İzmir'de 'maaş krizi': Belediyeler işçilere borç batağında!

YUSUF ÇAĞIRTEKİN-ÖZEL HABER - 31 Mart 2024 Mahalli İdareler Genel Seçimleri’nin ardından göreve gelen belediye başkanları, meclis üyeleri ve belediye bürokratlarının temel olarak uğraştığı ortak sorun personel maaş ödemeleri sorunu oldu. Yerel seçimin ardından başlayan grev furyası, Bayraklı, Buca, Karşıyaka, Çiğli’de kendini gösterirken son olarak geçen yaz memurların sosyal denge tazminatı sorunuyla boğuşan İzmir Büyükşehir Belediyesi, yaklaşık 2 hafta önce başlayan ve 1 hafta boyunca süren toplu iş sözleşmesi krizi nedeniyle grev sorunuyla karşı karşıya geldi. Özetle; ülkenin ekonomik darboğazda oluşu ile hükümetin yerel yönetimlerden vergi alacaklarını kesintilerle ödeme yapmaya başlaması, önceki dönemlerden yeni dönemlere yansıtılmış birçok plan ve projenin ödemelerinin gecikmesi, faizleri ve borç yükü ile belediyeler ödeme planlarını yapamaz ve maaş ödeyemez duruma geldi. Kimi belediyeler de bu süreçte personeline ödeme yapmayı tercih etmeyip, sorunun büyümesine göz yumdu. Bizler de hali hazırda İzmir’de belediyelerin personel maaşlarını ödeme sorunsalını mercek altına aldık.

İzmir Büyükşehir Belediyesi

İZDOĞA Şirketi
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin iştirak şirketlerinden İZDOĞA’da maaşlar bu ay gününden önce yattı. İZDOĞA’da genel olarak maaş ödemeleri Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kesintilerinden dolayı en fazla 1 hafta geç yatırılıyordu. Problemin çözüldüğü iddia ediliyor. Maaşların geçen ay parçalı bir şekilde yattığı ama ilk ödemede yüzde 70’inin yattığı öğrenildi. Kalan kısmı ise 1 hafta içerisinde tamamlandı. 

İZELMAN-İZBETON ve Ege Şehir şirketleri

1 Ocak’tan önce imzalanan toplu iş sözleşmesi sonrası işçilerin 200 bin TL’den fazla maaş alacağı var. Bu para hiçbir şekilde alınamıyor. Parça parça bile ödenmiyor. Onun dışında maaşlar genel olarak parça parça alınıyor. Alınan bilgilere göre; grevin ardından maaşlar yatırıldı ama eksik yatırıldı. İşçilerin birçoğunun maaşının 15 bin TL’si ödenmedi. Bu şirketlerde toplamda 20 binden fazla personel çalışıyor. İşçilerin ortak şikayeti; imzalanan toplu iş sözleşmesinde yer alan maddelere uyulmuyor olması. Öte yandan İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde çalışan memurların da sosyal denge tazminatını tam alamama sorunu var. Memurlar sosyal denge tazminatlarını 3 parça şeklinde alıyor. İşçilerin ortak şikayetlerinden en önemlisi ise; greve de konu olan eşit işe eşit ücret sorunu. Belediyenin iki ayrı şirketinde şoförlük yapan kişilerin maaşları arasında uçurum farklar var.

Konak Belediyesi

Mayıs ayında Konak’ta toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine eylemler başlamıştı. Süreç uzlaşı ile sonuçlandı ve en düşük işçi ücreti 58 bin liraya çıktı. Hali hazırda belediyenin iştirak şirketi Merbel’de maaşlar yatırılıyor ama 5 taksitle ödeniyor. Maaşlarını 5 parçada alan ve kredi, kira, fatura ödemesi olan işçiler için parça parça ve birbirine uymayan şekilde yatırılan maaşlar mağduriyet yaratıyor. 

Menderes Belediyesi

Belediyeye ait Cumaovası şirketinin maaşları çoğu zaman parça parça yatıyor. Maaş ödemeleri de belediyenin arazi satışında sonra oluyor. Şu anda geriye dönük ödemeler yapıldı ama 2025 yılında Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı ikramiyeleri yatırılmadı. Zira belediye personeli yılda 4 devlet ikramiyesi alıyor, 2 sendika ikramiyesi alıyor. Son dönemde belediyeden emekli olanlar tazminatlarını alamayınca mahkemeye gitti. Onlar da İzmir Büyükşehir Belediyesi İZSU Genel Müdürlüğü’nden Menderes Belediyesi’ne aktarılan paralarla tazminatlarını aldığı iddia ediliyor.

Urla Belediyesi

Urla İzmir’de maaşların sorunsuz yattığı ilçelerden bir tanesi konumunda. Memur ve işçi fark etmeksizin tüm maaşlar günü gününe yatıyor ve personelin belediyeden alacağı bulunmuyor. 

