Dünya kaynaklarının değerini daha iyi anladığımız şu günlerde, gıda israfı hakkında konuşmanın mantıklı olacağını düşünüyorum. Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) bize yiyeceğin, kullandığımız birçok kaynağın ne kadar önemli olduğunu ve onlara ulaşırken harcadığımız emeği hatırlatmış olmalı. Bu bağlamda da bundan sonrası için dünyamızın kaynaklarını daha insani boyutlarda tüketmemiz için gerekli adımları atmamız gerektiğine inanıyorum. Bu yazımda sizlere gıda israfından bahsedeceğim.
Günümüzde hem dünyanın hem de ülkemizin en büyük problemlerinden birisi olan gıda israfının önüne geçmek aslında oldukça basit. İnsanların duyarlı olması durumunda aşılabilecek olan bu problem, hem çevrenin hem de tüm canlıların daha iyi yaşamasını sağlayacaktır. Dünya çapında maalesef 800 milyondan fazla insan şiddetli kötü beslenme koşullarından muzdarip ve yaklaşık 36 milyon insan gıda kıtlığından yaşamını yitiriyor. Ama buna rağmen her yıl 1.3 milyar ton yiyecek israf ediliyor.
BİLİNMESİ GEREKENLER
Gıda israfı dünyada oldukça önemli boyutlara ulaşmış bir problemdir. Bu problemin etkileri ve büyüklüğü ise Business HT’de yer alan bir habere göre şu açıklamalarla listelenmektedir: Dünyada her yıl, yaklaşık olarak 1.3 milyar ton yiyecek israf ediliyor. İsraf edilen yemeklerin zararı ise 1 trilyon dolara tekabül ediyor. Eğer gıda israfı bir ülke olsaydı, ABD ve Çin’den sonra dünyanın en çok karbondioksit üreten üçüncü ülkesi olurdu. İsraf edilen gıdanın sadece dörtte biri, dünyada açlık çeken 795 milyon insanı doyurmaya yetiyor. Sadece Avrupa’daki gıda israfı 200 milyon aç insanı doyurmaya yeter. Zengin ülkelerdeki gıda israfı 222 milyon ton, Sahra altı Afrika’da üretilen yemeklerin neredeyse toplamına eş değer 230 milyon ton. Avrupalı ya da Kuzey Amerikalı bir tüketici yılda neredeyse 100 kilo yemek israf ediyor, bu da kendi kilosundan daha fazla. Avrupalı ya da Kuzey Amerikalı tüketici tipik Afrikalı bir tüketiciden 15 kat daha fazla yemek israf ediyor. Teknoloji ve altyapı eksikliği Afrika’daki yemek israfının ana nedeni. Gelişmiş ülkelerdeki yemek israfının ana nedeni ise hane halkı. Gıda israfı yaklaşık 3.3. milyar ton karbondioksit yayıyor, bu da küresel iklim değişikliğini hızlandırıyor.
NASIL ÖNÜNE GEÇEBİLİRİZ?
İhtiyaçtan fazla gıda ürünü alınmamalı, gıda ürünleri mutlaka iyi saklanmalı, uzun süreli saklama amaçlanıyorsa derin dondurucu ve poşet kullanılmalı, ekmek dilimlenerek tüketilmeli, kuruyan ekmekler israf edilmemeli, içinde az miktarda su kaynayan tencerenin üzerine yerleştirilen süzgeç üstüne konularak tüketilmeli, bayatlayan ekmekler galeta unu veya kurutulmuş ekmek içi şeklinde çeşitli yemek, pasta ve tatlı yapımında kullanılmalıdır.
Toplu tüketim kuruluşları ne yapmalı?
Toplu tüketim yerleri olan; hastane, yatılı okul, askeri birlik ve öğrenci yemekhanelerinde ‘ekmek israfı önleme planları’ oluşturulması ve hayata geçirilmesi, üretimin talebe göre planlanması, raf ömrü uzun kaliteli ekmek üretilmesi, ekmeklerin fırında veya satış yerinde uygun koşullarda saklanması, toplu yemek tüketim yerlerinde ekmeğin dilimlenmiş veya küçük yuvarlak ekmek olarak verilmesi, self servis tezgahlarında ekmeğin baş tarafta değil, yemeklerden sonra yer alması.
