Muğla’nın kültürünü bebeklerle tanıtıyor

ONURHAN ALPAGUT-ÖZEL RÖPORTAJ

Marmarisli sanatçı Rabia Dürüst’ün Muğla kadınının yerel giysilerinden esinlenerek yaptığı bebekler dünyanın gözdesi oldu. Pek çok ülkede koleksiyonları süsleyen bebekler hobiden koleksiyon dünyasına uzanan bir tutkunun ürünü… ‘Muğla Koleksiyon Bebekleri’nin yaratıcısı Rabia Şiir Dürüst bu haftaki röportajımızda sorularımızı yanıtladı.

Sizi kısaca tanıyabilir miyiz, neler yapmaktasınız?

İstanbul doğumluyum. On bir sene önce Marmaris’e yerleştim. Yerleştikten sonra sanat ile ilgilenmemden dolayı Geleneksel Türk El Sanatları ile uğraştım. Muğla Valiliğinin bir araştırma gerçekleştirdiğini işittim. Onlara destek amacıyla bende araştırmalarda bulundum. 1957 senesinden başlayarak tüm Muğla köylerini gezerek envanter çıkarttım. Köy halkları ile konuşarak giyim, kuşam tarzları hakkında bilgiler edindim. Eşyaların fotoğraflarını çektim. Araştırmalarım sonucunda Muğla yöresinde giyilen beş ayrı kıyafet türü ortaya çıktı. Bunlar ağırlıklı olarak; Bodrum, Temeldeviren, Milas, Çomakdağ, Fethiye, Muğla yöreleriydi. Geri kalan kıyafet çeşitlerinin ise yörede giyilen ortak kıyafetler olduğu kanaatine vardım. Yaptığım her bebeğin kendi bölgesine ait yöresel kıyafetleri var. Bu kıyafetlerin tamamı yöreye özgü; içliklerinden tutunda, giydikleri yeleklere, başlıklarına kadar ne giyiliyorsa onu yaptım. Kıyafetlerin özelliği; hepsinin kendilerine ait nüfus kartlarının olması. Bu nüfus kartları: bebeğin hangi yöreye ait olduğu, hangi yaş grubuna ve kaç numaralı bebek olduğunu gösteriyor. Bebeklerin kimlik kartlarının olması onlara aidiyet veriyor. Bebeğin, kültürünü, kimliğini, numarasını, dünyada hangi bölgede olduğunu gösteriyor. Bebekler daha çok yurt dışına satılıyor. Muğla Valiliği, gelen protokollere bu bebeklerden verdi. Muğla valiliğinin girişinde de bu bebeklere rastlayabilirsiniz. Bebekler sayesinde 2013 yılında Muğla’ya adını yazdırmış 100 yıldaki 100 kadından biri seçildim. Böylelikle Muğla’ya da katkım oldu. Tarihine ışık tuttum.

Sanat dünyasına ne gibi katkılarda bulunuyorsunuz?

Geleneksel Türk El Sanatları çalışıyorum. Porselen bebekler yapıyorum. Aynı zamanda fotoğrafçıyım. Fotoğraf çalışmalarım var. Bu sene 8 tane fotoğraf sergisi açtım. Ağırlıklı olarak son senelerde fotoğraf ve Geleneksel Türk El Sanatları üzerine çalışıyorum. İki ayrı müzede görev aldım. Koordinatörlük yaptım. Daha çok kültürel etkinliklerin içerisindeyim.

FARKINDALIK YARATMAK İSTEDİ

Muğla Koleksiyon Bebekleri fikri nereden doğdu?

Marmaris’e yerleştikten sonra Marmaris için ne yapabileceğimi düşündüm. Farkındalık yaratmak istedim. 2006 yılında Muğla bebekleri fikri oluşmaya başladı. Muğla Valiliğinin yaptığı araştırmada yer aldım. Valilik benden istekte bulundu. Gönüllü olarak kıyafetleri araştırmaya başladım. Proje çeşitli sebeplerden dolayı son buldu. Fakat ben uzun bir süre araştırma yaptığım için bu bebekleri yapmaya karar verdim. En büyük avantajım Ege Bölgesi'nin en büyük kütüphanesinin babama ait olmasıydı. Bu kütüphanede 18 bin kitap, 13 bin arşiv vardı. Araştırmalarımda bunlardan oldukça faydalandım. Yazılı belgelere ulaştığım gibi bütün Muğla bölgesindeki köylere gittim.Böylelikle oradaki halkla konuştum. Fotoğraflamalarda bulundum. Yöresel kıyafetler hakkında bilgiler edindim. En önemlisi yazılı kaynaklarda edindiğim bilgileri gerçek ortamlarda da gördüm. Dokunduğum kıyafetler, bunları yaparken bana oldukça yardımcı oldu.

