Karaburun'da DGES Projesi tartışmaları sürüyor

İzmir’in Karaburun ilçesi, Küçükbahçe Mahallesi, Çullubağ Mevkii sınırlarında, Nano Yenilenebilir Enerji Yatırımları A.Ş. tarafından planlanan 24 MWm / 16 MWe kapasiteli DGES ve 16 MWe / 16 MWh elektrik depolama tesisi projesi, bölgedeki tartışmaları yeniden alevlendirdi. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 10 Mayıs 2025 tarihinde proje için ÇED Olumlu kararı verirken, sürece yerel halkın görüşleri de dahil edilmişti.

Ancak proje, Karaburun Yerel Fok Komitesi ile Küçükbahçe, Parlak, Merkez, İskele ve Anbarseki muhtarlıklarının itirazları sonrası yargıya taşındı. İzmir 2. İdare Mahkemesi’nde 2025/1062 esas numarasıyla açılan davada bilirkişi incelemesi 21 Kasım’da gerçekleşti.

BU PROJE, TARIMI VE MERAYI YOK EDECEK

Küçükbahçe Muhtarı Gizem Tezel Dağdelen, bilirkişi incelemesi sırasında mahkeme heyetine sunduğu raporda, DGES projesinin Karaburun-Ildırı Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇKB) içinde yer aldığını vurguladı. Muhtar Dağdelen, projenin mera ve tarım alanlarını tehdit ettiğini belirterek, şunları söyledi:

“Proje alanının büyük bir kısmının (100 ve 101 parsel) Mera komisyonunca tescil edilen ve Küçükbahçe köyü kullanımına tahsis edilen “mera alanı” olduğu bilinmektedir. 102 parsel’in Mera tescili ise Mera Komisyonunda onay beklemekteyken iptal edilmiştir!.. Proje alanına en yakını 100 mt uzaklıkta olmak üzere yerleşim yerleri vardır. Küçükbahçe Mahallemiz, İzmir kent-bölgesine gıda tedariği sağlayan önemli bir bölgedir. Yarımadada tarım ve hayvancılığın azaldığı ortadadır. DGES projesinin gündelik yaşamımızı, tarım ve hayvancılığımızı olumsuz etkileyeceği ortadadır. Küçükbahçe’nin kadim kültürüne, merasına, tarım ve yaşam alanlarına zarar verecek olan Nano Yenilenebilir Enerji Yatırımları A.Ş tarafından Küçükbahçe Mahallesi, Çullubağ Mevkii 518 ada, 100, 101 ve 102 parsellerde yapılması planlanan Karaburun DGES Projesi “ÇED Olumlu” kararı  iptal edilmelidir. Bilirkişi incelemesinde mahkeme heyetine Küçükbahçe Mahallesi adına sunduğumuz raporun dikkate alınacağını umuyoruz.”

YEREL ÖRGÜTLERDEN TEPKİ 

Proje’ye yönelik Karaburun Yerel Fok Komitesi ve Karaburun Sivil İnisiyatif tarafından yapılan açıklamada ise, “2019 yılında ÖÇKB ilan edilen Karaburun Yarımadası’nda parçacı olarak önerilen ve izin verilen yatırımların ekosistem üzerindeki etkileri bütüncül bir biçimde değerlendirilmemektedir. DGES projesinin Nihai Raporunda kümülatif etkisine ilişkin değerlendirmeler yetersizdir. Proje, Karaburun-Ildırı Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi kararı öncesi verilen yenilenebilir enerji lisans sahaları içerisinde değildir. Projeye ilişkin ön lisans kararı Özel Çevre Koruma Bölgesi ilanından sonra verilmiştir. ÖÇKB ve Küçükbahçe Mahallesi sınırları içinde binlerce yılda oluşan bitki örtüsü ve habitat alanlarının tahribatına neden olacak bu yıkım projesine bölge halkının itirazlarına rağmen, Bakanlık tarafından izin verilmiştir. İzmir 2. İdare Mahkemesi 2025/1062 Esas’ta açılan dava’da “ÇED Olumlu” kararının iptal edilmesini bekliyoruz” denildi.

NİHAİ RAPOR NE DİYOR?

