Yas Süreci

Yas süreci sevilen birinin ölümü nedeniyle oluşan doğal bir tepkidir. Aslında sadece ölüm değil, yaşanılan bir ayrılık da yas süreçleri kapsamında yerini alır. Ama bugün daha çok yaşanılan bir kayıp sonrası yas dönemine değinmek istedim. Bu süreç kaybı yaşayan kişiye göre, ölen kişiyle olan yakınlığa, kişinin ölüm nedenine gibi birçok parametrelere göre değişkenlik gösterir.

Genel olarak özetlenirse yas süreci dört temel evreden oluşmaktadır:
***
1.evre: Birkaç saat-birkaç hafta arasında değişebilen bu evrede kişi ölümün gerçekliğini kavramakta zorlanır. Yaşadıkları karşısında şaşkın, donuk, tepkisiz olabilir, boşluk ve gerçek dışılık duyguları yaşayabilir. Bu dönemde hatırlamada güçlükler, bedensel belirtiler görülebilir.
***
2.evre: Kişi kaybın acısını giderek daha fazla hisseder, yoğun üzüntü ve özlem duyguları yaşar, ölen kişiyi arar, ağlamalar olur. Öfke, huzursuzluk, korku ve heyecan, konsantrasyon güçlüğü, ilgi duyulan ve keyif alınan şeylere yönelik isteksizlik görülebilir. Zihin ölen kişiyle ve ölümle meşguldür. Bu evre günler-haftalar boyu devam edebilir.
***
3.evre: Kaybın geri dönmeyeceği gerçeğinin giderek fark edilmesiyle ümitsizlik ve çaresizlik duyguları ortaya çıkar, buna bağlı olarak yorgunluk-bitkinlik, isteksizlik ve ilgi kaybı ön plandadır.
***
4.evre: Aylar içinde ölümün kesinliğinin ve sonuçlarının kabullenilmesiyle kişinin özlem ve üzüntü duygularının yoğunluğu giderek azalır. Ölen kişinin anıları yitirilmemekle birlikte, kişi kayıptan önceki haline döner, yaşamını yeniden düzenler, geleceğe dair umutlar ve tasarılar yeniden kazanılır.

Bu evreler normal bir yas sürecinde olan durumlardır. Herkeste bu sırayla gitmek zorunda değildir elbette yine değişkenlik gösterir evre ve süreçleri. Diğer yandan bir de patolojik yasa değinmek isterim ki; genel olarak yas tepkilerinde gecikme ya da uzama durumunda ortaya çıkar. Uyku ve iştahta bozulmalar görülebilir. Kaybedilen kişi ile ilgili yoğun düşünceler, üzüntü ve umutsuzluk duygularıyla baş etmede sıkıntı yaşanır. Kişi ölen kişi ölmemiş gibi davranabilir. Bazen de yaşadığı acılara son vermek adına intihar düşünceleri akla gelebilir.

***

Kısacası bu süreç beklenenden daha şiddetli ve uzun geçerse travmatik yas kavramından söz edilebilir. Böyle durumlarda bir uzmandan destek almak oldukça önemlidir.

Yas Süreci