. Sonraki aylarda Suriye, Katar, Kuveyt üzerinden dolaylı olarak Irak’a yumurta ihracatının yapılması ile fiyatlar biraz toparlandı. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUM-BİR) verilerine göre Kasım’da yumurta fiyatı 32 kuruş ile 35.5 kuruş arasında. Yine maliyetin altında satılıyor. Tüketici açısından bakıldığında, üreticideki fiyat düşüşü aynı oranlarda marketlere yansımadı. Marketler yumurtanın tanesini 50-60 kuruştan satıyor. Pazarda ise fiyat 40- 50 kuruş civarında” diye konuştu.
IRAK’TA YUMURTA FİYATLARI ARTTI
Irak’ın Türk yumurtacılarına kapılarını kapamasıyla Irak’ta yumurta fiyatlarının yüzde yüz arttığını söyleyen Yıldırım, bu yüzden en büyük zararı Iraklı tüketicilerin gördüğünün ifade edildiğini bildirdi. Yıldırım, “Yumurta stoklanabilen bir ürün değil. Raf ömrü 28 gün olduğu için üretildikten sonra 28 gün içinde tüketilmesi gerekiyor. Üretim fazlasının ihracatı bu nedenle çok önemli. Türkiye’de yumurta ihracatı ağırlıklı olarak 2006 yılında yaşanan kuş gribinden sonra başladı. O dönemde sadece 15-16 milyon dolarlık ihracat yapılırken, Irak’a yasak başlamadan önce yani 2018 yılında 430 milyon 725 bin dolarlık ihracata ulaşıldı. İhracatın yüzde 70-80’ni Irak’a yapılıyordu. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar diğer önemli ihracat pazarları. Irak’ın yumurta ihtiyacının yüzde 80’ni Türkiye’den karşılanıyordu. Bu ülkenin yerli üretimi ihtiyacının yüzde 15’ini ancak karşılıyor. Irak pazarı kapanınca Türk ihracatçılar, Katar, Suriye, Kuveyt’e ihracat yapmaya başladı. Yumurtalar bu ülkelerden dolaylı olarak Irak’a giriyor. Yasaktan en büyük zararı da Irak’taki tüketici görüyor. Yumurta fiyatı Irak’ta mayıs ayındaki yasaktan bu yana yüzde 100 oranında arttığı ifade ediliyor” ifadelerine yer verdi. Irak’ın kapılarını kapamasından sonra Iraklıların yumurtayı pahalı tüketmeye başladığını aktaran Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Bedri Girit ise Türk yumurta sektörü olarak az da olsa Irak’a dolaylı olarak ihracat yaptıklarını söyledi.