Cemaatle Online Namaz Mümkün mü?

Bilgi ve İletişim Teknolojileri son yıllarda hayatın her alanına nüfuz etmeye başladı. Ticaretten eğitime, haberleşmeden eğlenceye, konferanstan diplomasiye günlük hayatın tüm boyutlarını kuşatan bu teknoloji, günden güne yeni alanları da etkilemeye devam etmektedir. Siber alan yeni alışkanlıklar ortaya çıkarırken, geleneksel uygulamaları da değişime zorlamaktadır. 
Çağımızın en büyük krizlerinden biri olan koronavirüs salgını, bütün dünyada insanları eve kapatmaya zorlamaktadır. Toplu buluşmalar, sosyal alanlar, eğlence ve ticaret mekanları hastalığın yayılmasına hizmet ettiğinden bu alanlar dünya genelinde bir takım kısıtlamalara tabi tutuldular. Tarih boyunca belki ilk defa ibadethaneler de kapatılmak zorunda kaldı. Bütün bu gelişmeler bu ihtiyaçların farklı formlarda sağlanmasının yöntemleri araştırılmaya başlandı. Bu ihtiyaçların önemli bir kısmı internet kanalıyla sağlanırken, bazıları hala böyle bir fırsattan yararlanma konusunda isteksiz görünmektedir.
Bu sıkıntılı alanlardan biri de cemaatle namaz gelmektedir. Cemaatle namaz kılmak farz olmayabilir, fakat Cuma namazı ve Bayram namazları gibi sadece cemaatle kılınan namazlar da vardır. Vakit namazları ve diğer sünnet namazları ferdi kılınabilir ya da evde cemaatle de kılınabilir. Fakat evde Cuma ve bayram namazlarının kılındığı vaki değildir. 
Tam da bu noktada, çözüm olarak online cemaatle namaz mümkün mü?
Ben ilahiyatçı değilim. Biraz dini ilimler okumuşluğum vardır, fakat fetva verecek kadar da bilgim yok. Buna mukabil, siber alanı iyi bilirim. Siber teknolojinin hayatımızda ve siyasette etkinliği ve katkısı konusunda hem ders veriyorum hem de yayınlarım var. Mevcut gelişmeler ve yaptığım okumalara dayanarak gelecekte bu teknolojinin hayatımızı daha da derinden etkileyeceğini ve şekillendireceğini kolaylıkla söyleyebilirim. Bugün konuşmadığımız hatta hayal bile edemediğimiz birçok şey bu teknoloji sayesinde mümkün olacaktır. 
Bugün niye bazı temel sorunlarımızı tartışmayalım. Örneğin, online cemaatle namaz kılmak ya da online Cuma ve bayram namazlarını kılmak mümkün mü, değil mi? Örneğin, zaman girmişse, Mekke İmamına uyup vakit namazlarını cemaatle kılmak mümkün mü? Ya da cuma ve bayram namazlarını. Evde tek başına kılınan namaz ile online cemaatle kılınacak namaz arasındaki huşu ve rükne uyma hususları karşılaştırıldığında, hangisi daha muteber olur acaba? Mekke imamına ya da Kabe’ye daha yakın olmamak kaydıyla mahalleden ya da başka bir şehirden imama onlineuymanın önündeki engeller nelerdir?
Fıkıhçılar bu sorunları tartışırken lütfen geleneksel düşüncelerle ve geleneksel araçlarla yetinmemeleri gerektiğini bilmeliler. Siber teknolojiyi anlamayan birisi, bu konuda fetva vermeye çalışırsa benim vereceğim fetvadan daha isabetli olmaz diye düşünüyorum. Bu konu tartışılırken, cemaatle namazın şartları, amaçları ve keyfiyeti düşünülerek, bunların hangilerinin online olarak yerine getirilip getirilemeyeceği, yerine getirilemeyenlerin kabul şartı olup olmadığı detaylıca irdelenmelidir. Cemaatle namaz içinmekan birliği şart mı? Bu konuda Kuran ve Hadisler (sahih olanlar) ne diyor? 
Sağlıklı analizler ve kıyaslar yapmak için çok boyutlu düşünülmeli ve farklı yaklaşımlar hoşgörü ile karşılanmalıdır. Fıkıhçılar ve diğer din bilimciler bu konuları acilen ve sağlıklı bir şekilde tartışmalılar. Olumlu ya da olumsuz sağlıklı, mantıklı, rasyonel ve ikna edici bir cevap bulamazlarsa sadece ezberler üzerinden ve işin kolayına kaçarlarsa, onlar başkasının geliştireceği uygulamalara mahkûm olurlar. 


 

Cemaatle Online Namaz Mümkün mü?