Yabancı cisim aspirasyonuna 1-3 yaş arası çocuklarda daha sık rastlanıyor

Doç. Dr. Tugay Tartar, ağza konan herhangi bir nesnenin nefes borusuna kaçmasının yabancı cisim aspirasyonu anlamına geldiğini belirtti. Bu durumun, tüm dünyada sıkça karşılaşılan, acil müdahale gerektiren ve müdahale edilmezse ölümle sonuçlanabilecek bir sorun olduğunu söyledi. Dr. Tartar, özellikle 1-3 yaş arasındaki çocuklarda, yemek yeme alışkanlıklarının tam gelişmemiş olması, azı dişlerinin henüz tamamlanmamış olması ve çocukların genellikle ellerine aldıkları her şeyi ağızlarına götürmesi nedeniyle yabancı cisim aspirasyonunun daha yaygın görüldüğünü vurguladı. Ayrıca, çocuklar ağzında bir cisim varken koşma, gülme veya ağlama gibi aktivitelerde bulunduklarında bu tür kazaların daha fazla yaşandığını söyledi.

Yabancı cisimlerin en çok çekirdek, fındık, fıstık, ceviz, fasulye ve nohut gibi yiyeceklerden kaynaklandığını belirten Tartar, bunun dışında küçük oyuncak parçaları, kalem uçları, çengelli iğneler ve türban takan gençlerde türban iğnelerinin de nefes borusuna kaçabilen cisimler arasında yer aldığını belirtti. Yabancı cisim aspirasyonunun belirtileri arasında ani nefes kesilmesi, morarma, öksürük ve hırıltılı solunum gibi bulguların en sık görülenler olduğunu ifade etti. Tartar, yabancı cisimlerin fark edilmemesi durumunda, örneğin çocuk yalnızsa veya belirtiler kısa sürede düzelirse, bu durumun ebeveynler tarafından fark edilmeyebileceğini, ancak bu tür durumların uzun süre boyunca çocuğun nefes borusunda kalabileceğini uyararak, astım, sık tekrarlayan zatürre, geçmeyen öksürük, balgam birikmesi ve nefes darlığı gibi şikayetlerin ebeveynlerin doktor kontrolüne başvurmasına neden olabileceğini söyledi.

BİLİNÇSİZCE UYGULAMALAR TEHLİKE YARATIYOR

Doç. Dr. Tugay Tartar, yabancı cisim aspirasyonu durumunda, çocuğun boğazındaki cismi bilinçsiz bir şekilde parmakla çıkarmaya çalışmanın tehlikeli olabileceğine dikkat çekti. Bu tür bir müdahale, yabancı cismin daha derine gitmesine ve hava yolunun tamamen tıkanarak çocuğun hayatını tehlikeye atmasına neden olabilir. Tartar, bu gibi durumlarla karşılaşıldığında, eğitimli kişiler tarafından uygun manevraların yapılması ve çocuğun mümkün olan en kısa sürede hastaneye sevk edilmesinin büyük önem taşıdığını vurguladı. Ayrıca, tanı koymanın hastanın belirti ve şikayetleri, fiziksel muayene ve akciğer grafisi ile yapılabileceğini belirten Tartar, bazen bu hastaların akciğer grafisinin normal çıkabileceğini, bu tür durumlarda bronkoskopi olarak bilinen işlemin tanı ve tedavi için kullanılabileceğini söyledi. Bronkoskopi işlemi, genel anestezi altında hastanın nefes borusuna yerleştirilen ışıklı bir kamera ile hava yollarının incelenmesini sağlar. Tartar, yabancı cismin erken bir aşamada çıkarılmasının belirtilerde hızlı bir düzelme sağlayacağını, ancak cismin uzun süre hava yollarında kalmasının akciğerde geri dönüşümsüz hasara yol açabileceğini ifade etti.

EN ÖNEMLİ TEDAVİ YÖNTEMİ KORUNMADIR

Doç. Dr. Tartar, yabancı cisim aspirasyonundan korunmak için ailelerin ve çocuk bakıcılarının bu konuda bilinçlendirilmesinin önemli olduğunu belirtti. Özellikle 3 yaş altı çocuklara üzüm ve havuç gibi kolayca nefes borusuna kaçabilecek besinlerin, uygun şekilde hazırlanarak verilmesi gerektiğini ifade eden Tartar, çocukların yemek yerken çiğneme ve yutma sürecini rahatça tamamlayabilmeleri için rahatsız edilmemesi, oyun oynanmaması, zıplatılmaması, güldürülmemesi ve koşmalarına izin verilmemesi gerektiğini söyledi. Ayrıca fındık, fıstık, ceviz ve leblebi gibi yiyeceklerin 4-5 yaşından küçük çocuklara verilmemesi gerektiğini vurgulayan Tartar, çocuklar için yaşlarına uygun oyuncak seçiminin önemine dikkat çekerek, özellikle 3 yaş altındaki çocuklara küçük parçalı oyuncakların verilmemesi gerektiğini ifade etti.

Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Cerrahisi Kliniğinde yaklaşık 20 yıldır çocuklara bronkoskopi işlemi uygulanmakta olduğunu belirten Doç. Dr. Tugay Tartar, yabancı cisim aspirasyonu vakaları nedeniyle Bingöl, Tunceli ve Muş gibi çevre illerden de hastaların kliniğe yönlendirildiğini ifade etti. Bugüne dek 500'den fazla hastaya bronkoskopi işlemi yapıldığını söyleyen Tartar, bronkoskopi sürecinde Anestezi ve Çocuk Cerrahisi ekiplerinin yanı sıra teknik altyapının da uyum içinde çalışmasının büyük önem taşıdığını vurguladı.

Arun Acumsal