Buca Belediyesi

Mali açıdan en kötü yönetilen belediyelerin başında Buca Belediyesi geliyor. Maaş krizinin fazlaca hissedildiği belediyede durum biraz karışık ve sizler için maaş krizini şu şekilde özetleyelim: Buca Belediyesi personel maaşlarını aylarca erteleyerek geçen senenin son resmi iş günü imzaladığı TİS ile işçilere geriye dönük maaş alacaklarının farklarını ve yan haklarını henüz yatırmadı. Yani Buca Belediye personeli geçen sene temmuz ayından alacaklarını temin edemedi. Bu maksatla iki kere kredi çekmek için meclis görüşmeleri ile yetki alan Buca Belediyesi yetkilileri geriye dönük maaş farkları ve yan hakları ve bazı gıda kartlarını eksik ve bazı gıda kartlarını da tamamen ödeyemedi. Aynı zamanda işçilerin 1.5 maaş alacakları bulunurken Ramazan Bayramı’na maaşsız giren işçiler bu sefer Kurban Bayramı’nda iki ay biriken maaşlarının yarısını alabildi. Bazı maaşların ise iki, üç taksitle ödenerek ortalama en iyi ihtimalle işçinin eline 45-50 günde bir maaş geçtiğini hesapladık. Belediyenin şirket iştiraklerinde ise durum çok daha karanlık ve 3-4 aydır iştiraklerin çalışanlara maaş ödenmemesi bazı hizmetleri durma noktasına getirmiş durumda. Bu süreçte TİS imzalanmadığı için grev yapma kararı alan sendika önce grevi durdurdu, sözleşme imzalandıktan sonra da maaşları ödemekte çok daha zorlanan belediye yetkililerinin maaş ve geriye dönük alacakların ödeme sözlerinin tutulmaması sonucunda oturma eylemi başlatılmış Ankara'dan sendika temsilcilerinin devreye girmesiyle bir kriz daha ertelenmişti. Personele dair ve maaşlarını isteyen sendika temsilcileri ile Belediye Başkanı arasında kamuoyuna yansıyan karşılıklı atışmalar olmuş son olarak mayıs ayında Ankara'dan gelen sendika temsilcilerinin Belediye Başkanı ile görüşmesine ümitlenen işçiler en geç Mayıs sonu ödeneceği sözü verilen alacaklar için Ağustos ayı için çalışma yapıldığını bildirerek alacakları tekrar ertelendi. Nisan ayından yarım kalan maaşlar için işçilere Haziran ortasında ödeme sözü verilirken Mayıs maaşlarının ise Temmuz ortasını bulması bekleniyor. Kısacası Buca’yı bir sene içerisinde maaş ödeyemeyen bir yönetim ile işçilerin Erhan Başkan'ı arar oldukları söylemlerine yansıyor. Tüm bu aksaklıklar işçilerin performansını, iş kalitesini ve motivasyonunu da son derece olumsuz etkiliyor. Kirasını ödeyemeyen, evinden çıkarılan, akşam saatlerinde taksicilik yapan belediye personeli bankalara kredi kartı ve kredi borçlarını ödeyemeyince ellerine maaşları geçmeden banka faizlerine alacaklarını kurban ediyor.

Karşıyaka Belediyesi

Karşıyaka Belediyesi geçen dönemden beri, personel maaşlarını ödeme konusunda büyük zorluklar yaşıyor. Belediye emekçileri de bu durumdan rahatsız olduklarını zaman zaman eylemleriyle gösteriyor. Belediyedeki maaş krizinin detayları ise şu şekilde: Karşıyaka Belediyesi’nde Kent A.Ş ve Personel A.Ş olmak üzere iki şirket bulunuyor. Buna mukabil bir de memurlar var. Kent A.Ş personelleri ocak ayının maaşının 3. taksitini almasına rağmen halen ocak ayı maaşının tümünü alamadı. Ocak ayı bitmediği gibi Şubat, Mart, Nisan ayları maaş ödemeleri de halen yapılmadı. 15 Haziran’da ise buna Mayıs ayı da eklenecek. Bunun yanında personellerin geriye dönük Toplu İş Sözleşmesi farkı alacakları da var. Yani bu ayın 15’inde belediye personel başına 250 bin TL civarında bir maaş borcu olacak. Alınan bilgiye göre geçen dönem Karşıyaka Belediye Başkanı olan Cemil Tugay’ın son 3 yılında ve şimdiki belediye başkanı Yıldız Ünsal’ın 1 yılı aşkın görev süresinde ödemeler hep dengesiz yapıldı. Maaşların 8 takside bölündüğü zamanlar da oldu. Karşıyaka Belediyesi’nde çalışan memurların durumları da parlak değil. Memurların 3 adet sosyal denge tazminatı ve fark alacakları var. Memurların da 65 bin TL civarında belediyeden alacağı var. 

Karabağlar Belediyesi

Karabağlar Belediyesi’nde personel maaşı ödemeleri hali hazırda 2 taksit halinde parça parça yatırılıyor. Öncelikle ikramiye ve mesailer ödeniyor, sonrasında ise maaşlar ödeniyor. İşçilerin TİS kaynaklı geriye dönük alacakları bulunurken; personellerin kişi başı 35-40 bin TL arasında bir alacakları mevcut. Mayıs ayının gıda çeklerinin, ikramiyelerinin ve mesailerinin alınmadığı öğrenilirken; işçilerin Mart ve Nisan aylarına ait toplamda 3 tane de bayram avansı ve gıda çeki alacağı bulunuyor.