Sigara yasaklarına bir destek de Terzioğlu’ndan

ONURHAN ALPAGUT-ÖZEL RÖPORTAJ

Tıbbi Biyoloji ve Genetik dalında yaptığı çalışmaların yanı sıra sanat çalışmaları ve sigara konusunda verdiği konferanslarla da tanınan Prof.Dr. Orhan Terzioğlu sorularımızı yanıtladı.

Sigaranın içindeki kimyasal maddeleri ayırıp her birinin genlerde ne etki yaptığını ilk ölçen insanlardan biri olduğunu belirten Terzioğlu, "Sigara dumanı analizlerine başladım ve uluslararası bir proje yazdım. NATO'dan kabul edildi ve İngiltere'ye gittim. İngiltere'de Toksik Maddeler Laboratuvarı'na giderek çalıştım" dedi.

 Sigara ile ilgili yaptığınız çalışmalardan ve araştırmalardan bize kısaca bahseder misiniz?

Sigara konusunda dünyada yapılan ilk çalışmalardan birini ben gerçekleştirdim. Asistanken başladığım doktora tezimin yanında bu çalışmaları da yaptım. Türkiye'de yapılan ilk gen aktarım testini gerçekleştirdim. Bana özel bir laboratuvar verildi ve 1975 yılında tezi bitirdim. Aynı dönemde 3 ay tez yazdım. O yıllarda genler üzerine kimyasalların etkisi ölçülebilmesi konusunda hayvan deneyleri vardı.  Ben de bakterilerle çalışıyordum ve iki deneyi birden yapma şansım oldu. Türkiye'de bu konuda yayın yoktu.

Bakterilerle çalışma fikri nasıl doğdu?

Aklıma şöyle bir fikir geldi; madem mikroplar değişikliğe uğruyor ve antibiyotiğe direnç kazanıyor ya da kaybediyorlar o zaman bu kimyasal maddeler kanser yapıyorlarsa genleri değiştirmeleri lazım. İnsan üzerindeki genin temel molekül yapısı ile bakterinin de çınar ağacının da hayvanın da molekül yapısı aynı. O dönemde hocalarımız da destekledi ve denedik. Bir test geliştirdim. Çevresel kanserojenlerin bakteri testlerini yaptık. O güne kadar hayvanlar üzerinde muazzam pahalı deneyler yapılırken biz bunu bir küçük tüpe indirgedik. Özel cihazlar aldık ve duman analizlerine başladık.

PROJESİ NATO TARAFINDAN KABUL EDİLDİ

İngiltere'de gerçekleştirdiğiniz çalışmanızdan söz edecek olursak…

Sigara dumanı analizlerine başladım ve uluslararası bir proje yazdım. NATO'dan kabul edildi ve İngiltere'ye gittim. İngiltere'de Toksik Maddeler laboratuvarına giderek çalıştım. Beni referans gösterdiler. Gittiğimde tasarruflu çalışarak artan testleri Türk sigaralarında kullandım. Sigaranın içindeki kimyasal maddeleri ayırıp her birinin genlerde ne etki yaptığını ilk ölçen insanlardan biriyim. Bu benim doçentlik tezimdi. Bu rakamlar hala geçerli. İlerleyen süreçte bu konuda alınan kararları takip etmek bu nedenle beni çok memnun etti.

Sigara tüketimini azaltmak amacıyla bildiğiniz üzere paketlerin üzerine fotoğraflar yerleştirildi. Sizce bunun tüketiciler üzerinde ne gibi etkisi oldu?

Sigara ile ilgili olumsuz cümleler içeren yorumlar yaptığınızda insanlarda eksi yönde reaksiyon oluşuyor. Yıllar önce sigara paketleri siyah üretildiğinde satışlar arttı. Bizler paketlerin üzerine ölü resmi koyduk. Bu uygulamalarla sigara içen 100 kişinin 100'ü de sigara tüketimini arttırdı. Bir şey yapıyorsak etkini doğru yöntemlerle ölçmemiz lazım.

BİRİNİN ZEVKİ DİĞERİNİN EZİYETİ OLABİLİYOR

Sigara konusunda hükümetimizin uygulamaları mevcut.  Konu hakkında düşünceleriniz nedir?

Sigaranın bırakılması için uygulanan en doğru yöntemlerden biri hükümetin getirdiği yasaklar. Otobüslerde ve kapalı alanlarda sigara içilmesinin yasaklanması faydalı oldu. Bu hükümetin yaptığı en önemli işlerden biri bu oldu. Sigaranın kapalı yerlerin önündeki açık yerlerde yasaklanması da gündemde. Bu şekilde yasaklanması da çok iyi olacak. Bu insanlarda önce rahatsızlık yaratacak. Sigara içenlerin yüzde 35'i sigara dumanından kendisi de rahatsızdır. Sigarayı bırakanlar ise ilk tepkileri koku ve tat almaya başladıkları yönünde oluyor.  İkinci ise evdeki suratsızlık kalktı derler. Eşlerden biri sigara içmiyorsa diğer için müthiş bir eziyettir.

4 BİN ÜZERİNDE KONFERANS VERDİ

Sigara konusunda bugüne kadar kaç konferans verdiniz?

