Prof. Dr. Sözbilir’den kritik uyarı: Bütün Körfez, İzmir fayının kucağında oturuyor

DEÜ’nün düzenlediği Bilim Kafe Sohbetleri kapsamında gerçekleştirilen “Deprem ve İzmir” buluşmasında konuşan Dokuz Eylül Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Türkiye’de özellikle 1975-1999 yılları arasında inşa edilen binaların zemin etütleri yapılmadan projelendirildiğini ve bu nedenle depremlerde en fazla hasarın bu yapılarda görüldüğünü söyledi. Mevcut yapı stokunun büyük bölümünün 1999 öncesine ait olduğuna dikkat çeken Sözbilir, bu binaların önemli ölçüde depreme dayanıksız olduğunu vurguladı. Kentsel dönüşümün ilk yıllarında gecekonduların yenilenmesine odaklanıldığını hatırlatan Sözbilir, 2020’li yıllarla birlikte dönüşümün “doğal afet riskine göre planlanması gerektiğinin” anlaşıldığını ifade etti.

TÜRKİYE’DE FAY HARİTASI GÜNCELLENİYOR

Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 21 yılda birçok yeni fay oluştuğuna dikkati çekerek, “1992'de Türkiye'de 150 fay vardı, 2013 yılında bu sayı 485’e çıktı. Yaklaşık 2025 yılındayız, 10 yıllık sürede fay sayımız arttı, o nedenle fay haritası güncelleniyor, bu yılın sonunda açıklanacak. 'Türkiye ölçeğinde deprem tehlikesi hangi seviyeye çıktı' sorusu sıfırdan tekrar gündeme gelecek" dedi.

İZMİR'DE SON 20 YILIN YAPI STOKU ORADA YOK.

DEÜ'nün İzmir Büyükşehir Belediyesi ile 'Deprem Master Planı' yaptıklarını söyleyen Prof. Dr. Sözbilir, "Deprem olmadan önce hangi binamızın sağlam olmadığını bilmemiz gerekiyor, ancak öyle önlem alabiliriz. İzmir'de ilk Deprem Master Planı 25 yıl önce yapılmış, son 20 yılın yapı stoku orada yok. Yenilenmesi gerekiyor. Bu konuda son aşamaya gelmiş durumdayız. İzmir'de 13 tane fay ne zaman deprem üretebilir sorusunun cevabını aldık" diye konuştu.

İZMİR'DE FAYLAR HER TARAFA DAĞILMIŞ DURUMDA

Prof. Dr. Sözbilir, konusu deprem olmayan bir sürü profesörün depremle ilgili değerlendirmede bulunmasının yanlış olduğunu söyledi. "Her türlü yere bina yapılabilir belli standartları korumak şartıyla" diyen Prof. Dr. Sözbilir, "Oturmadığımız bir yer fayın üstü. Çünkü fay deprem sırasında yeryüzünü yırtıyor. Üzerinde çelikten de olsa bina devriliyor. Fayın üstü yapılaşmaya kapatılır ama bütün fayların değil, yakın gelecekte deprem üretebilecek yerde fayın üstü kapatılır" diye konuştu.

İZMİR'DE YAPI STOKUNUN YÜZDE 60'I DEPREME DAYANIKSIZ

İzmir'de yapı stokunun yüzde 60'ının depreme dayanıklı olmadığını dile getiren Prof. Dr. Sözbilir, "Bornova, Karşıyaka, Seferihisar, Balçova'da mikrobölgeleme, yapı envanteri çalışmaları yapılıyor. Türkiye için de yüzde 60 civarında depreme dayanıklı olmayan yapı stokuna sahibiz. İzmir'de faylar her tarafa dağılmış durumda. 17 fayımız var. Aktifliği ispatlanmamış 4 fayı da katarsak kara kısmında 21 fayımız var. Deniz kısmında da bir o kadar var. Toplamda 40 tane fay var. Faylar ölebiliyor ama ölü fay yeniden canlanabiliyor. Sındırgı'da fay haritasında olmayan faylar deprem üretiyor" dedi.

SINDIRGI'DA BİR DEPREM DAHA YAŞANMA TEHLİKESİ VAR

Sındırgı da 10 Ağustos'ta 6.1 büyüklüğündeki depremden sonra artçıların dağa doğru büyüdüğünü aktaran Prof. Dr. Sözbilir, “Dağın içindeki bazı faylar kırıldı. Bu depremde kırılması gereken Sındırgı fayı kırılmadı. Arazi çalışmalarında dağların ölü faylarla dolu olduğunu tespit ettik. Ardından ikinci deprem oldu. Yaptığımız çalışmalar şunu gösteriyor; Sındırgı'da bir deprem daha yaşanma tehlikesi var. Bölge afete maruz bölge olarak ilan edildi, devlet oraya müdahale etti. İlk depremden sonra hasarlı evler boşaltıldı, ikinci depremde ölüm olmadı. Amaç risk azaltmak. Sındırgı'yı boşaltmak olmayacak bir şey" dedi.

Sındırgı'da yaşanan 2 depremde de fayın yeryüzüne kadar geldiğini aktaran Prof. Dr. Sözbilir, "Fay yeraltında kalınca sıkıntı olmuyor ancak deprem yeryüzünü parçalarsa biz ölmeye başlıyoruz. Sındırgı'da artçılar 20 bini aşmış durumda, son 3-4 gündür durağanlık var. 3-4 büyüklüğünde olan artçılar durdu, bu iyi bir şey değil, fayın stres biriktirdiği, gerilimin arttığı anlamına gelir" diye konuştu. Türkiye'de farklı bölge ve illerde 30'a yakın yerde deprem üretme zamanı gelmiş fay olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Sözbilir, “Marmara gibi 29 tane daha yer var, bir tanesi de İzmir. İzmir'in fayları tembel faylar. Çok uzun sürede stres biriktiren uzun dönemde deprem üreten faylar, bu bir şans" dedi.

BÜTÜN KÖRFEZ, İZMİR FAYININ KUCAĞINDA OTURUYOR

İzmir için en riskli fayın İzmir fayı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Sözbilir, "En fazla can kaybı İzmir fayı nedeniyle olur. Çünkü Güzelbahçe, Balçova, Narlıdere, Konak, Altındağ, Pınarbaşı'na doğru kuzeye gidiyor. Bütün Körfez o fayın kucağında duruyor. İzmir fayı çalışırsa en az 25-30 bin can kaybı olur. İzmir fayının yakın zamanda kırılma şansı yok. Çünkü son depremi 1688 yılında yapmış, o fayın deprem üretme aralığı en az bin yıl. Dolayısıyla İzmir fayının yakın zamanda yıkıcı deprem üretme ihmali yok. Tuzla fayının deprem üretme zamanı gelmiş, 7.2'ye çıkabilir, en tehlikeli fay Tuzla. Seferihisar fayı 3 bin yıldır deprem üretmiyor, Gülbahçe fayı son depremini 1289'da yapmış. Gülbahçe fayınınson depremi bin yıl geçmiş. Gelecek 100 yılda İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsünün kampüsünü değiştirmesi, kampüs içerisinde daha sağlam alanlara taşınması gerekebilir” diye konuştu.

İZMİR’DE 12 DEPREM UYARI İSTASYONU KURULACAK

Prof. Dr. Sözbilir, İzmir'de bütün EVKA'ların sağlam olduğunu ifade etti. Prof. Dr. Sözbilir, İzmir'de 1-2 ay içerisinde 12 tane deprem uyarı istasyonu kuracaklarını söyledi.