Harvard’dan alzheimer’da devrim: Düşük doz lityum orotat hafızayı geri getiriyor

Harvard Tıp Fakültesi’nde görev yapan genetik ve nöroloji alanının önde gelen isimlerinden Prof. Bruce A. Yankner liderliğinde yürütülen yeni araştırma, Alzheimer hastalığına ilişkin çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Fare modellerinde, hastalığın ilerlemesini durdurmanın ötesinde adeta geriye çevrilmesi sağlandı. Bunun sırrı ise beynin doğal dengesine yakın düşük dozda “lityum orotat” maddesi.

LİTYUM OROTAT İLE BEYİN FONKSİYONLARI YENİDEN CANLANDI

Araştırmanın temel bulgusu, farelere verilen düşük dozda lityum orotat sayesinde, Alzheimer’a bağlı olarak bozulan beyin işlevlerinin neredeyse tamamen iyileşmesi oldu. Bu madde, Alzheimer hastalığının temel biyolojik belirtileri olan amiloid plakları ve tau protein yumaklarını yok etti. Sonuç olarak, sinir hücreleri arasındaki iletişim yeniden sağlandı, hafıza fonksiyonları tazelendi.

UZMANLARDAN “HIZLI KLİNİK DENEME” ÇAĞRISI

Washington Üniversitesi Sağlıklı Yaşlanma ve Uzun Ömür Araştırma Enstitüsü’nün eski direktörü Prof. Matt Kaeberlein, çalışmayla ilgili değerlendirmesinde, “Lityum orotat erişimi kolay ve neredeyse ücretsiz bir madde. Bu nedenle hızlıca, rastgele kontrollü klinik denemelere başlanması şart. Aksi takdirde Alzheimer araştırma camiası adına büyük bir ayıp olur,” ifadelerini kullandı.

ANCAK “İNSANLARDA ETKİSİ HENÜZ NET DEĞİL” UYARISI

Prof. Yankner ise temkinli yaklaşarak, henüz insanlarda kapsamlı testlerin tamamlanmadığını vurguladı: “Farelerde etkili çıkan her yöntem insan beyninde aynı sonuçları vermeyebilir. Bu nedenle lityumu şimdilik tedavi amaçlı kullanmak riskli. Çalışmanın farklı laboratuvarlarda tekrarlanması gerekiyor.”

ALZHEİMER’IN BUGÜNÜ VE YARINI

Amerikan Alzheimer Derneği verilerine göre ABD’de 7 milyondan fazla kişi Alzheimer hastası ve bu sayı, 2050’ye kadar 13 milyona ulaşması bekleniyor. Mevcut tedaviler hastalığın seyrini yavaşlatmaya çalışsa da, tamamen durduracak veya geriye çevirecek ilaç henüz bulunamadı. Harvard’daki bu yeni çalışma ise bu durumun değişebileceğine dair güçlü bir umut ışığı yakıyor.

LİTYUMUN ROLÜ VE ALZHEİMER SÜRECİNDEKİ ETKİSİ

Lityum, beyindeki nöronlar arası bağlantıları güçlendiren, miyelin kılıfının oluşumuna destek veren ve mikroglia hücrelerinin beyin atıklarını temizlemesini kolaylaştıran hayati bir element olarak ön plana çıktı. Araştırma, normal yaşlanma sürecindeki hafıza kayıplarına karşı da lityumun destekleyici olduğunu gösterdi. İnsanlarda doğal lityum seviyesinin yüksek olması, daha iyi hafıza performansıyla ilişkili bulunuyor.

DÜŞÜK LİTYUM SEVİYESİ ALZHEİMER GELİŞİMİNİ HIZLANDIRIYOR

Yankner’in ekibi, 500’den fazla insan beyninde yaptığı incelemelerde, doğal lityum miktarının bipolar bozukluk için reçete edilen dozların binde biri kadar olduğunu ortaya koydu. Lityum eksikliği, amiloid beta plaklarının ve tau yumaklarının artmasına, sinaps hasarına ve mikrogliaların beyin temizliğinde yetersizliğe yol açıyor; bunlar Alzheimer’ın temel mekanizmaları arasında.

FARELERDE “MUCİZEVİ” ETKİ

Deneylerde sağlıklı farelere düşük lityum içeren diyet verildiğinde, hafıza kayıpları ve sinaptik yıkımlar görüldü. Ancak yaşlı farelere lityum orotat uygulandığında, hafızaları genç erişkin seviyesine yükseldi. Hem amiloid hem de tau proteinleri azaldı, mikroglia hücreleri plak temizliğinde aktif hale geldi.

YAN ETKİ RİSKİ DÜŞÜK, KLİNİK DENEMELER İÇİN İDEAL

Prof. Yankner, lityum orotatın düşük dozda kullanılması sayesinde klasik lityum tedavisinde görülen böbrek ve tiroid yan etkilerinin riskinin oldukça azaldığını söyledi. Bu da klinik denemelerin hızlanmasına kapı aralayabilir.

DİĞER NÖRODEJENERATİF HASTALIKLAR İÇİN UMUT?

Araştırma ekibi, Parkinson gibi diğer sinir sistemi hastalıklarında da lityum orotatın etkisini araştırıyor. Bu bulgular, gelecekte nörolojik hastalıkların tedavisinde yeni bir dönemin başlangıcı olabilir.

BİLİM DÜNYASININ YENİ ODAK NOKTASI

MIT’den Picower Öğrenme ve Hafıza Enstitüsü Direktörü Prof. Li-Huei Tsai, çalışmanın genetik odaklı Alzheimer araştırmalarına yeni bir bakış açısı kazandırdığını belirterek, “Genetik dışı risk faktörlerine ışık tutan bu sonuçlar oldukça heyecan verici” dedi.

Kaynak : HABER MERKEZİ