Buca’da ruhsatsız işletmeler alarm veriyor: 10 bin işyerinden fazlası resmî kayıtlarda yok

T.C. Sayıştay Başkanlığı, 2024 yılına ilişkin İzmir Buca Belediyesi Düzenlilik Denetim Raporu’nu kamuoyu ile paylaştı. 
Raporda belediyenin mali yönetiminde ve idari uygulamalarında çok sayıda mevzuata aykırılık tespit edildi. Denetim bulgularına göre belediyenin şirket sermayeleri yanlış muhasebeleştirildi, personel giderleri yasal sınırı aştı, resmi araçlar görev mahalli dışında kullanıldı, ruhsatsız işyerleri faaliyet gösterdi ve bazı fonlar amacı dışında harcandı.

MALİ TABLOLARDA 417 MİLYON 910 BİN TL’LİK EKSİKLİK

Sayıştay raporuna göre, Buca Belediyesi’nin sermayesinin tamamına sahip olduğu üç şirketin sermaye tutarları muhasebe kayıtlarında hatalı biçimde gösterildi. Belediyenin muhasebe kayıtlarında 241 ‘Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler’ hesabı toplamı 130 milyon 24 bin TL iken, Ticaret Sicil Gazetesi kayıtlarına göre şirketlerin toplam sermayesi 547 milyon 934 bin TL olarak belirlendi. Bu durum, belediyenin mali tablolarında 417 milyon 910 bin TL’lik bir eksiklik olduğunu ortaya koydu. Sayıştay, belediye şirketlerinin sermaye tutarlarının muhasebe kayıtlarına doğru şekilde yansıtılması gerektiğini vurguladı.

PERSONEL GİDERLERİ YÜZDE 40’LIK LİMİTİ GEÇTİ

Denetim raporunda, belediyenin 2024 yılı personel giderlerinin mevzuatta belirlenen sınırın üzerinde olduğu belirtildi. 5393 sayılı Belediye Kanunu ve ilgili düzenlemelere göre, belediyelerin şirket personeli dahil toplam personel giderleri, bütçe gelirlerinin yüzde 40’ını aşamıyor. Buca Belediyesi’nin 2023 yılı gelirleri üzerinden yapılan hesaplamada personel harcamalarının mevzuattaki yüzde 40’lık limiti geçtiği tespit edildi. Sayıştay, belediyenin bu oran altına düşene kadar yeni personel istihdam etmemesi gerektiğini hatırlattı.

ARAÇLAR GÖREV YAZISI OLMADAN KULLANILDI

Sayıştay denetçileri, belediyeye ait veya kiralanan bazı araçların görev yazısı olmadan veya görev mahalli dışında kullanıldığını belirledi. Hafta sonu ve tatil günlerinde yapılan araç hareketleri, Emniyet Genel Müdürlüğü plaka tanıma sistemi ve HGS geçiş verileri üzerinden incelendi. Bazı araçlar için hiçbir görevlendirme yazısı bulunmazken, mevcut yazılarda da görevin kapsamı, personel bilgileri veya görev amacı gibi detayların yer almadığı görüldü. Sayıştay, kamu araçlarının özel amaçlarla kullanılmasının 237 sayılı Taşıt Kanunu ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na aykırı olduğunu, bu durumun hem kamu zararı hem de cezai sorumluluk doğurabileceğini bildirdi.

BUCA’DA RUHSATSIZ İŞLETMELER ARTIYOR

Raporun dikkat çeken bir diğer bulgusu ise ruhsatsız işletmelerin varlığı oldu… Belediye sınırları içinde 15 bin 717 işyeri bulunduğu, bunlardan 10 bin 79’unun ruhsatlı işyeri listesinde yer almadığı tespit edildi. Benzer şekilde, ilan ve reklam vergisi mükellefiyeti bulunan 4 bin 842 işletmeden 2 bin 255’inin ruhsatsız olduğu belirlendi. Sayıştay, bu durumun hem belediye gelir kaybına hem de düzensiz ticari faaliyete neden olduğunu belirterek, ruhsatsız işyerlerinin tespiti için daha etkin bir denetim mekanizması kurulması gerektiğini vurguladı.

MÜLKİYET İŞLEMLERİ TAMAMLANMADAN YAPIM İHALESİ

Raporda, Buca Belediyesi’nin mülkiyet işlemleri tamamlanmadan yapım ihalesi düzenlediği de yer aldı. ‘8199 Ada 1 Parsel ile 10649 Ada 1 Parsel Arasında Kalan Belediye Hizmet Alanına Spor Tesisi Yapılması İşi’ ihalesinde, arsa üzerindeki 769 metrekarelik kısmın kamulaştırmasının ihale tamamlandıktan aylar sonra yapıldığı tespit edildi. Sayıştay, kamulaştırma işlemleri tamamlanmadan ihale yapılmasının yasal olmadığı ve ilerleyen süreçte maliyet artışı ve hukuki riskler doğurabileceğini belirtti.

BUCA’DA FONLAR AMACI DIŞINDA MI KULLANILIYOR?

Denetim bulgularına göre, belediye otopark ve gecekondu fonlarındaki paraları cari giderler için kullandı. Belediyenin otopark hesabında bulunan 7 milyon 46 bin TL ile gecekondu fonundaki 1,5 milyon TL’nin, mevzuata aykırı biçimde belediyenin cari hesabına aktarıldığı tespit edildi. Sayıştay, bu tutarların yalnızca otopark yapımı ve gecekondu önleme projelerinde kullanılabileceğini hatırlattı ve fonların amacı dışında değerlendirilmemesi gerektiğini ifade etti.

MALİ TABLO GERÇEK DURUMU YANSITMIYOR

Raporun genel değerlendirme bölümünde, Buca Belediyesi’nin mali tablolarının bazı kalemlerde gerçek durumu yansıtmadığı, mali kaynakların etkin ve mevzuata uygun kullanılmadığı ifade edildi. Sayıştay, belediyeden gerekli düzeltmelerin yapılmasını, muhasebe kayıtlarının şeffaf hale getirilmesini ve kamu kaynaklarının amacına uygun şekilde yönetilmesini talep etti.