Her zaman belirttiğim gibi tıbbi sözcükleri Türkçeleştirirken bazen tam anlamını verememe endişesi taşıyoruz. Ortalama okuyucu kitlesini göz önüne alırken, olanak elverdiği ölçüde tıbbi terminolojiden kaçayım derken bazen bilimsel kavramlardan uzaklaşma endişesini taşımıyoruz dersem yalan olur. Konu anlaşılsın, her düzeydeki okuyucu kavrasın ilkesinden hareket etiğimiz için doğal olarak zorlanıyoruz. Konuyu irdelerken somut koşulları değerlendirip ona göre konuyu yazmaya çalışıyoruz. Bir kişiye bile mesajımızı iletebiliyorsak amacımıza ulaştığımızı sanıyorum. Burada konu başlığımız olan oksiyurazis “Kıl Kurdu” parazitinin yaptığı enfeksiyon (Enfestasyon) anlamında olup, ülkemizde en çok gözlenen parazit enfeksiyonu olarak bilinir. Tıbbi ismi “ENTEROBİUS VERMİCULARİS (OKSİYUR)” olup halk arasında kıl kurdu, ipliksi solucan v.b adlandırılır. Ilıman bölgelerde, iç çamaşırı giyme oranı düşük yörelerde ilkokul çağında sık görülür. Bu solucanın yaşam süresi birkaç aydan başlayıp yıllara uzanabilir. Enfeksiyonu geçiren tekrar tekrar geçirebilir. Yine konuyu sorulu yanıtlı anlatmaya çalışalım…
Kıl kurdu paraziti
Dişileri 8-13 mm uzunluğunda, 0.3-0.5 mm genişliğinde, erkekleri daha kısa ve ince olup uzunluğu 2-5 mm, genişliği ise 0.1-0.2 mm’dir. Beyaz renkli olup kalın ve eğri kuyruğa sahiptirler.
Enfeksiyon süreci
Ağızdan alınan enfeksiyon yapma kabiliyetindeki yumurtalar on iki parmak bağırsağında açılıp ortaya kurtçuklar çıkar. Kör bağırsakta olgunlaşır. Döllenmeden sonra erkekler ölür, dışkı ile dışarı atılırlar. Dişiler yumurta üretmeye başlayarak nerdeyse tüm vücutları yumurta ile dolar. Makattan dışarı doğru çıkarak makat ve genital bölge çevresine yumurtalarını bırakır. Yumurtaların tamamı bulaşıcı ve döllenmiş olup mikroskopta “yarım kesilmiş limon” şeklinde görülür. Kıl kurdu bağırsak yüzeyine yapışarak organik maddeler ve kanla beslenir. Çeşitli genital organlara yerleşerek değişik bulgulara yol açabilir.
Oksiyurazis’in bulguları
En önemli ve tipik bulgusu makat çevresindeki kaşıntıdır. Bu kaşıntı giderek yayılabilir. Kaşınmaya ait izler saptanabilir. Diğer bulguları salya akması, yastık ıslatma, karın ağrısı, bulantı, bazen kusma, diş gıcırdatması, uyku düzensizlikleri, kâbus, bazen de gece işemeleri olabilir.
Nasıl tanı koyabiliriz?
Yukarıda belirttiğim bulguları olan kişide kıl kurdunun enfeksiyon oluşturduğundan şüphelenmek gerekir. Fizik muayenede özellikle makat çevresinde kaşıntı izleri ile bazen ince iplik şeklinde parazitin kendisini görebiliriz. Üç gün üst üste yapılan tetkikte; sabah dışkısında parazit ve/veya yumurtasının gözlenmesi tanı koydurur. Daha doğru yöntem, makat veya genital organ çevresine selofan bant yapıştırıp örnek alarak lam (mikroskop üzerine konan cam parçası) üzerine yapıştırılıp, mikroskopta yumurtaların saptanmasıdır.
Kıl Kurdu enfeksiyonunu tedavisi ve korunma yolları
Pirantel Pamoat süspansiyonu veya çiğneme tabletinden 11 mg/kg tek doz veya Albendazol 400 mg tablet veya süspansiyonundan (Andazol) tek doz verilir. 2 hafta sonra aynı dozları tekrarlamak gerekir. Aile fertleri ve hastanın birlikte yaşadığı tüm kişiler tedavi edilmelidir. Kıl kurdu dışkı ağız yolu ile bulaşan, ilkokul çağı çocuklarda daha sık görülen bir solucandır. El yıkama, tuvalet eğitimi basit hijyen kurallarına uyma, çamaşırları sıcak ütü ile ütüleme ve tedaviye başlamadan önce aileyi eğitmek önemlidir.
Yorum ve önerilerimiz: En çok gözlenen bu solucanın yaptığı hastalık (Oksiyurazis) dünyada en yaygın görülen parazitozlardan biridir. Hava yolu ile bulaşabileceğini, bazen hiçbir belirti vermeden kişiyi hasta edebileceğini unutmamak gerekir. Çözüm sağlık alt yapısının düzeltilmesi, hijyen kurallarının bilimsel ölçekte yerine getirilmesi. Sağlığın kamulaştırılması. Koruyucu hekimliğin ön planına alınmasıdır. Korunma tedaviden üstündür.
