Önce muhalefet şimdi Sayıştay: İZBETON’a ‘kentsel dönüşüm’ uyarısı

Kurumları denetleyen Sayıştay İzmir Büyükşehir Belediyesi iştiraki olan İzmir Büyükşehir Belediyesi Beton Ve Asfalt Enerji Üretim Ve Dağıtım Tesisleri(İZBETON)’un 2022 denetim raporunu yayımladı.

Büyükşehir Meclisi’nde kentsel dönüşüm faaliyetlerinin devredilmesi nedeniyle muhalefetin eleştiri oklarının hedefinde olan İZBETON, uzun tartışmalara neden olmuştu.

Sayıştay’ın İZBETON raporunda da kentsel dönüşüm konusundaki uyarı dikkat çekti.

YABANCI KAYNAK UYARISI

Raporda, şirketin yabancı kaynaklarının öz kaynaklarını geçmesi sebebiyle finansal gider kısıtlamasına tabi olduğu belirtildi.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Belirtilen mevzuat hükümlerinde yabancı kaynakları öz sermayesinin üzerinde olan kurumlar vergisi mükelleflerinin aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unu aşmamak üzere Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan kısmı kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edileceği belirtilmiştir. 25.05.2021 tarihli belirtilen Tebliğ ile de bu oran %10 olarak belirlenmiştir” denildi.

Raporda, yüzde 10 oranına dikkat çekilirken “Şirketin yabancı kaynaklarının öz kaynaklarını aşması sebebiyle finansal gider kısıtlamasına tabi olarak kullanmış olduğu yabancı kaynaklara ilişkin olarak, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unun kanunen kabul edilmeyen gider olarak kurum kazancına ilave edildiği görülmüş ve olmayan bir gelirin vergi yükünün Şirkete yüklendiği tespit edilmiştir” denildi.

Şirkete, yabancı kaynaklara ait giderleri finansal gider kısıtlaması uygulaması yapılması konusunda uyarıda bulunuldu.

DÖNÜŞÜMDE YÖNETİM KURULU KARARI YOK!

Raporda, kentsel dönüşüm işleri noktasında da yönetim kurulu kararına ilişkin uyarı dikkat çekti.

Şirketin genel mali yapısını etkileyecek düzeyde olan kentsel dönüşüm yapım işi sözleşmelerinin herhangi bir yönetim kurulu kararı alınmadan genel müdür tarafından imzalanarak yürürlüğe koyulduğu belirtildi.

Raporda, “Yapılan incelemelerde, Şirketin esas sözleşmesinde yetki devrine ilişkin bir hüküm olmadığı veya iç yönergeyle bir yetki devri yapılmamasına rağmen genel müdür tarafından Şirketin mali olarak genel yapısını etkileyecek sözleşmelerin yönetim kurulu kararına dayanılmadan imzalandığı görülmüştür. Şirketin muhammen bedeli 1.254.881.263,74 TL olan 4 adet kentsel dönüşüm yapım işinin genel müdür imzasıyla yürürlüğe konulduğu tespit edilmiştir” denildi.

Raporda, şirketin herhangi bir yetki devri olmaksızın yönetim kurulu kararına dayanılmadan genel müdür imzasıyla sözleşmede taraf olarak yükümlülüğe girmemesi gerektiği ifade edildi.

DÖNÜŞÜM İŞLERİ İHALESİZ DEVREDİLMİŞ

Raporda, kentsel dönüşüm faaliyetlerinin devredildiği İZBETON’un daha önce muhalefet tarafından eleştirilen bir konusu daha yer aldı. Muhalefetin İZBETON’un kentsel dönüşüm işini ihalesiz olarak şirketlere verdiği eleştirisi Sayıştay raporunda da uyarı olarak yer aldı.

Raporda, “Şirketin, İzmir Büyükşehir Belediyesinden 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında protokolle yüklendiği kentsel dönüşüm yapım işlerini üçüncü şahıslara mevzuata aykırı olarak ihalesiz devrettiği görülmüştür” denildi.

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından ilgili madde hükmüne istinaden Uzundere Mahallesi 3.Etap Kentsel Dönüşüm Alanı, Örnekköy 3.4 Etap Kentsel Dönüşüm Alanı, Aktepe Emrez 1. Etap Kentsel Dönüşüm Alanı yapım işlerinin protokolle şirkete verildiği belirtildi.