Halka yönelik eğitim nasıl yaparız diye düşünürken il sağlık müdürlüğü ile birlikte çalıştık. 5 yıl boyunca 4 bin maddenin genler üzerindeki etkilerini gece gündüz araştırdım. Şimdi bilgisayarlar ile yapılıyor bu işler. Ben anlatırken bakterinin içinde ne olduğunu görüyorum. Sigara dumanındaki 4 bin maddeyi görebilir hale geldim. Bir işe uzun yıllar konsantre olarak bakınca görüyorsunuz. İlk defa akciğer kanser oranı düşüyor. Ve düşecek bir insanın sigara bırakması kendi kararıdır. Bu irade konusu sigarayı bırak demenin faydası yok. Bu konuda şu ana kadar 4 binin üzerinde konferans verdim. Biz anketlerden sonra sigara bırakmanın önemli olduğunu gördük. Milli Eğitim Müdürlüğü ve Sağlık Müdürlüğü işbirliği ile İzmir'deki tüm okullarda konferans verdik. Konu başlığı olarak da genetik ve sağlıklıysam başlığını seçtim. Sigarayı konunun içinde 2 buçuk dakika da anlattım. Konu sigara olunca dinlenmiyor.

BİR NEFESTE 167 MADDE DİREK GENLERİNİZE ETKİ EDİYOR

Sigara alışkanlığı olan bir insana, bu alışkanlığı bıraktırmak için nasıl yaklaşılmalı?

Sigarayı bırakması için insanın inanması gerekiyor. Bu vücut genlerden yapılıyor. Bu duvar tuğladan ve bir balyoz vurursan yıkılır. Sigara da 4 bin balyoz tek nefeste 4 bin zarar verici madde vücuda girer. Bunların 167’si doğrudan doğruya genlerinizi etkiler. Bu konuları 100 kişiye anlatsanız 4 kişinin aklına şüphe girse başarı sayın. 2.5 senedir madde bağımlılarıyla konferanslar yapıyorum. Salondan hiç kimse çıkmıyor, hiç tartışma çıkmadı. Sonuna kadar 10’uncu dakikadan sonra gülerek izlemeye başlıyorlar. Asla ağzımdan uyuşturucu kötüdür lafı çıkmadı, suçlamada bulunmadım. Bu konuyu güzellikle anlatmasam, etrafımda bu kadar insan olmazdı. Birine nasihat ederseniz bakışınız değişir. Bu da o kişiye yansır ve perde gelir. O konu orada biter. 15 günde bir bağımlı konferansı veriyorum. Gelin salonu izleyin o salondan kimse çıkmıyor. Konferans bittiğinde yanıma gelip hikâyelerini anlatıyorlar.

Kutu Kutu Kutu…

Prof.Dr. Orhan Terzioğlu kimdir?

Hacettepe Üniversitesi lisans sonrasında bakteriler arası antibiyotik direnç genlerinin haritalanması ve aktarımı konusunda doktora tezini 1975’de tamamladı. Aynı dönemde çevresel kanserojenlerin mütajenik ve kanserojenik etkilerini saptamada bakteri testleri geliştirdi. Ayrıca düşük tenörlü atık maden dekopaj alanlarının çevresel kirlenmeyi önlemek ve saf maden eldesinde kullanılmak üzere Türkiye’deki madenlerden T.Ferrooksidans bakterileri izole edip geliştirdi. 1976’da NATO bilimsel proje yarışması kazanarak kanserojenlerin saptanması alanında yurtdışı çalışmalar yaptı. 1980’de EÜ. İzmir Tıp Fakültesinde öğretim görevlisi olarak tayin edildi. 1981’de Türk sigaralarındaki mütajen, kanserojen maddelerin saptanmasında Ames testinin geliştirilerek kullanılması konusunda yürüttüğü araştırmalarla tıp da doçent oldu. Türkiye kalıtsal hastalıkların tanısında moleküler genetik yöntemlerin kullanılmasıyla 1989’da Tıbbi Biyoloji ve Genetik dalında profesör unvanı kazandı. Farklı hastalıkların genetik kaynaklarını saptamada Y.L. ve Doktora çalışmaları yönetti. İnsanda bakır birikmesine yol açan ve erken yaşta öldürücü olabilen Wilson hastalığına yol açan mutasyonların saptanması, hatalı genetik dizinin bakterilere nakli ve testler için kullanılmaları alanında yönettiği doktora çalışması sonra Dokuz Eylül Tıp Fakültesi’nde emekli oldu.

kutu kutu kutu

Sigaranın zararları;

-Gebe kadınlar ve bebekleri için oldukça zararlı olup doğduklarında yüzde 65’lik kısmı sakat dünyaya gelir.

-Tat ve koku alma duyusunu zayıflatır hiç bir şeyin tam olarak tadını alamayız.

-Damar sertliği ve tıkanıklığına sebep olmaktadır.

-Diş çürümesi hastalıkları ve ağız kokusuna yol açar.

-Akciğer hastalıklarına neden olup başta kanserin oluşmasını tetikler.

-Kemik ermesine yol açar.

-İlaç kullananlar varsa onların etkisizini azaltır.

-Pasif içiciliğe sebep olup sevdiklerinizin bütün bu hastalıklara yakalanmasına neden olur.

-Pankreas kanseri, parmaklarda sararma, reflü, ülser, astım, kronik bronşit gibi kanserlerin oluşmasına temel hazırlar.

Haber Merkezi