Türkiye’de çözülemeyen bir halk sağlığı sorunu: Sağlıklı gıda hakkının sistematik ihlali

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi ve Halk Sağlığı Kolu, Türkiye’de art arda yaşanan gıda zehirlenmeleri ve sağlıklı gıdaya erişimdeki sistematik sorunlara dikkat çeken kapsamlı bir açıklama yaptı. Yapılan değerlendirmeye göre, Adıyaman, Sakarya, Rize ve İstanbul’da yüzlerce kişi gıda kaynaklı rahatsızlıklarla hastanelere başvururken, İstanbul’da 12 yaşındaki bir çocuğun yaşamını yitirmesi sorunun çocuklar için ölümcül boyutlara ulaşabileceğini gösterdi.

“Türkiye’de çözülemeyen bir halk sağlığı sorunu: Sağlıklı gıda hakkının sistematik ihlali” başlıklı yazılı açıklamada TTB, yaşanan olayların artık münferit vakalar olarak değerlendirilemeyeceğini vurgularken, sorunun ekonomik kriz, kurumsal yetersizlik, piyasalaştırma politikaları ve uluslararası yükümlülüklere uyumsuzluk gibi çok boyutlu etkenlerden kaynaklandığını belirtti. Açıklamada, Türkiye’de çiftlikten çatala uzanan gıda zincirinin herhangi bir aşamasında yeterli ve etkin kamusal denetimin çalışmadığı ifade edildi.

HALK SAĞLIĞINI RİSKE ATIYOR

TTB’ye göre, Türkiye 5996 sayılı Gıda Yasası, DSÖ Uluslararası Sağlık Tüzüğü ve FAO/Codex standartları gibi ulusal ve uluslararası yükümlülüklere taraf olmasına rağmen, tarımsal ürünlerdeki pestisit kalıntıları nedeniyle uluslararası pazarlardan geri çevrilmesi, denetim kapasitesindeki ciddi zayıflığı ortaya koyuyor. Bu ürünlerin iç piyasaya düşük maliyetle yönlendirilmesi ise halk sağlığını riske atıyor. TTB açıklamasında, üretici maliyetlerindeki artışın ruhsatsız veya doz aşımı pestisit kullanımına, halkın alım gücünün düşmesinin ise ucuz ve denetimsiz gıdaların tüketimine yol açtığını belirtti. Bu süreç, özellikle yoksullar, çocuklar ve işçiler için sağlıklı gıdaya erişimde ciddi eşitsizlikler yaratıyor.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

TTB, halk sağlığı krizine karşı şu bir dizi acil önlemi önerdi: “Yerel yönetimlerin denetim yetkilerinin güçlendirilmesi ve rutin denetimlerin yaygınlaştırılması, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın laboratuvar kapasitesinin artırılması ve gerçek zamanlı erken uyarı sistemlerinin kurulması, gıda zincirinin dijital ve şeffaf şekilde izlenmesi, çocuklar için ücretsiz, sağlıklı, kamusal beslenme programlarının zorunlu hâle getirilmesi, HACCP ilkelerinin uygulanması ve tüm denetim sonuçlarının kamuya açık şekilde yayımlanması, caydırıcı yaptırımların uygulanması ve özerk bir Ulusal Gıda Otoritesi kurulması, Sağlık ve Tarım Bakanlıkları arasında Ulusal Gıda Zehirlenmesi Hızlı Yanıt Mekanizması oluşturulması, halkın doğru gıda bilgisine erişimini sağlayacak eğitim ve medya programlarının uygulanması.”

TTB açıklamasında, artan toplu gıda zehirlenmelerinin yanlış politikaların, kurumsal yetersizliklerin ve ekonomik baskıların bir sonucu olduğunu vurguladı. Kurum, sağlıklı gıdaya erişimin teknik bir detay değil, halk sağlığının ve yaşam hakkının temel unsuru olduğunu belirterek sürecin takipçisi olacaklarını duyurdu.