Prematüre doğum alarmı: Türkiye’de her 10 bebekten biri erken doğuyor! Uzmanlar kritik riskleri açıkladı

Türkiye’de her yıl yaklaşık 150 bin bebeğin dünyaya vaktinden önce, yani prematüre olarak gözlerini açması, konunun sadece bireysel bir sağlık meselesi olmaktan çıkıp, kapsamlı bir halk sağlığı sorununa dönüştüğünü bir kez daha gözler önüne seriyor. Dünya genelinde her 10 doğumdan birinin preterm gerçekleştiği bu dramatik tablo, ülkemiz verilerinde de yüzde 10 ila yüzde 12 gibi yüksek bir aralıkta seyrediyor.

Geçmişte yaşama şansı oldukça düşük görülen bu minik savaşçıların, Neonatoloji (yenidoğan sağlığı ve hastalıkları) alanındaki çığır açan bilimsel ve teknolojik ilerlemeler sayesinde hayata tutunma oranlarının belirgin bir şekilde artması ise tünelin ucundaki ışık olarak yüreklere su serpiyor. Ancak uzmanlar, prematüre bebeğin sağlıklı bir birey olarak büyümesinin, özellikle taburculuk sonrası ilk 3 yaşta azami özen, sabır ve disiplin gerektiren uzun bir maraton olduğuna dikkat çekiyor.

ERKEN DOĞUMUN TETİKLEYİCİLERİ: RİSKLİ GEBELİKLER LİSTENİN BAŞINDA

Normal gebelik sürecinin 37 ila 42 hafta arasında tamamlandığı düşünüldüğünde, 22. ve 37. gebelik haftaları arasında gerçekleşen doğumlar "prematüre doğum" olarak tanımlanıyor. Uzmanlara göre, erken doğumların ardındaki en belirgin neden, yüksek riskli gebelikler olarak öne çıkıyor.

Anneye ait küçük veya ileri yaşta olma, sık gebelik ve doğum geçmişi, yetersiz ve dengesiz beslenme, gebelik izlemlerinin aksatılması, çoğul gebelikler ve rahim içi enfeksiyonlar gibi faktörler riski artıran başlıca etmenler. Ayrıca, gebelik sırasında ortaya çıkan veya kronikleşmiş hipertansiyon, preeklampsi (gebelik zehirlenmesi), diyabet gibi hastalıklar ile tütün ve bağımlılık yapıcı madde kullanımı da prematüre doğum kapısını aralayan kritik risk faktörleri arasında sayılıyor.

YAŞAMA TUTUNMA İSTATİSTİKLERİNDE UMUT VEREN ARTIŞ

Neonatoloji alanında artan uzman hekim sayısı, yaygınlaşan gelişmiş yenidoğan yoğun bakım üniteleri (YYBÜ) ve gelişmiş personel altyapısı sayesinde, prematüre bebeklerin hayatta kalma şansı her geçen yıl yükseliyor. Türk Neonatoloji Derneği’nin 2024 verilerine dayanan istatistikler, bu alandaki ilerlemeyi somut bir şekilde ortaya koyuyor:

Özellikle 1000 gramın üzerindeki bebeklerde yaşama oranının yüzde 94’e ulaşması, yenidoğan bakımındaki ilerlemelerin etkileyiciliğini bir kez daha kanıtlıyor. 750-999 gram arasındaki bebeklerde dahi bu oranın yüzde 74 olması, modern tıbbın gücünü gösteriyor.

EN ETKİLİ KALKAN: SAĞLIKLI BİR GEBELİK SÜRECİ

Prematüre bebeklerde gelişebilecek olası komplikasyonları önlemede en kritik adım, şüphesiz sağlıklı bir gebelik sürecini baştan sağlamak. Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanlarının gebelik öncesi, sırası ve sonrasındaki düzenli tıbbi izlemi hayati önem taşıyor.

Uzmanlar, anne adayının doğru beslenmesi, alkol ve sigara gibi zararlı alışkanlıklardan kesinlikle uzak durması gerektiğini vurgularken, erken doğum riski belirdiğinde ise doğumun geciktirilmesi için ilaç tedavisi, olası enfeksiyon durumunda antibiyotik uygulaması ve bebeğin akciğer riskini azaltan steroid iğnesi yapılması gibi müdahalelerin yaşamsal önem taşıdığının altını çiziyor.

TABURCULUK SONRASI KIRILMA NOKTASI: İLK 3 YAŞ

Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi'nden (YYBÜ) taburcu olan prematüre bebekler için süreç yeni başlıyor. Uzmanlar, bu bebeklerin büyük çoğunluğunun üç yaşına kadar veya ergenlik dönemine kadar kendi yaşıtlarının fiziksel ve nörogelişimsel seviyesine ulaşabildiğini belirtiyor.

Ancak, anne karnında veya yenidoğan döneminde ciddi solunum, nörolojik veya enfeksiyon hastalıklarından etkilenen yüksek riskli prematüre bebeklerde, yaşam boyu sürebilecek kalıcı sorunlar görülebilme ihtimali devam ediyor. Bu nedenle, taburculuk sonrası süreçte, anne-baba işbirliğiyle birlikte multidisipliner bir uzman grubunun (fizik tedavi, beslenme uzmanı, nörogelişim uzmanı, göz ve işitme uzmanları) düzenli ve doğru takibi zorunludur. Erken dönemde başlatılacak nörogelişimsel tedaviler ve özel eğitim yaklaşımları, potansiyel sorunların etkisini en aza indirmede kilit rol oynuyor.

PREMATÜRE BEBEKLERDE YAŞAMSAL ÖNEM TAŞIYAN 7 ÖNEMLİ KURAL!

Uzmanlar, taburculuk sonrası evde hayata tutunan minik kahramanlar için ebeveynlerin mutlak surette uyması gereken, yaşamsal önem taşıyan 7 temel kuralı şöyle sıralıyor:

Mükemmel Hijyen Önceliği: Bebeğin günlük bakımında, özellikle el temizliğine azami özen gösterilmesi, enfeksiyon riskini en aza indirmek için ilk ve en önemli kuraldır.

Enfeksiyon Kalkanı: Bebeği üst ve alt solunum yolu enfeksiyonlarından korumak için, gerektiğinde aile bireyleri ve ziyaretçilerin maske kullanması şarttır.

Temas ve Kalabalık Sınırlaması: Bebeklerin öpülmemesi, hasta olan kardeşler ve kişilerden kesinlikle uzak tutulması gerekir. Kalabalık ve kapalı ortamlardan kaçınılmalıdır.

Anne Sütünün Gücü: Bağışıklığın güçlenmesi ve nöropsikolojik gelişimin sağlıklı ilerlemesi için, mümkün olduğunca uzun süre ve özellikle anne sütü ile beslenme teşvik edilmelidir.

Dengeli Ek Beslenme: Düzeltilmiş yaşına uygun şekilde ek gıdalara geçildikten sonra, aşırıya kaçmadan temel besin öğelerini eksiksiz alacağı dengeli bir beslenme düzeni oluşturulmalıdır.

Sıcak Aile Ortamı: Evde anne ve babanın birlikte, bebeğe yönelik sıcak bir ilgi ve sevgi ortamı oluşturması, duygusal ve ruhsal gelişimi için büyük önem taşır.

Multidisipliner İzlem: Taburculuk sonrasında tıbbi izlemin düzenli ve doğru bir şekilde yaptırılması, motor, nörolojik ve gelişimsel fonksiyonların iyileştirilmesine yönelik uygulamaların (fizik tedavi vb.) erkenden başlatılması, kalıcı hasarları önlemede hayati role sahiptir.