Uykusuzluk, Çağın Görünmez Salgını

Modern hayat, hızla akarken bizden sürekli daha fazlasını talep ediyor. Bitmeyen ekran ışıkları, performans baskısı ve zihnimizi hiç susturmayan kaygılar uykusuz bir toplum yaratıyor. Uykusuz kalan bireyler daha fazla çatışma, tahammülsüzlük ve iletişim sorunları yaşıyor. Beyin hiçbir zaman tehlike geçti sinyali alamıyor. Oysa uyku tehlikenin bittiğine dair biyolojik bir inançtır. Bu inanç zedelendiğinde beden uyumak için yatağa girse de zihin tetikte kalıyor. Toplumun ruh sağlığı uyku kalitesiyle yakından ilişkilidir. Çözüm kısmında ise uyku hijyenini sağlamak bir lüks değil psikolojik bir ihtiyaçtır. Bu yüzden uykusuzluğu geçici bir yorgunluk değil psikolojik bir alarm olarak görmek gerekiyor.

Neden Uyuyoruz?

Uyku kişinin parmak izidir. Nasıl uyuduğumuz doğuştan bizimle olan bir özelliktir. Hiç kimse önceden veya sonradan uykuyu öğrenmez. Bebeklik, çocukluk, ergenlik ve yaşlılık dönemlerinde gelişim değiştiği için farklar oluşur ve bu durum bir sorun olarak algılanır. Uyku uyanıklığı sağlar. Kişi uyanık kalabilmek için uyur. Uyumak fiziksel ve zihinsel yenilenmeyi sağlar kişiyi restore eder. Duygudurumunu düzenler, bağışıklık sistemini güçlendirir, enerjinin korunmasını sağlar, hafızanın düzenlenmesini, öğrenilen bilginin unutulmamasını sağlar. 6 saatin altında uyumak zihinsel performansı ve bağışıklık sistemini bozarak daha çok hasta olmanın önünü açar. Öğrenilen yeni bilgileri hatırlamada zorluklar yaşanır. Fizyolojik yenilenmenin olmaması ile birlikte birçok fizyolojik ve psikolojik rahatsızlık ortaya çıkar. Psikolojik kökenli uykusuzluk son yıllarda sağlık kuruluşlarına başvurulan en belirgin sağlık sorunlarından biridir.

Neden Uyuyamıyoruz?

Uykusuzluk bir mesajdır. Her yedi kişiden biri geceleri uyuyamıyor.  Kadınlarda bu oran daha yüksek ve erkeklere göre daha fazla uykusuzlukla baş başalar. Bir gece eksik uyku, bir gün eksik ruh halidir. Bu durumun süreklilik kazanması ile kişi haftada en az üç gece uyuyamıyorsa ve bu durum 1-3 ay arasında devam ediyorsa kişide kronik yorgunluk, dikkatini verememe, kaygılı olma, tedirgin hissetme, sinirli olma, korku içerisinde çaresiz olma, mutsuzluk, duygudurum düzensizliği, motivasyonda azalma, unutkanlık, öğrenme güçlüğü, stres düzeyinde artış ve problem çözme becerisinde zayıflama, karamsarlık gözlemlenir. 

Uykusuzluğun En Büyük Sebebi Yanlış İnanç ve Tutumlarımızdır

Uykusuzluk yaşayan kişiler çoğunlukla uyku konusunda yanlış bilgilere ve beklentilere sahiptir. Endişelidirler. Uyku hakkındaki eğer uyuyamazsam çok kötü olacak, hayatım mahvolacak, sekiz saat uyumam gerekiyor, nasıl olsa uyuyamayacağım, düşünmekten uyuyamıyorum gibi inançlara ve düşüncelere sahip olursa uykusuzluğu kendi kimliğinin bir parçası olarak görür. Bu yüzden uykusuzluk sorunu yaşayan kişilere verilen psikoeğitim süreci ile kişinin uykusuzluk ile ilgili olumsuz inançları, otomatik düşünceleri ve işlevsiz baş etme stratejileri tespit edilir, değiştirilmeye çalışılır.

Uyuyamamak Bir Belirti midir?

Uykusuzluk, uyku bozuklukları içinde en yaygın olanıdır. Uykusuzluk; sorunun kişi tarafından algılanışı, yaşama yansımaları ve kişinin günlük hayattaki becerilerini yerine getirememesi ile ölçülür. Uykuya dalma süresi en az 30 dakika olan, gece uyandığında en az 30 dakika uyanık kalan, haftada en az 3 gece uyku sorunu yaşayan, gündüz uyuklamalarını hayatından kaldıramayan ve oturduğu yerde uyurken yatağa gittiğinde uyuyamama gibi problemler yaşayan kişilerin nörolojik bir duruma bağlı yaşamış olduğu bir uykusuzluk sorunu yok ise uykusuzluk tedavisine ilişkin psikoeğitim sürecinin faydalanması sürecin düzelmesini sağlar. 

Düşünce Bulanıklığı ve Empati Yorgunluğu

Uyuyamama dikkat, hafıza ve empati becerilerini zayıflatır. Zihinsel yorgunluk arttıkça, kişi yalnızca daha unutkan ya da dağınık olmaz; aynı zamanda empati yorgunluğu yaşar. Bu durum özellikle ebeveyn, öğretmen gibi duygusal emek gerektiren kişilerde duygusal tükenmişlik hissi yaratır. Uykusuz bir zihin başkalarının duygularına yer açmakta zorlanırken kendi bulanık yorgunluğu ile baş başa kalır.

Uykusuzluk, Çağın Görünmez Salgını