Osmanlı Devleti’nde Devşirme Sistemi

Merhaba sevgili İzmirliler. Bugünden itibaren her hafta köşemden sizlere tarih konusunda bilgilendirmelerde bulunacağım. İlk konum ise Osmanlı Devleti’ndeki devşirme sistemi.

Osmanlı Devleti’nde devşirme sistemi ilk kez Çelebi Mehmet zamanında, Ankara Savaşı’nın getirdiği karışıklıklar sebebiyle esir elde edilememesinden ötürü uygulamaya koyulmuştur. Sistemdeki amaç Kapıkulu Ocağı’nın asker ihtiyacının giderilmesi olarak özetlenebilir. Devşirilen çocuklar Rumeli’deki Hıristiyan tebaadan alınmaktaydı. Devşirilecek sayıyı Yeniçeri Ağası ve Acemi Ocağı Ağası belirlemekteydi. Devşirme ihtiyaca göre birkaç senede bir gerçekleştirilirdi. Sistem; işe yaramasından sonra da II. Murat Dönemi’nde kanun haline getirildi.

Devşirilecek çocuklar belirli kurallara göre devşirilirlerdi. Yetimler, öksüzler ve şehirde doğup büyüyen çocuklar, evlenmiş olanlar devşirilmezdi. Ayrıca devşirilecek çocuklar genelde 8 – 15 yaş aralığında olurlardı. Ancak bunun 20 yaşına kadar da çıktığı istisnai durumlar da görmekteyiz. Devşirme sistemi ilk uygulandığında yalnızca Hıristiyan çocuklar alınmaktaydı ancak Fatih Sultan Mehmed döneminde Boşnaklar aldıkları özel izinle devşirme hakkına sahip olmuşlardır. Boşnaklar arasından Bostancı Ocağı’na alım yapılmaktaydı.

Devşirme memurları devşirme yapılacak bölgeye gider ve adaylar kilisede toplanırlardı. Çocukların vaftiz kayıtları kontrol edilir, aileleriyle görüşülürdü. Ailelerin tek erkek çocuğu olması halinde devşirme yapılmazdı. İki çocuktan bir tanesi alınabilirdi.

Devşirilen çocuklar gruplar halinde İstanbul’a getirilir, sünnet edildikten sonra Müslüman isimleri verilirdi. İçlerinden kabiliyetli olanlar sarayda ve enderunda hizmete alınır, diğerleri ise Anadolu’da Müslüman ailelerin yanına verilirdi. Bu ailelerin yanında Türkçe’yi öğrenmeleri ve gelenek göreneklere aşina olmaları sağlanırdı. Devşirmelerin evlenmesi ilk etaplarda yasak olsa da Yavuz Sultan Selim zamanında yaşı büyük olanların evlenmelerine izin verilmiştir.

17. yüzyıla kadar devşirmeler Balkanlardan yapılsa da bu tarihten itibaren Anadolu’da da devşirme yapıldığını görüyoruz. 1751’de son devşirme yapılmıştır. Devşirmeler Osmanlı Devleti’nin merkez ordusu olan Yeniçerileri oluşturmuşlardır. Yeniçerilerin Osmanlı için problem olmasından ötürü bu ocağa karşı devlet kademesinde bir ön yargı oluşmuş neticesinde 15 Haziran 1826’da II. Mahmud tarafından kaldırılmıştır.

Osmanlı Devleti’nde Devşirme Sistemi