Türkiye’de her yıl binlerce insan, iş kazaları sonucu hayatını kaybediyor ya da ağır yaralanmalarla yaşamını sürdürmek zorunda kalıyor. Oysa bu olayların büyük çoğunluğu, gerçekten birer “kaza” değil; ihmalin, denetimsizliğin ve sorumluluk eksikliğinin acı sonuçlarıdır. Çalışma yaşamındaki bu karanlık tablonun bir diğer yüzü ise çocuk işçiler... Ekonomik zorluklar nedeniyle küçük yaşta çalışmak zorunda kalan çocuklar hem eğitim haklarından mahrum kalıyor hem de iş kazalarına açık hale geliyor. Bu tablo, güvenli ve adil çalışma koşullarının ne kadar elzem olduğunu bir kez daha gösteriyor.
Bana göre iş kazalarının başlıca nedeni dikkatsizliktir. Ne yazık ki bu durum, geçtiğimiz aylarda İzmir’de bir fabrikada yaşanan ve ölümle sonuçlanan kazayla bir kez daha gözler önüne serildi. Olay hem dikkatsizlik hem de çalışanlara yeterli bilgilendirme yapılmaması nedeniyle meydana geldi. Dikkatsizlik, elbette kazalarda bir etkendir; fakat uzun saatler boyunca düşük ücretle, fiziksel ve zihinsel olarak yıpratıcı koşullarda çalışan insanların dikkatini toplaması ne kadar mümkün olabilir? Yorgunluk, stres ve baskı altında çalışan bireylerden tam odaklanma beklemek gerçekçi değildir. Bunun yanında, işçiye koruyucu ekipman sağlanmaması ya da sağlansa bile bu ekipmanın nasıl kullanılacağının öğretilmemesi, kazalara davetiye çıkarmaktadır.
Ayrıca birçok işyerinde “zaman kazanma” bahanesiyle güvenlik adımları atlanmakta, çalışanlar riskli alanlarda önlem alınmadan görevlendirilmektedir. Özellikle kayıt dışı ve çocuk işçilik gibi ihmaller ise iş güvenliği konusundaki tabloyu daha da ağırlaştırıyor. Tüm bu faktörler bir araya geldiğinde, iş kazalarının aslında kader değil, ihmal zincirinin bir sonucu olduğunu açıkça gösteriyor.
Peki bu ihmallerin önün geçebilmek için neler yapmalıyız hiç düşündük mü? Kazaların önüne tek başımıza geçemeyiz. Bu, sadece bireysel bir sorumluluk değil, hepimizin ortak sorumluluğudur. Tüm halk bilinçlendirilmeli ve sorumluluk verilmelidir. Çalışanlar, işverenler, devlet ve toplum hep birlikte iş güvenliği konusunda adım atmalıdır. İş kazalarının önlenmesi için, ilk olarak iş güvenliği eğitimi yaygınlaştırılmalı ve gerçekten uygulanabilir hale getirilmelidir. Eğitim, sadece bir formalite olmamalı, çalışanların güvenli bir şekilde işlerini yapabilmesi için gerekli bilgi ve beceriler kazandırılmalıdır.
Denetimlerin artırılması, güvenlik önlemlerinin sıkı bir şekilde uygulanması ve cezalara caydırıcılık kazandırılması da çok önemlidir. İşyerlerinde koruyucu ekipman kullanımı zorunlu hale getirilmeli ve bu ekipmanların doğru kullanımı konusunda düzenli eğitimler verilmelidir. Ayrıca, psikolojik ve fiziksel sağlık da göz önünde bulundurulmalı; çalışanların yorgunluk, stres ve uzun çalışma saatleri gibi olumsuz etkilerden korunmaları sağlanmalıdır.
Özellikle kayıt dışı çalışmanın ve çocuk işçiliğin önüne geçilmesi, bu sorunla mücadelede kritik bir adımdır. Devletin bu konuda daha sıkı denetimler yapması ve toplumun bu konuda bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Tüm bu çözüm yolları, iş kazalarının önlenebilir olduğunu gösteriyor. Birlikte hareket ettiğimizde, güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı yaratabiliriz.
