Bilim dünyası noktayı koydu: Parasetamol otizm riskini artırmıyor

Hamilelik döneminde en sık başvurulan ağrı kesicilerden biri olan parasetamolün, anne karnındaki bebeklerde otizm riskini artırdığı yönündeki spekülasyonlar ve siyasi söylemler, bilim dünyasının bugün yayımladığı "Şemsiye İnceleme" ile kesin bir dille yalanlandı. Bugüne dek bu konuda yapılmış tüm araştırmaları titizlikle mercek altına alan çalışma, gebelikte parasetamol (asetaminofen) kullanımının çocuklarda otizm veya Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) gelişimine yol açtığına dair "açık bir bağlantı olmadığını" gözler önüne serdi.

Tıp ve bilim çevrelerini uzun süredir meşgul eden ve özellikle popülist iddialarla alevlenen bu tartışma, İngiliz Tıp Dergisi BMJ'de yayımlanan bu çığır açıcı analizle son buluyor. İngiltere merkezli uzman bir araştırma ekibinin yürüttüğü bu en kapsamlı bilimsel inceleme, hamile kadınların en güvenli ağrı kesici seçeneği konusunda yaşadığı endişeleri giderme potansiyeli taşıyor.

TRUMP'IN 'AĞRIYA KATLANIN' ÇAĞRISI, TIP DÜNYASINI KARŞI KARŞIYA GETİRMİŞTİ

Tartışmaların fitili, özellikle eski ABD Başkanı Donald Trump'ın eylül ayında yaptığı ve asetaminofen kullanımının otizm vakalarını artırdığı yönündeki spekülatif iddialarıyla ateşlenmişti. Trump'ın, hamile kadınlara "acıya katlanmaları" tavsiyesi, tıp otoriteleri ve sağlık uzmanları tarafından büyük bir tepkiyle karşılanmıştı. Uzmanlar, bu tür mesnetsiz açıklamaların hamileleri, ateş ve ağrı gibi önemli durumlarla mücadele ederken en güvenli seçenek olan parasetamolden uzaklaştırabileceği ve otistik bireylere yönelik damgalanmayı artırabileceği konusunda sert uyarılarda bulunmuştu.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) gibi küresel sağlık kuruluşları da daha önce yaptıkları açıklamalarda, Tylenol ve Panadol gibi yaygın ilaçların etken maddesi olan parasetamolün otizme neden olduğuna dair sağlam bir kanıt bulunmadığını vurgulamışlardı. Ancak, bilim camiasından gelen bu son ve en güçlü teyit, önceki spekülatif söylemleri tamamen gölgede bırakıyor.

"DÜŞÜK KALİTELİ" ÇALIŞMALARIN İDDİALARI ÇÜRÜTÜLDÜ

AFP ajansının duyurduğu detaylara göre, yeni yayımlanan "Şemsiye İnceleme" (umbrella review), daha önce parasetamol ile otizm veya DEHB arasında "muhtemel bir ilişki" olabileceğini öne süren bazı çalışmaların bulgularını da mercek altına aldı. Analizin en çarpıcı sonucu, bu önceki çalışmaların kalitesinin "düşük ila kritik düzeyde düşük" olarak değerlendirilmesi oldu.

Araştırmacılar, söz konusu eski çalışmaların, otizmin ailede görülme sıklığı gibi genetik yatkınlıkları ve diğer kafa karıştırıcı etkenleri yeterince hesaba katmaması nedeniyle sonuçlarının güvenilmez olduğunu belirtti. Raporda, "Mevcut kanıtlar, rahimde parasetamol maruziyetiyle çocuklarda otizm veya dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) arasında açık bir bağlantı göstermemektedir," ifadesine yer verildi. Ayrıca, önceki çalışmaların, parasetamolün nörogelişimsel farklılığa nasıl somut bir biçimde yol açabileceğini açıklayamadığı da vurgulandı.

UZMANLARDAN RAHATLATICI TEYİT: "DÜNYADAKİ UZMANLARIN SÖYLEDİĞİ DOĞRULANDI"

Yeni çalışma, bilim dünyasında büyük bir memnuniyetle karşılandı. Londra Üniversitesi'nden kadın hastalıkları ve doğum profesörü Dimitrios Siassakos, incelemenin "dünyadaki uzmanların uzun süredir söylediğini doğruladığını" ifade etti.

Portsmouth Üniversitesi'nden hem araştırmacı hem de DEHB'li otistik bir birey olan Steven Kapp ise konuya farklı bir bakış açısı getirdi: “Otistik ve nöro-çeşitli bireyler kronik ağrılara daha yatkındır ve nöro-çeşitli çocuk sahibi olma ihtimalleri de yüksek; ancak parasetamol nöro-çeşitliliğe neden olmaz.” Kapp, odak noktasının nöro-çeşitliliği engellemekten ziyade, nöro-çeşitli insanların yaşamlarını iyileştirmeye kayması gerektiğini belirterek önemli bir mesaj verdi.

KRİTİK UYARI: NİTELİKLİ ARAŞTIRMA İHTİYACI DEVAM EDİYOR

Öte yandan, incelemeyi yürüten ekip, kadın sağlığı araştırmalarına yapılan "tarihsel ve süregelen yetersiz yatırım" konusuna dikkat çekerek, bu alanda daha nitelikli araştırmalara ihtiyaç duyulduğunu vurguladı. Uzmanlar, parasetamolün gebelikte ateş ve ağrı tedavisinde birinci basamak ilaç olarak kullanılmaya devam etmesi gerektiğini, ancak genel ilaç kullanımı kuralına uygun olarak en düşük etkili doz ve en kısa süre prensibine uyulmasının önemini yineledi.