Nihai Rapor’da projeye yapılan itirazlara verilen cevaplarda; 

1) Güneş Enerji Santrallerinin, gündelik yaşam, tarım ve hayvancılığa olumsuz bir etkisinin olacağı ile ilgili literatürde herhangi bir araştırma bulunmamaktadır.” denilmektedir. Bölgedeki rüzgar enerji santrallerinin mera ve tarım alanları üzerinde konumlanması ve hali hazırda yerel halkın geçim kaynaklarına ve hayvancılığa etkisi literatürde tartışılmaktadır. Bu girişimlere yönelik yöre halkı tarafından açılan davalar bilinmektedir. Diğer yandan proje alanı ve çevresi mera ve tarım alanıdır. Proje alanının büyük bir kısmının (100 ve 101 parsel) Mera komisyonunca tescil edilen ve Küçükbahçe köyü kullanımına tahsis edilen “mera alanı” olduğu bilinmektedir. 102 parsel’in Mera tescili ise Mera Komisyonunda onay beklemekte iken ilgili proje nedeniyle iptal edilmiştir. 

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Tarımsal Hizmetler Dairesi Başkanlığı tarafından da alanın kente gıda tedariği açısından önemli bir mera alanı olmasına ve bölgedeki hayvancılığın önemine değinilerek proje için olumsuz görüş vermiştir. 

Muhtarların bölgedeki hayvancılığın ve tarımın azaldığına ve projenin etkilerinin belirsizliğine yönelik itiraz dilekçelerine cevap olarak “yalnızca mera tahsisi yapılmadan işlem yapılmayacağı” belirtilmiştir. 

Diğer yandan, güneş enerji santrallerinin yerleşim yerlerine olan mesafesi ve koruma alanlarında yaratabileceği kümülatif etkilerin değerlendirilmesi gerekliliği ve buna ilişkin literatür, Karaburun Yerel Fok Komitesi Değerlendirme Raporu’nda mevcuttur.

2) Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü tarafından projenin ÇED süreçlerinin işlemesine ilişkin uygun görüşü verildiği belirtilmiştir. Ancak, koruma bölgesine ilişkin yönetim planı bulunmamaktadır. Bölgeye ilişkin 1/25000 Nazım İmar Planlarına yapılan 939 itiraz sonrası planlar  25.06.2025 tarihinde askıya çıkmıştır. Bu arada İzmir Şehir Plancıları Odası’nın plan iptali için açtığı dava devam etmektedir. Öte yandan, projenin yerleşim yerlerine olan mesafesi açısından plan kararlarıyla örtüşmediği Karaburun Yerel Fok Komitesi Değerlendirme Raporu’nda ifade edilmiştir.

3) İtirazlara cevaben “Proje alanında IUCN Kırmızı Liste’de kayıtlı tür bulunmamaktadır. Ayrıca proje alanında nesli tehlikede tür bulunmamaktadır.” denilmektedir. Ancak Nihai Raporda yer alan Ekosistem Değerlendirme Raporunda flora ve fauna için proje alanı ve etrafında bulunması muhtemel türler listelenmiş ve uzman görüşleri sunulmuştur. 

Alandaki türlere ilişkin Ekosistem Değerlendirme Raporundaki ibareler aşağıdaki gibidir; 

Kuş türleri için: 

“Proje faaliyetleri, kuş faunasının yaşam alanlarına olumsuz etkiye yol açabilir.''

“Faaliyet sahası ve yakın çevresinde tespit edilen ve bulunması muhtemel kuş türleri tablosu IUCN listesinde, farklı kategorilerde kuş türü bulunduğu gösterilmiştir”. 

“Yüksekten uçan kuşların, özellikle su kuşlarının, yan yana tesis edilmiş güneş panellerini durgun su yüzeyi olarak algılayıp çarpma riskine karşı literatürde 'Göl Etkisi' olarak tanımlanan etkiye dair yeterli çalışma bulunmamaktadır. Bu nedenle, özellikle su kuşlarının yoğun olarak bulunduğu bölgelerde GES projelerinin inşası ve işletme aşamalarında kuş çarpışma risklerinin değerlendirildiği kapsamlı izleme ve araştırma çalışmalarının yapılması önerilmektedir”.

Flora için:

“GES ve depolama alanında doğal habitatlar ve bitki örtüsü geri dönüşümsüz olarak tahrip edilecektir. Bunun sonucunda flora türlerine ait popülasyonları olumsuz yönde etkileyen habitat kaybı ve habitat parçalanması ortaya çıkacaktır” denilmektedir.