Prof. Dr. Öner: Dil Devrimi halkın konuşma diliyle yazı dilini birleştirdi

Etkinliğin konuşmacısı olarak EÜ Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Mustafa Öner yer aldı. Konferansa, EÜ Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Osman Ferda Beytekin, Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Soner Akşehirli, akademisyenler ve öğrenciler katıldı.

Osmanlı’da konuşma dili ile yazı dilinin aynı değil

Konferansta konuşan Prof. Dr. Mustafa Öner, Osmanlı’da konuşma dili ile yazı dilinin aynı olmadığı belirterek, “Türklerin dili MS 700’lerde Orhun Yenisey bölgesindeki taşlara yazılı. Türklerde 1300 yıldır yazı dili var. Osmanlı’da yazı dili bilinen sebeplerle yabancılaşmış ve Arapça-Farsça ögelerle dolmuştur. Bu durumda insanlar, Türkçe düşünüyor ama yazarken Farsça düzende yazıyordu. Örneğin sabah güneş doğuyor fakat şiirde güneş ‘şems’… Şems, Arapçadır. Gece ay çıkıyor, konuşurken ay deniyor, şiirde ‘kamer’… Yüksek bir sanat olan şiir sanatı Arapça-Farsça prestij alıntılarıyla. Bunu köklü bir biçimde eleştiren Namık Kemal’dir. Yapılan dil devrimi, konuşma dili ile yazı dilinin birleştirilmesidir” diye konuştu.

Atatürk’ün dil anlayışında 1908 sonrasında gelişen milliyetçilik akımının etkisini vurgulayan Prof. Dr. Öner, "Türkçeci hareket, 1911’de Selanik’te başlayan yeni bir dil hareketidir. Bu hareket, Osmanlı İmparatorluğu'nun resmi dili ile halkın konuşma dilini birbirine yakınlaştırmayı amaçlar. Namık Kemal gibi Tanzimat dönemi aydınları, dili toplumsal bir olgu olarak, eğitim ve öğretim aracı olarak görmüşlerdir. Onlara göre, bu iki dilin birleştirilmesi şarttır" şeklinde açıklamada bulundu.

Cumhuriyet henüz bir yaşını doldurmamışken, 1924 yılı Haziran ayında özel bir kanunla Türkiyat Enstitüsü'nün kurulduğunu belirten Prof. Dr. Öner, "Türkiyat Enstitüsü, Türkoloji alanında araştırmalar yapan ilk enstitüydü. 1928’de ise alfabe devrimi gerçekleştirilmiş, bu gerçekten büyük bir adımdı. Yeni Türk Alfabesi, eski alfabenin tüm yetersizliklerinden ve zorluklarından arındırılarak, Türkçeye daha uygun hale getirilmişti. Atatürk, 1932 yılında da Türk Dil Kurumu'nu kurarak dil devrimini pekiştirdi. Bu devrim sayesinde, Türkçe'nin köklerinden ve eklerinden türetilmiş binlerce yeni kelime dilimize kazandırıldı" dedi.

Konferansın sonunda, EÜ Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Osman Ferda Beytekin, Prof. Dr. Mustafa Öner'e "Teşekkür Belgesi" takdim etti.

EGE AJANS