Neden koleksiyon bebekleri?

Dünyada birinci sırada pul koleksiyonu, ikinci sırada para koleksiyonu, üçüncü sırada bebek koleksiyonu var. Bebek koleksiyonu yapan kişiler, kültür, eğitim seviyesi yüksek kişiler. Gittikleri bölgeden, ülkeden muhakkak o ülkeye ait obje almak istiyorlar. Özellikle bu bebekler kültürü tanıtıyor. Bizim geçmişimize ışık tutuyor.

GİYSİLER KÜLTÜRÜ YANSITIYOR

Bu bebeklerde kültürümüze ait ne gibi işaretler görüyoruz?

Kıyafet örtünmenin dışında, o bölgedeki kadının özellikle sosyal statüsünü de gösteriyor. Kemerlerinin gümüş olması, o kadının evlenmemiş olduğunu… Başına taktığı çiçeğin canlı olması yada rengi evli mi dul mu? Olduğunu gösteriyor. Üstüne giydiği üç eteğin bağlama şeklinden o kadının çocuklu mu, çocuksuz mu? olduğunu anlıyoruz. Aslında kıyafetlerin üzerindeki materyaller, süsten çok kullanım amaçlı. Üzerlerine taktıkları kuşağı yere serip, üstüne yiyecek yerleştirerek sofra bezi olarak da kullanıyor. Çocuğunu sallamak içinde kullanıyor. Peşkiri boynuna fular gibi bağlarken, terlediği zaman terini de siliyor. Hepsinin bir amacı var. Hiçbiri günümüzdeki gibi süslenme amacıyla kullanılmıyor.

EGE’DEN DÜNYAYA

Bebeklere ilgi var mı?

İnternet üzerinden tanıtıyorum. Bu bebekler oldukça ilgi görüyor. Bebeklerim şu an dünyanın dört bir tarafına gitmiş durumda. Rusya'da, Singapur’da, Japonya’da, Belçika ve Hollanda’nın birçok şehrinde var.

Bu rağbeti artırmak amacıyla neler yapmayı düşünüyorsunuz?

Bebeklerin tümü el yapımı. Bir tanesinin yapımı ortalama 1 hafta ile 10 gün sürüyor. Üzerindeki nakışından, işlemeye kadar hepsini ellerimle yapıyorum. Hiçbir şekilde fabrikasyon değil. Yüzleri ve elleri porselen, iç kıyafetleri yünden. Tamamen minimal boyutlarda dikiliyor. Küçük olması da işleri zorlaştırıyor. Bir şeyin az olması, onu o kadar değerli kılıyor. Fabrikasyon olsa belki bu kadar ilgi görmez. Her bebeğin bir numarası, sertifikası, Türkçe, Almanca,İngilizce dillerde kullanım kılavuzları var. Her bebek birbirinden farklı. Biricik. Bebeklerin fiyatı 110-120 avro civarında.

HİÇ BİRİ AYNI DEĞİL

Bebeklerin üzerindeki kullanılan materyaller nedir?

Yüzü, elleri, ayağı porselen. Hiçbirinin yüzü ve duruşu aynı değil. Geri kalan kısmı sıkıştırılmış bez. Üzerindeki kıyafetler ipek, saten ve pamuklu kumaştan yapılma. Yemenileri ve baş örtülerinde hakiki boncuklar var. Gümüş kemerleri de gümüş benzeri materyalden yapılma.

Farklı yöreler için bebekler yapmayı düşünüyor musunuz?

Bunu hiç düşünmedim. Çünkü; Muğla bölgesinde Marmaris’te yaşıyorum. Bu bebekleri Marmaris’te turizm, kültür, sanat alanlarında farkındalık yaratmak için yaptım.Türkiye'nin başka yörelerinde bebek yapanlar var. Ben hangi kültürde yaşıyorsam, onu yansıtmak isterim. Bir Karadeniz bebeği yapamam.Çünkü; kültürünü bilmiyorum. Ancak bildiğim kültürü yapabilirim.

Eklemek istedikleriniz?

Türkiye’de yozlaşma hat safhada.Geçmişini unutan geleceğine sahip olamaz. Kültürümüze sahip çıkmalıyız ki geleceğimize ümitle bakalım.

Haber Merkezi