İzmir’de atık yönetiminde yeni dönem

YUSUF ÇAĞIRTEKİN-ÖZEL HABER / Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Türkiye Çevre Ajansı (TÜÇA) alınan karar ile Zorunlu Depozito Sistemi hayata geçiriliyor. Sistemin hayata geçirilmesi için belirlenen pilot illerden bir tanesi de İzmir. Yeni hayata geçirilecek olan bu sistem kapsamında içecek ambalajlarının iadesine teşvik verilecek ve bu sayede hem geri dönüşüm oranları artacak hem de doğaya verilen zarar azalacak. Çevre mühendisleri, İzmir’in yüksek nüfusu ve kozmopolit yapısıyla bu sistemin etkili biçimde uygulanabileceğini vurgularken, vatandaşların Depozito İade Makineleri (DOA) aracılığıyla geri dönüşüme daha aktif katılım sağlayacağını belirtiyor. Hayata geçirilecek olan bu yeni sistemi değerlendiren Çevre Mühendisi Yakup Ateş bu düzenleme ile kentin çöp diye bilinen atıkların hammaddeye dönüşeceği bir döneme giriyor. 

MİLLİ EKONOMİ GELİŞECEK

Yeni depozito sisteminin gelmesiyle birlikte ilk olarak tüm içecek üreticileri zorunlu olarak kayıt altına alındığını vurgulayan Ateş, “Depozito yönetim sistemine dahil olarak logo ve barkodlara sahip olan işletmeler, ürettikleri ürünleri cam, plastik ya da alüminyumdan elde edilmiş geri dönüşümü mümkün olan ambalajları kullanarak piyasaya sürdüler. Bu sistemde birlikte evsel nitelikli yani çöp diye tabir ettiğimiz atıkların içerisine karışması engellenecek ve Türkiye’de geri dönüşüm oranı artış gösterecektir. Bu durum milli ekonominin gelişmesine, doğal kaynak yani hammadde kullanımını da azaltmış olacak. Bu sistemle birlikte günlük olarak ortaya çıkardığımız atıklarla ilişkilerimiz yeniden şekillenecek ve kişisel çevreci duygumuz daha da ön plana çıkacak” ifadelerini kullandı.

ÇEŞİTLİ TEŞVİKLER VERİLECEK

Yeni sistemin uygulanacağı pilot illerden bir tanesi de İzmir. İzmir’in yeni sisteme entegrasyonu hakkında bilgiler veren Ateş, “İlimiz nüfus yönünden Türkiye’nin 3. Büyükşehri ve oldukça kozmopolit bir yapıya sahip olan şehir. Hem nüfus yapısıyla hem mavi ve yeşil ekonomisiyle İzmir’de günlük olarak oluşan evsel nitelikli katı atık ve ambalaj atık miktarları oldukça yüksek seviyelerde. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 verilerine göre bir insanın 1 günde 1,03 kg atık ortaya çıkarmasıyla yaklaşık 5 milyonluk bir nüfusa sahip olan İzmir’de kentsel atık yönetimi oldukça fazla önem arz ediyor. Depozito yönetim sisteminin İzmir’de uygulanmasıyla birlikte geri dönüşümü ve geri kazanımı mümkün olan atıklar kentsel atık yönetim süreçlerinin içerisinden ayrılarak hem alandan hem zamandan hem yakıttan hem de atık yükünden olumlu yönde kazanımlar, tasarruflar gerçekleştirileceği öngörülüyor. İzmir’de toplumsal bilinç seviyesinin bölgeden bölgeye değişmekle birlikte yüksek olduğu aşikâr olup, depozitolu ürünlerin DOA adı verilen makinalara uygun şekilde atılmasıyla vatandaşlara çeşitli teşvikler verilebileceği de ifade edilmektedir. Ancak bu ekipmanların sayısı, atık yük kapasitesi gibi teknik durumlarda bu durumu olumlu ya da olumsuz şekilde etkileyebilecek” dedi. 

TELEFONLARA DOA UYGULAMASI

Ateş, Türkiye Çevre Ajansı’nın yerel yönetimlerle birlikte iş birliği içerisinde ilk olarak kamu bina ve yerleşkelerine, büyük ve zincir marketlerin belirlenen alanlarına depozito iade makinaları yerleştirilebileceği ifade edildiğini söyleyerek, “Ekipmanların ilgili muhtelif noktalara yerleştirilmesiyle birlikte, bir uygulama olan telefonlara indirilebilen DOA uygulaması telefonlara indirilebilecek ve kişisel olarak bu uygulamaya giriş sağlanabilecek. İade işlemi gerçekleştirilmeden önce sisteme kayıtlı kişiler makinaya bağlantılı olacak ve iade etmek istedikleri depozitolu ürünleri ekipmana yerleştirerek iade edebilecekler. Uygulamayı indiremeyecek ya da kullanamayacak olan vatandaşlar için ise fiziksel kart ile işlem yapabilecekleri ifade ediliyor” şeklinde konuştu. 

VATANDAŞLAR AÇISINDAN ÖNEMLİ

Depozito iade makinalarının sahaya yerleştirilmesi, iade sürecindeki teşvik durumu, halkın bu geri dönüşüme katılımını etkileyebileceğine dikkat çeken Ateş, “Teşvik durumlarının sadece belirli bir ücret karşılığı dışında, doğamıza ve Dünyamıza katkısını da dile getirmek bilinçli ve vicdani vatandaşlarımız açısından da önem taşıyor. Büyük ve zincir marketler için; 28 Nisan 2025 tarihinde Türkiye Çevre Ajansının resmi internet sitesinde duyuru yayınlanmış olup, ‘Ulusal Ölçekte Zorunlu Depozito Yönetim Sistemi’ne tabi içecek ambalajlarını satışa sunan ‘Büyük Mağaza’ veya ‘Zincir Mağaza’ olarak tanımlanan işletmelere yönelik olarak Depozito İade Makinesini (DİM) tedarik eden işletmeler için; DİM kurulu şube başına aylık 20 bin TL mali ve teknik destek sağlanacağı’ ifade edilmiştir. Ayrıca kamu kurum ve kuruluşlarının yerleşkeleri başta olmak üzere, Atık getirme merkezleri, Geçici depolama alanı gibi noktalara DOA makinalarının da yerleştirilebileceği ve iş birliği içerisinde olunması TÜÇA tarafından ifade ediliyor” değerlendirmelerinde bulundu. 

SIFIR ATIK HEDEFİNE HİZMET EDECEK

“Geri dönüşümü ve geri kazanımı mümkün olabilecek atıkların, kentsel atık yönetimi sisteminden ayrılması Sıfır Atık hedef ve ilkelerine hizmet edecektir” diyerek açıklamalarını sürdüren Ateş, “İadesi gerçekleştirilen ürünler çöp kuru ve tenekelerine gitmeyerek dönüşecek, kazanılacak ve hammaddelerimiz korunacak, ağaç ve suyumuzdan da tasarruf sağlanacaktır. Ancak sistemin kendi içerisinde elbette ki cevap bekleyen soruları olacak. Bu sorulara cevaplar ise sahadan birebir uygulama ve örneklerle çözüme kavuşturulabilecek” dedi.