Bu konuyu genel istek üzerine bazı ufak değişikliklerle tekrar yazıyorum.
Mikrobik ya da diğer adı ile enfeksiyöz ishaller, tüm yaş grubunu, özellikle yaşlı, çocuk ve bağışıklık sistemi baskılanmış veya yetersiz kimselerde ciddi sorunlara yol açabilen yaşamlarını etkileyen en önemli Enfeksiyon Hastalıklarının başında gelmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde bebek ölümlerinin en önemli nedenlerinden biridir. Sadece gelişmemiş değil, gelişmiş ülkeleri de etkileyerek (mikrobik etkenlerde farklılık göstermekle beraber), bir ülkede veya birçok ülkede salgınlar yapabilir. Toplu yaşanılan; Okul, kreş, huzurevi, kışla hastanedeki hastalar ile bağışıklığı baskılanmış hastalarda, turistlerde ciddi sorun yaratabilir. Toplumsal, politik ve medyatik özelliği nedeni ile gündemi her zaman işgal etmiş, hatta bazı politikacıları yerinden etmiştir. Yaşlı, kalp ve böbrek hastalığı olanlarla, bağışıklık sorunları olanlarda( Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde) çok ağır seyredebilir. Önemlilik sıralamasında “Gelişigüzel antibiyotik kullanımında ve solunum yolları enfeksiyonlarından sonra gelen gruptadır.” Çok çeşitli yan hastalıklara (Komplikasyonlara) yol açabilir. Bunlar arasında; Malabsorpsiyon, laktoz intoleransı, alerji, artrit, su ve elektrolit bozukluğu sayılabilir. İshal nedeni ile özellikle az gelişmiş ülkelerde ekonomik kayıp had safhada olup, ülkemizde sadece 2005 yılındaki Malatya ilindeki ishal salgınının maliyeti 5 milyon lira olduğu belirtilmiştir. Her yıl dünyada iki milyon çocuğun ölümüne neden olan ishalin çözümü de koruyucu hekimliği ön plana alan sağlığın toplumsallaştırılması, bu çerçevede sağlıklı koşullarda su ve besin teminidir.
Tanımı:
Dışkılamanın sık ve sulu kıvamda olmasına ishal diyoruz.
İshal nedenleri: Mikrobik (Virüs, bakteri, parazit ve mantarla olanlar) ve Mikrop dışı nedenlerle olur
Kuluçka süresi:
Genellikle 8-14 saattir. Bazen uzayabilir.
Bulguları:
Ateş, kusma, karın ağrısı, dışkılama ağrısı, ıkınma, kilo kaybı, sıvı kaybı, baş ağrısı, baş dönmesi, ağızda kuruluk olabilir.
Ateş:
Temel neden mikropların barsak duvarına invazyonudur. Tifo, paratifo ishallerinde ateş sık gözlenir.
Kusma:
Çoğu enfeksiyöz ishallerde gözlenir. Mikrobun cinsine miktarına bağlı olarak az veya şiddetli olabilir.
Karın ağrısı:
Genellikle tüm enfeksiyöz ishallerde görülür. Özellikle kalın barsak tutulumunda kramp tarzında ve dışkılama ihtiyacı ile beraber gözlenir.
Kilo kaybı:
İshalin şiddetine bağlıdır. Uzadıkça belirginleşir.
Sıvı Kaybı:
Tüm ishallerde görülebilir. İshalin şiddeti ve süresine bağlıdır.
TANISI:
İyi bir öykü (Su ve besin kontaminasyonu açısından), fizik muayene ve dışkının mikroskobik bakısı, kültür ve antibiyogram testi ile ilgili kan testlerini yaptırmak gerekir. 10 günden fazla süren mikrobik ishaller genellikle parazit kaynaklıdır
İshalin Tedavisini nasıl yapalım?
Kaybedilen su ve elektrolitleri tolere ederse ağız yolu ile edemez ise sağlık merkezlerinde uygun serum tedavileri ile yerine koymak esastır. Bakteriyel ishal durumunda gerekirse uygun antibiyotik, paraziter ise antiparaziter tedavi esastır.
Yorum ve öneriler: Yukarıda da belirttiğimiz gibi temel sorun ülkenin geri kalmışlığı nedeni ile sağlıklı alt yapının yetersizliğidir. Su ve besinlerle bulaşma olduğundan (Özellikle içinde bulunduğumuz şu yaz günlerinde), şehirlerde özellikle sağlıklı bir atık giderim sistemi kurulmalıdır, içme sularının klorlanması sağlanmalıdır. Çözüm için bir diğer nokta su ve besinlerin sıkı denetlenerek, bunun için ilgili bakanlıkların temsilcilerinden oluşan üst kurul oluşturulması, yaptırımı olan her türlü hukuki üst yapısıyla donatılmasıdır. Bıkmadan yine söylemekte yarar var; KORUYUCU HEKİMLİK BİLİMSEL İLKELERİNİ ÖN PLANA ALAN BİR SAĞLIK SİSTEMİNE GEÇEMEZ İSEK İŞİMİZ ÇOK ZORDUR. KORUNMAK TEDAVİDEN ÜSTÜNDÜR
