Osteoporoz ve Fiziksel Aktivite...

Osteoporoz, dünya çapında milyonlarca kişiyi etkileyerek artan, iskelet sistemi olumsuz etkiler yol açan kronik bir sağlık sorunu olarak bilinmektedir. Osteoporoz (kemik kaybı, erimesi), en yaygın metabolik kemik hastalığıdır. Osteoporoz, en genel tanımıyla, düşük kemik kütlesi ve mikroyapısal bozulma ile karakterize, kemik kırılganlığında ve kırık riskinde artışa yol açan sistemik bir iskelet sistemi hastalığıdır. Osteoporozlu bireyler, düşük kemik kütlesi ve mikroyapısal bozulmadan kaynaklanan artan kemik kırılganlığı ve kırık riski nedeniyle tehlikeli iskelet sağlığı sorunları yaşayabilmektedirler. Osteoporoz 50 yaş üstü kadınlarda daha yaygın olsa da erkeklerde ve 50 yaşın altındaki her iki cinsiyette de daha az rastlandığı ve özellikle dengesiz beslenme veya vücudun kalsiyumu tutamaması nedeniyle yetersiz kalsiyum alımının da osteoporoza yol açtığı gösterilmiştir. Bu nedenlerle osteoporoz sorununu yaşayan bireylerdeki temel problem kemik kırılganlığı, düşük kemik kütlesine bağlı kemik kırıklarının görülme sıklığının artması ve sık kalça kırıkları olarak gözlemlenmektedir.
Bu sağlık sorunu, hormonal değişiklikler ve yaşa bağlı kemik kaybı nedeniyle özellikle menopoz sonrası kadınlar ve yaşlı yetişkinler arasında yaygın olarak gözlemlenmektedir ve bu sağlık probleminin önleme ve tedavisinde çok çeşitli yöntemeler uygulanmaktadır. Farmakolojik tedaviler mevcut olsa da düzenli egzersiz alışkanlığının, kemik sağlığını iyileştirmek için doğal, sağlıklı ve erişilebilir bir müdahale olanağı sunabilmesi dikkat çekicidir. Son yıllarda yapılan klinik araştırma çalışmalardan elde edilen kanıtlarla, düzenli fiziksel aktivite alışkanlığının, osteoporozun sorunun önlenmesi ve sağlıklı yönetiminde rolünü incelenmektedir.
Kemik yoğunluğunun azalması ve kırık riskinin artması ile karakterize osteoporoz, özellikle yaşlı bireyler arasında önemli bir halk sağlığı sorunu olduğu için; egzersizin osteoporozu önlenmesi ve tedavisini sağlayan fizyolojik mekanizmalarını incelemekte, farklı egzersiz türlerinin etkinliğini değerlendirmekte ve egzersizi osteoporoz yönetimine dâhil etmek için bilimsel öneriler tartışılmaktadır. Tüm bu bilimsel tartışmalarda, osteoporozun önlenmesi ve yönetiminde; özellikle kişiye özel egzersiz programlarının önemi vurgulanmaktadır. 
Egzersizin kemik sağlığı üzerindeki mekanizmaları kapsamlı olarak incelendiğinde, düzenli fiziksel aktivite alışkanlığının, kemik sentezinden sorumlu hücreler olan osteoblastları aktive eden mekanik yükleme yoluyla kemik oluşumunu uyarabildiği net olarak gösterilebilmiştir. Yürüme ve direnç antrenmanı gibi ağırlık taşıma egzersizleri, kemik yeniden şekillenmesini destekleyen ve kemik mineral yoğunluğunu artıran kuvvetler üretebilmesine ek olarak, egzersiz kas gücünü, dengeyi ve koordinasyonu artırarak düşme ve kırık riskini azaltması da sağlıklı iskelet sistemi ve denge kazanımı açısından çok önemli katkılar olarak değerlendirilmelidir. Düzenli fiziksel aktivite alışkanlığının, kemik sentezinden sorumlu hücreler olan osteoblastları aktive eden büyüme hormonu ve insülin benzeri büyüme faktörü-1 (IGF-1) gibi bazı hormonların salgılanmasının artmasıyla, bireylerde görülen egzersize verilen hormonal yanıtlar kemik sağlığını desteklemek için etkin metabolik yanıtlar ortaya çıkarabilmektedir.
Kemik sağlığını korumanın, güçlendirmenin ve korumanın en önemli adımları düzenli fiziksel aktivite alışkanlığının kazanılması ve sağlıklı, dengeli beslenme programlarının uygulanabilmesidir. Özellikle kalsiyum açısından zengin besinler tüketmek ve D vitamini eksikliklerinden kaçınmak önem taşımaktadır ancak, vücudun besinleri verimli bir şekilde kullanabilmesi için fiziksel aktivitenin etkin destek sağlayabildiği de gözden uzak tutulmamalıdır. Osteoporoz riskini en aza indirmek için günde 30-45 dakika güneşte kalınması ve haftada en az dört gün 45-60 dakika süren egzersiz programları önerilmektedir. En yaygın egzersiz türünün, tempolu yürüyüş gibi fiziksel aktiviteler olduğu vurgulanmakta ve bu tarz bir antrenman programının vücudun günlük besinleri daha verimli kullanmasını sağlayacağı ve dolaysıyla osteoporoz riskini önemli ölçüde azaltacağının altı çizilmektedir.
Sonuç olarak, her yaşta bireyin kazanması gereken fiziksel aktivite programıyla birlikte, sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlığın, bireylerin yaşam kalitelerinin arttıracağı gibi, ileri yaşlarda oluşabilecek osteoporoz riskini önleme adına da büyük önem taşıdığı unutulmamalıdır.

Osteoporoz ve Fiziksel Aktivite...