Metabolizma; gıdanın, enerjiye ve hücresel işlev için gerekli temel moleküllere dönüştürülebilmesi için vücutta meydana gelen karmaşık biyokimyasal süreçleri ifade etmektedir. İlerleyen yaşla birlikte metabolizma hızında ve işlevselliğinde doğal bir düşüş, yağ kütlesinin artması, kemik ve kas kütlesinin azalması gibi vücut bileşiminde meydana gelen bu önemli değişiklikler, metabolik sağlık adına çeşitli sorunlara neden olabilecek insülin direnci, Tip 2 diyabet (şeker hastalığı) ve kardiyovasküler (kalp ve damar sistemi) hastalıklar gibi çok çeşitli metabolik hastalık risklerinin artmasına katkıda bulunmaktadır
Sağlıklı yaşlanma, yaşlanma süreci içinde olan bireylerin fiziksel, mental (zihinsel) ve psikososyal özelliklerinin sağlıklı sürdürülmesini içeren bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Sağlıklı yaşlanmanın, ideal şartlarda sürdürülebilmesinde birçok faktör etki etkili olmaktadır ancak bu faktörlerin arasında, kronik hastalıkların önlenmesi ve tedavisi için gerekli olan metabolik sağlığın korunması oldukça kritik önem taşımaktadır. İleri yaştaki bireylerin metabolik sağlığının korunması ve geliştirilmesi üzerinde önemli etkiye sahip olan iki temel faktör, düzenli egzersiz alışkanlığı ve sağlıklı beslenme olarak bilinmektedir.
Yapılan bilimsel araştırma çalışmalarında, düzenli egzersizin, yaşlılarda metabolik sağlığın korunmasında kritik önem taşıyan bir faktör olduğu ortaya gösterilmiştir. Düzenli fiziksel aktivite alışkanlığının özellikle yaşlı bireylerde mental ve sosyopsikolojik sağlık üzerinde çok yönlü bir etkiye sahip olabileceği bilinmektedir. Bunla birlikte fiziksel aktivite alışkanlığının metabolik sağlığın korunmasında çok önemli rolü olan kardiyovasküler (kalp ve damar sistemi) sağlık ve Tip 2 Diyabet (şeker hastalığı) üzerinde olumlu etkileri gösterilebilmiştir. Yapılan araştırmalarda, düzenli, fiziksel aktivitenin, ileri yaştaki bireylerde metabolik sağlık göstergesi olarak değerlendirilen; glikoz regülasyonunu (kan şekerinin düzenlenmesi), insülin duyarlılığını ve lipid (kan yağları) metabolizmasını iyileştirdiği gösterilmiştir. Ayrıca, egzersizin ileri yaşlı bireylerde metabolik sağlığı korumak için gerekli olan kas kütlesini ve gücünü artırdığı ve ileri yaşlarda görülebilecek olan osteoporoz (kemik erimesi) ve sarkopeni (kas erimesi) gibi problemlerin önlenebilmesi konusunda olumlu sağlık katkıları olduğu saptanmıştır.
İleri yaştaki bireylerde metabolik sağlığın korunmasında bir diğer kritik faktör de sağlıklı ve doğal beslenme alışkanlığıdır. Tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar ve diğer metabolik hastalıklardan korunabilmek için en az düzenli egzersiz kadar, sağlıklı beslenme alışkanlığı da gibi met önlenmesi için yeterli beslenme şarttır. İleri yaşlarda metabolik sağlık adına katkı verebilecek olan beslenme programlarını inceleyen klinik araştırmalarda, meyve, sebze, tam tahıllar ve yağsız protein kaynakları bakımından zengin bir diyetin, yaşlı bireylerde daha düşük metabolik hastalık riskiyle ilişkili olduğu bulunmuştur. Metabolik sağlığın korunması ve ilerleyen yaşa bağlı metabolik bozuklukların önlenmesi için yeterli ve sağlıklı beslenmeyle birlikte, günlük su tüketiminin önemi de gözden kaçmamalıdır. Ayrıca, sağlıklı bir beslenme programı içinde, yeterli protein alımının, yaşlı bireylerde metabolik sağlığın korunması için gerekli olan iskelet yapısını, kas kütlesini ve işlevlerini iyileştirdiği gösterilmiştir.
Sağlıklı yaşlanma sürecinde olumlu katkıları olan düzenli fiziksel aktivite ve dengeli beslenme birlikte yürütüldüğünde, yaşlı bireylerin metabolik sağlıkları üzerinde, bu her iki faktörün tek başına sağladığı olumlu katkılardan çok daha önemli bir etkiye sahip olduğu vurgulanmaktadır. Bu nedenle, ileri yaşlardaki bireylerde, metabolik dengenin korunması ve geliştirilmesiyle mümkün olabilecek sağlıklı yaşlanma sürecinde düzenli egzersiz alışkanlığı ve dengeli beslenme programının birlikte yürütülmesi önerilmektedir.
Sonuç olarak, sağlıklı yaşlanma ve metabolik sağlık arasındaki etkileşimin iyi anlaşılması ileri yaştaki bireylerde sağlıklı yaşlanma sürecinin sağlanabilmesi için kritik önem taşımaktadır. Düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenme programlarının günlük yaşam tarzına dâhil ederek; metabolik sağlığı geliştirmek, kronik hastalıkları önlemek ve sağlıklı yaşlanma sürecini destekleyebilmek mümkün olduğu için, sağlıklı bir yaşam için düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılması büyük önem taşımaktadır.
