İçerisi Ayrı, Dışarısı Ayrı Dert…

Rusya’dan 2.5 milyar dolara aldığımız S-400 hava savunma sistemi ne yazık ki düşmanları değil kendi ekonomimizi vuracak. ABD, NATO üyesi olduğumuz için bu sistemin devreye sokulamayacağını söylerken orta yol bulmak amacıyla Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın dile getirdiği ‘Girit Modeli’ ise Rusları kızdırdı. Çünkü söz edilen Girit Modeli’nde S-400 sisteminin tüm teknolojisi doğrudan NATO ve ABD’nin eline geçmiş olacak. Rusya’nın bu konuda sessizliğini koruması, daha önceki deneyimlerimizden de öğrendiğimiz gibi aslında bu modelin hayata geçmesi halinde çok büyük yaptırımları uygulayacağına işaret ediyor.

***

Türkiye’nin S-400 konusundaki sıkıntısı tam anlamıyla ‘aşağı tükürsen sakal, yukarı tükürsen bıyık’ sözünün karşılığı. Bu sisteme o kadar para ödendikten sonra aktive etmeden depoda çürütmek, 2 arada kalmamak için tek yol gibi gözüküyor. Zira aktive edilirse NATO dahilindeki tüm gizli uçuş bilgileri S-400 aracılığıyla Rusya’nın eline geçecek ve başta ABD olmak üzere AB ülkelerinden de ciddi ekonomik yaptırımlar gelecek. Girit Modeli uygulanırsa, Rus teknolojinin detayları ABD ve AB ülkelerinin eline geçeceğinden dolayı bu kez de Rusya’dan ağır yaptırımlar gelecek. Bu durumda en mantıklı yol sistemi depoya kaldırıp kapısına kilit vurmak gibi gözüküyor.

***

Peki aktive edersek ABD bize ne tür yaptırımlar uygulayabilir? Birincisi ve en önemlisi dolar silahıyla bankacılık ve finans sistemini işlemez hale getirebilir. Ülkemizle yaptığı yıllık 25 milyar dolara yaklaşan ticaret hacmiyle gıdadan, savunma sanayine kadar pek çok konuda bağımlı olduğumuz ürünlerin gelmesini engeller. Sadece kendisi engellemekle kalmaz, AB ülkelerinin de benzer yaptırımlar uygulamasını sağlayabilir. Bunun yanı sıra içeride siyasi ve terörize olayların artmasına neden olabilir. Sınırlarımız dışında ve ülke menfaatimize olan her konuda aleyhimize karar verebilir. Ayrıca yine Türkiye içinde faaliyet gösteren 13 milyar dolarlık yatırımla hayata geçmiş 2 bine yakın ABD şirketini de spekülatif amaçlı kullanabilir.

***

Girit Modeli denilen ve sistemi kısmi aktive etmeyi sağlarsak bu kez de Rusya, ihtiyacımızın yüzde 80’ini satın aldığımız tahıl ve çiçek yağı gibi tarımsal ürünlerine kısıtlama veya ek vergiler koyabilir. Yaklaşık 23 milyar dolarlık ticaretimizin olduğu Rusya, Türkiye’ye bu ürünleri satmaktan bile vazgeçebilir. Yıllık ortalama 20 milyar metreküplük doğalgaz ihtiyacımızı karşılayan Rusya, bu avantajını kullanarak bizi bir anlamda terbiye etmeye çalışabilir. Diğer yandan pandemi öncesine kadar yılda 7 milyon Rus turistin getirdiği 3.5 milyar dolardan da olabiliriz.

***

Dışarıda işler oldukça karışık gözükürken içeride de ekonomi çatırdıyor. Ticaret Bakanlığı verilerine göre 2020 yılında toplam 140 bin işletme kapısına kilit vurdu. Her bir işletmede 5 kişinin çalıştığı düşünüldüğünde 700 bin kişinin işsiz kalması anlamına gelir. Aileleriyle birlikte düşündüğümüzde 3 milyona yakın insanımız işletmelerin kapısına kilit vurmasından dolayı zor günler geçiriyor. Söz konusu işletmelerin yaklaşık cirolarının yıllık 50 milyar lira tuttuğu tahmin edilirse ortaya çıkan kaybın ne denli büyük olduğu daha iyi anlaşılır.

***

İzmir özelinde baktığımızda ise sadece Ticaret Odası’na kayıtlı 3 bin 500 şirkete hiçbir şekilde ulaşılamadığı ve adreslerinde bulunmadıkları için resen üyelikten düşürülmesine karar verildi. Sanayi Odası, Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği, Ticaret Borsası gibi kentimizin büyük kurumlarını da bu araştırmaya dahil ettiğimizde kayıp şirket sayısı 10 bini geçebilir.

***

Sadece şirketler değil İzmir’deki turistik tesisler de pandemi sürecinde iş yapamadıkları için ya kapanıyor ya da el değiştiriyor. Son 1 ayda İzmir’de değeri 1 milyar lirayı geçen toplam 172 turistik tesis satılığa çıkarıldı. Yine bu güzel kentte değeri 2 milyarı geçen 139 fabrika yeni sahibini bekliyor. Sadece üst gelir grubunun sahip olduğu tesisler değil ilçelerde kurulan pazarlarda ürünlerini satan pazarcı bile tezgahını satar hale geldi. İzmir’de 10 farklı ilçede 22 adet Pazar tezgahı bile satışta. Allah ülkemizin ve bizlerin yardımcısı olsun. Hepinize sağlıklı ve mutlu hafta sonları diliyorum.

İçerisi Ayrı, Dışarısı Ayrı Dert…