ANTİBİYOTİK KULLANIMINDA YAPILAN HATALAR VE ÇÖZÜMLERİ

Geçenlerde gazetelerde Sağlık Bakanlığının sağlıkla ilgili son verileri yayınlandı… Bu verilere göre çoğu sağlık göstergelerinde maalesef olumlu yönde mesafe alamadığımız gibi, birçok sağlık ölçümlerinde sevindirici beklentilerimizin boşa gittiğini gözlemledik. Bunlardan en önemlilerinden biri olan akıllı antibiyotik kullanımında sınıfı geçemedik. Gelişi güzel akılsızca antibiyotik kullanımında Avrupa’da ve Dünyada ön sıralardayız. Defalarca yazıyoruz, anlatıyoruz;” Antibiyotik  kullanımı diğer ilaçlara benzemez”. Bir insanın yanlış kullanımının yüzünden oluşan direnç ile birçok insanın tedavi edilecek bakteriyel enfeksiyon hastalığı tedavi edilemez hale gelir... Bakterinin hastalık yapma yeteneği ile bu hastalıklardan öldürme olasılığı artar diyebiliriz. Yine de bıkmadan usanmadan bu konuya yeniden dönerek buradaki bilgilerimizi tekrardan gözden geçirmekte yarar var diyorum. Yapılan yanlışları tekrar tekrar anlatmaya çalışmak lazım. Okuyanlar varsa bilir daha önceki yazımda antibiyotik kullanım ilkelerinden bahsetmiştik. Bu makalede de antibiyotik kullanımındaki ilkesel yanlışlıkları anlatmaya çalışacağız. Bu konu sadece tıp mensuplarını değil, tüm hastaları ve hasta yakınlarını da ilgilendirmekte olup, farkındalık yaratırsak amacımıza ulaşmış olacağız.

Antibiyotiklerin Uzun Süre Kullanımı: Doğru değildir. Süreğen enfeksiyonlar dışında genellikle ateş ve diğer enfeksiyon göstergeleri düzeldikten en fazla 3-5 gün sonra antibiyotik kullanımını sonlandırmak gerekir.

Dar aralıklı bir antibiyotikle ilgili enfeksiyonu tedavi edecek iken geniş aralıklı bir antibiyotik kullanımı: Doğru değildir. Olanak varsa en dar ve en uygununu vermek gerekir.

Enfeksiyon tedavisinde tek bir antibiyotik kullanmak yerine, ne olur ne olmaz, daha kuvvetli olsun, tüm bakterilere etkili olabilir diye çift antibiyotik kullanımı: Kesinlikle doğru değildir. Çift antibiyotik kullanmakla yan etkiler artmakta, bakteriyel direnç sorunu ile karşı karşıya gelinmekte, aynı zamanda ekonomik kayıp söz konusu olmaktadır. Çok ciddi ve özel hastalıklar dışında ikili hatta üçlü antibiyotik kullanımı hatalıdır.

Ağızdan antibiyotik kullanmak yerine, ona eşit değerde olan iğne şeklinde (intravenöz veya intramuskuler) antibiyotik kullanımı: Doğru değildir. Ağızdan verilen antibiyotik, iğne şeklinde verilen antibiyotikle aynı etki düzeyinde ise ağızdan vermek genellikle daha ekonomik, daha kolay ve daha pratiktir.

Antibiyogram yaptığımız halde, bu antibiyograma göre antibiyotiğimizi değiştirmek varken, aynı antibiyotik tedavisine inatla devam etmek: Doğru değildir. Antibiyogram yapmanın anlamını ortadan kaldırmış oluruz. Çok özel durumlarda klinik yanıt olumlu ise belki antibiyotiğimize devam edebiliriz. Akılcı antibiyotik kullanım koşullarından sapmamak koşulu ile.                                            

 Karaciğer, böbrek veya kan değerlerinde bozukluk olduğu halde doz ayarlaması yapmamak veya antibiyotiği değiştirmeme: Doğru değildir. Karaciğer ve böbrek fonksiyonları bozuksa doz ayarlamak (dozu azaltmak) gerekir. Gerekirse az toksik antibiyotikle değişim yapmak daha doğrudur.                     Her bakteriye hastane enfeksiyon etkeni bakteriymiş gibi davranmak ve ona göre antibiyotik vermek: Hayır, doğru değildir. Her bakteri hastane enfeksiyonu yapan bakteri (MRSA, Psödomonas, VRE vb.) değildir.

Güncel bakteriyel direnç durumlarını bilmeden, eski bilgilerle antibiyotik tedavisi yapmak: Yanlıştır. Çalışılan hastanenin, bölgenin, ülkenin ve diğer ülkelerin direnç durumlarını iyi takip etmek ve ona göre antibiyotik politikasını belirlemek gerekir.                                                            

Yorum ve önerilerimiz:

Toplumda en çok kullanılan ilaçların başında gelen antibiyotikler, maalesef akılcı kullanılmamaktan dolayı çok yanlışlar yapılmaktadır. Toplumu bu konuda aydınlatmak biz uzmanların en önemli görevi olmalıdır. Bir kere bakteriyel olma olasılığı düşük olan enfeksiyonlarda (akut bronşit gibi) hastaya hemen antibiyotik başlanmamalıdır. Eğer antibiyotik başlanacaksa da yukarıdaki ilkelerimizi göz önüne alarak çok titiz davranılmalıdır. Akılcı kullanılmayan her antibiyotik diğer kişilerdeki enfeksiyonlarda bakteriyel direnci arttırmada etkili olabilir. Olanaklı ise geniş spektrumlu (aralıklı) yerine, dar spektrumlu antibiyotik kullanımı daha yararlıdır. Konu sıklıkla görsel ve yazılı basında canlı tutulmalı yeni bilgiler kamuoyuna aktarılmalıdır… Artık sadece doktora danışmadan demiyoruz, bu konuda deneyimli ilgili doktora gidip tetkiklerinizi(kültür antibiyogram, mikroskobik araştırmalar)yaptırmadan antibiyotik kullanımının doğru olmadığını ve toplumsal suç olduğunu önemle vurguluyoruz.

ANTİBİYOTİK KULLANIMINDA YAPILAN HATALAR VE ÇÖZÜMLERİ