Kentsel dönüşüm yapım işlerinin 4734 sayılı Kanun’a tabi idarelerle yapılacak protokollerle devredileceği düzenlenmişken Şirket tarafından söz konusu işler üçüncü şahıslara verildiği ifade edildi.

Raporda, üçüncü şahıslara devrin mümkün olmadığının altı çizilirken “Sonuç olarak, Şirket tarafından söz konusu yapım işlerinin 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca protokolle üçüncü şahıslara verilmesi mümkün değildir” denildi.

MEVZUATA AYKIRI BORÇLANMA UYARISI

Raporda, İZBETON’un Büyükşehir Belediye Meclisi Kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı onayının alınmadan borçlanıldığı ile vadeli çek ve finansal kiralama gibi yöntemlerle borçlanmaya gidildiği belirtildi.

022 yılı içinde altı yönetim kurulu kararıyla toplamda 74 milyon 550 bin lira orçlanma yapıldığı, ancak borçlanmaya ilişkin olarak belediye meclis kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı onayının alınmadığı ifade edildi.

Raporda konuya ilişkin, “1 Ocak-31 Aralık 2021 tarihleri arasında Şirketin brüt hasılatı 125.929.724,55 TL olup bu tutar 2021 yılı yeniden değerleme oranı olan %36,20 ile çarpıldığında 171.516.284,84 TL olmaktadır. Yapılan borçlanma toplamda 74.550.000,00 TL olarak Şirketin brüt hasılatının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan tutarın %10’unu geçmektedir. Bu sebeple yapılan yüzde onu geçmeyen iç borçlanmada büyükşehir belediye meclisinin kararı alınması; yüzde onu geçen iç borçlanma için ise büyükşehir belediye meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının onayının alınması gerekmektedir. Oysa Şirket tarafından alınan yönetim kurulu kararlarıyla 15.02.2022 tarihinde İzenerji AŞ’den 8.500.000,00 TL, 01.03.2022 tarihinde İzdeniz AŞ’den 3.950.000,00 TL, 30.05.2022 tarihinde İzmir Metro İşletmeciliği Taşımacılık AŞ’den 37.500.000,00 TL, 19.09.2022 tarihinde İzenerji AŞ’den 1.600.000,00 TL, 28.09.2022 tarihinde Egeşehir Yapı Planlama Müşavirlik ve Teknoloji AŞ’den 10.000.000,00 TL, 19.10.2022 tarihinde İzdeniz AŞ’den 13.000.000,00 TL borçlanmaya gidilmiştir” denildi.

MENFAAT BELİRLEME UYARISI

Raporda ayrıca yönetim kurulu üyelerine sağlanan menfaatlerin genel kurul kararı ile belirlenmesi gerekirken yine yönetim kurulu ile belirlendiği belirtildi.

Yönetim kuruluna ödenecek olan huzur hakkı ve ücret ödemesi gibi kararların yine yönetim kurulu tarafından belirlenmesinin mevzuata aykırı olduğu belirtildi. İZBETON’un vergi ve SGK borçlarını zamanında ödememesi sebebiyle gecikme cezası ödediği raporda yer alan bir diğer husus olarak öne çıktı. Şirketin, vergi borcu sebebiyle 2.285.355,97 TL gecikme cezası ödediği belirtildi. Ayrıca SGK’ya da 1.578.892,55 TL gecikme cezası ödediği raporda yer aldı.

ÖDENMEYEN VERGİ BORCUNA MİLYONLUK CEZA

Raporda, İZBETON’un vergi borçlarını ödemediği de belirtildi.

Sayıştay raporunda Şirket tarafından vergi borcu vade tarihlerinin geçirilmesi sebebiyle 2 milyon 285 bin 355 lira gecikme cezası ödendiği belirtildi.

Şirket tarafından ayrıca SGK borcu vade tarihlerinin geçirilmesi sebebiyle 1 milyon 578 bin 892 lira gecikme cezası ödendiği ifade edildi.

BU HABER DE DİKKATİNİZİ ÇEKEBİLİR: Sayıştay’dan Büyükşehir’e ‘düşük’ not: O konularda düzelme yok, yine uyarı!

Haber Merkezi